HCO5, anatomie van het zenuwstelsel
Lichaamsassen, rechts zijn een paar belangrijke assen
weergegeven:
- Rostaal VS caudaal, rostaal begint bij de neus en loopt
naar caudaal, bij de staart. Bij hebben ondertussen
geen staart meer, maar als we op onze handen en
voeten gaan staan, blijft het principe hetzelfde.
- Ventraal VS dorsaal, ventraal is de buikzijde en dorsaal
de rugzijde. Je ziet in (A) dat deze as net als de rostaal-
caudaal as een hoek maakt en dat komt door de stand
van ons hoofd die verschilt met dieren. De assen
maken een hoek van 40° om precies te zijn en dat komt
dus doordat wij op 2 voeten i.p.v. 4 ledematen lopen.
- Superieur VS inferieur, wanneer iets bovenop ligt, ligt het superieur en wanneer iets lager
ligt, noemen we dat inferieur.
- Anterior VS posterior, anterior betekent dat iets verder naar voor ligt
en bij posterior ligt iets juist verder naar achter.
- Mediaal VS lateraal, wanneer een orgaan mediaal ligt, ligt het in het
midden. Lateraal betekent juist dat iets verder van het midden afligt.
Snijvlakken, we kunnen de hersenen op meerdere manieren snijden om
coupes te maken: coronaal, sagitaal en horizontaal. In de afbeelding is dit
weergegeven.
Opbouw zenuwstelsel, we onderscheiden meerdere onderdelen:
- Centraal zenuwstelsel, omvat het ruggenmerg en de hersenen (grote
& kleine hersenen en hersenstam)
- Perifeer zenuwstelsel, omvat alles buiten het central nervouw system (CNS). We kunnen
onderscheiden maken tussen:
o Sensorisch, hiertoe behoren de ganglionen, zenuwen en receptoren.
o Motorisch, kunnen we ook nog verder onderdelen:
▪ Animaal/somatisch, hier heb je invloed op met je wil. Denk hierbij aan de
motor zenuwen die je skeletspieren aansturen.
▪ Autonoom/visceraal, hier heb je geen invloed op met je wil. Deze zenuwen
sturen o.a. hartslag, spijsvertering, ademhaling, gladde spieren, klieren etc.
aan. We kunnen het viscerale systeem in 3 systemen opdelen:
• Sympatisch, stuurt de organen aan op een manier waardoor arbeid
verricht kan worden.
• Parasympatisch, beïnvloed de organen op zo’n manier dat het
lichaam in een rusttoestand komt.
• Enterisch, heeft betrekking op de darmen.
Perifere zenuwen, het klinkt misschien raar, maar er zijn 12 perifere hersenzenuwen (nervi cranialis).
Deze liggen in de hersenstam. Daarnaast hebben we 31 paar ruggenmerg zenuwen (nervi spinalis).
Ook bevatten we zowel sensibele als autonome ganglia.
Basale anatomie CNS, rechts is een afbeelding te zien waarin verschillende
onderdelen zijn aangegeven:
1. Cerebrum, bestaat uit de cortex en basale kernen. Deze kernen liggen
dieper en zijn op deze afbeelding niet zichtbaar.
2. Diencephalon, het gehele oranje/roze is de diencephalon en de grote
structuur in het midden is de thalamus.
3. Hersenstam
a. Midden hersenen
, b. Pons
c. Medulla
4. Cerebellum, wordt ook wel de kleine hersenen genoemd.
5. Ruggenmerg
Ruggenmerg, in de afbeelding zijn de 31 paar ruggenmerg zenuwen
weergegeven. Deze bevatten zowel sensorische als motorische neuronen. Ook
zijn langs het ruggenmerg een soort bolletjes te zien. Dat zijn dorsale wortel
ganglionen/ganglia. Deze bevatten sensorische cellichamen. Hier lopen ook
motorische neuronen doorheen, maar hun cellichamen zitten in het
ruggenmerg. (Je hoeft niet alle namen te weten, maar wel het aantal.)
Opbouw ruggenmerg, links in de afbeelding zijn de
ruggenwervels aangegeven. Deze behoren niet echt tot het
ruggenmerg, maar spelen wel een belangrijke rol in de
bescherming ervan. Als we vanuit de wervels naar binnen
gaan, kom je de meninges tegen die als lagen om de zenuwen
heen liggen. Het zijn een soort vliezen. Als je dan nog verder
naar binnengaat, kom je het ruggenmerg tegen waarin een
onderscheid gemaakt kan worden tussen witte en grijze stof.
Als je vervolgens net buiten het ruggenmerg gaat kijken, kom je de ganglia met
cellichaampjes van sensorische zenuwen tegen. Als je nog meer lateraal gaat kijken,
kom je de symphatetic chain gangllia tegen. De parasympatische neuronen komen
vanuit de hersenstam en zijn hier dus niet zichtbaar.
Meninges, komen ook voor in het brein. Wanneer deze vliezen ontsteken, kan het vrij gevaarlijk
worden.
Witte stof, zijn ophopingen van axonen en dus van myelinescheden.
Grijze stof, zijn ophopingen van cellichamen (van zowel interneuronen als motorische).
Belangrijk om te onthouden is dat de grijze stof bij het ruggenmerg in het middel ligt, terwijl het bij de
hersenen aan de buitenkant ligt. Bij het brein zit de witte stof namelijk in het midden.
Organisatie ruggenmerg, rechts is middels
het voorbeeld van de kniepeesreflex te zien
hoe het ruggenmerg nu precies
georganiseerd is. Je kan de dorsale en
ventrale zijden onderscheiden door de
hoornen en columns. Je ziet dat de
sensorische neuronen (blauw) hun cellichaam
in de ganglia hebben zitten, terwijl de
motorneuronen (rood) hun cellichaam in het
ruggenmerg hebben liggen. Om precies te
zijn liggen de cellichamen van
motorneuronen in de ventrale hoornen.
Sensorische en motorneuronen staan vaak
met elkaar in verband middels interneuronen
(paars). De cellichamen van deze neuronen liggen in de dorsale hoornen. Wanneer met een
reflexhamer tegen je knie geslagen wordt, neemt een sensorische neuron dit waar (middels zijn
receptor). Het signaal wordt daarna doorgeven aan neuronen in het ruggenmerg: in de dorsale hoorn
wordt informatie overgedragen aan een interneuron en in de ventrale hoorn aan een motorneuron.
Je ziet dat de interneuron het vervolgens ook doorgeeft aan een motorneuron. Eén van de
motorneuron gaat naar de extensor spier en de andere naar de flexor spier, waardoor je je
onderbeen beweegt. Dit circuit is een reflex. Er is echter geen sprake van een reflex dat puur lokaal
verloopt, er wordt namelijk ook nog informatie doorgegeven aan de hersenen, waardoor je het voelt.
Je ziet dat de sensorische neuron niet alleen lokaal in het ruggenmerg informatie doorgeeft, maar
