Samenvatting
Fiscale Jaarrekening
,Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1. De fiscale jaarrekening van een eenmanszaak ......................................................................... 4
1.1 Inleiding ......................................................................................................................................................... 4
1.2 Winstberekening door vermogensvergelijking ............................................................................................ 4
1.3 Het ondernemingsvermogen ........................................................................................................................ 4
1.4 Privéstortingen .............................................................................................................................................. 5
1.5 Privéontrekkingen ......................................................................................................................................... 5
1.6 Beperkt aftrekbare kosten ............................................................................................................................ 5
1.7 Niet-aftrekbare kosten.................................................................................................................................. 6
1.8 Investeringsregelingen.................................................................................................................................. 6
1.8.1 Kleinschaligheidsinvesteringsaftrek ..................................................................................................... 6
1.8.2 Energie-investeringsaftrek .................................................................................................................... 6
1.8.3 Milieu-investeringsaftrek...................................................................................................................... 6
1.8.4 Desinvesteringsbijtelling ....................................................................................................................... 6
1.9 Fiscale reserves.............................................................................................................................................. 6
1.9.1 Kostenegalisatiereserve ........................................................................................................................ 7
1.9.2 Herinvesteringsreserve ......................................................................................................................... 7
1.9.3 Oudedagsreserve................................................................................................................................... 8
1.10 Ondernemersaftrek ..................................................................................................................................... 8
1.11 MKB-winstvrijstelling .................................................................................................................................. 8
Hoofdstuk 2. De fiscale jaarrekening bij overdracht van een onderneming ................................................... 9
2.1 Inleiding ......................................................................................................................................................... 9
2.2 Afrekenen over de stakingswinst ................................................................................................................. 9
2.3 Overdracht van een onderneming aan een eigen bv................................................................................... 9
2.3.1 Ruisende inbreng................................................................................................................................. 10
2.3.2 Geruisloze inbreng .............................................................................................................................. 10
2.3.3 Het overlijden van de ondernemer .................................................................................................... 10
2.3.4 De ontbinding van de huwelijksgemeenschap .................................................................................. 11
2.3.5 De overdracht van de onderneming aan een medeondernemer of een werknemer ...................... 11
2.4 Terugkeer uit de bv ..................................................................................................................................... 11
2.4.1 Ruisende terugkeer ............................................................................................................................. 11
2.4.2 Geruisloze terugkeer ........................................................................................................................... 11
2.5 Fiscale jaarrekening bij een samenwerkingsverband................................................................................ 12
2.5.1 Het aangaan van een samenwerkingsverband .................................................................................. 12
2.5.2 Het uittreden uit een vof .................................................................................................................... 13
2.5.3 Het aangaan van een samenwerkingsverband als CV ....................................................................... 13
Hoofdstuk 3. De fiscale jaarrekening van een bv/nv ................................................................................... 14
3.1 Inleiding ....................................................................................................................................................... 14
3.2 Fiscale winstberekening bij een vennootschap.......................................................................................... 14
3.3 Kapitaalstortingen ...................................................................................................................................... 15
3.4 Onttrekkingen ............................................................................................................................................. 16
3.4.1 Winstuitdelingen ................................................................................................................................. 16
3.4.2 Vennootschapsbelasting ..................................................................................................................... 17
, 3.5 Niet-aftrekbare kosten................................................................................................................................ 17
3.6 Deelnemingsvrijstelling............................................................................................................................... 18
3.7 Verliezen ...................................................................................................................................................... 18
3.7.1 Verrekening van de verliezen ............................................................................................................. 18
3.7.2 Verwerking op de balans van te verrekenen verliezen ..................................................................... 18
Hoofdstuk 4. Tijdelijke en permanente verschillen ..................................................................................... 19
4.1 Inleiding ....................................................................................................................................................... 19
4.2 Tijdelijke verschillen .................................................................................................................................... 19
4.3 Permanente verschillen............................................................................................................................... 20
4.4 Belastinglatentie ......................................................................................................................................... 20
4.4.1 Latente belastingverplichtingen ......................................................................................................... 20
4.4.2 Latente Belastingvordering ................................................................................................................. 21
4.4.3 Balansbenadering van de belastinglatentie ....................................................................................... 21
4.4.4 Resultatenbenadering van de belastinglatentie ................................................................................ 22
4.4.5 Latentie door verschillen in afschrijvingen ........................................................................................ 22
4.4.6 Belastinglatentie en voorraadwaarderingen ..................................................................................... 22
4.4.7 Belastinglatentie en fiscale reserves .................................................................................................. 22
4.4.8 Belastinglatentie en herwaardering ................................................................................................... 22
4.4.9 Belastinglatentie door een overname ................................................................................................ 23
4.5 Belastingdruk .............................................................................................................................................. 23
Hoofdstuk 5. Reconciliatie ........................................................................................................................ 25
5.1 Vermogensafleiding .................................................................................................................................... 25
5.2 Winstconciliatie ........................................................................................................................................... 25
5.3 Afstemming fiscale winst ............................................................................................................................ 25
5.4 Het opstellen van fiscale jaarstukken aan de hand van commerciële gegevens. .................................... 25
Hoofdstuk 6. Commerciële jaarrekening bij kleine rechtspersonen ............................................................. 26
6.1 Inleiding ....................................................................................................................................................... 26
6.2 Waardering deelnemingen bij kleine rechtspersonen ............................................................................... 26
6.3 Herinvesteringsreserve bij kleine rechtspersonen ..................................................................................... 27
6.4 Kostenegalisatiereserve bij kleine rechtspersonen.................................................................................... 27
6.5 Belastingen bij kleine rechtspersonen........................................................................................................ 27
Hoofdstuk 7. Verwerking van correcties in de jaarrekening, bijvoorbeeld na een boekenonderzoek ............ 28
7.1. Correcties vanwege gebeurtenissen na afloop van het boekjaar (bij rechtspersonen) .......................... 28
7.2 Correcties naar aanleiding van een boekenonderzoek (bij rechtspersonen)............................................ 28
7.2.1 Inkomsten- en vennootschapsbelasting............................................................................................. 28
7.2.2 Loonbelasting ...................................................................................................................................... 29
Hoofdstuk 8. Fiscale eenheid vennootschapsbelasting ............................................................................... 30
8.1 Inleiding ....................................................................................................................................................... 30
8.2 Fiscale eenheid ............................................................................................................................................ 30
8.3 Voordelen van een fiscale eenheid ............................................................................................................. 31
8.3.1 Eén aangifte Vpb ................................................................................................................................. 31
8.3.2 Meer mogelijkheden om verliezen te verrekenen............................................................................. 31
, 8.3.3 Geen belastingheffing over interne transacties................................................................................. 31
8.3.4 Schuiven met bezittingen en schulden ............................................................................................... 31
8.4.1 De investeringsaftrek kan lager worden ............................................................................................ 31
8.4.2 Hoofdelijke aansprakelijkheid voor de schulden ............................................................................... 31
8.4.3 Verplichte herwaardering ................................................................................................................... 31
8.4.4 Liquidatieverliezen .............................................................................................................................. 32
8.4.5 Tariefopstap van 20% .......................................................................................................................... 32
8.5 Techniek van consolidatie bij een fiscale eenheid Vpb .............................................................................. 32
8.5.1 Voeging ................................................................................................................................................ 32
8.5.2 Ontvoeging .......................................................................................................................................... 33
8.6 Verliesverrekening ...................................................................................................................................... 33
8.6.1 Voorvoegingsverliezen ........................................................................................................................ 33
8.6.2 Verliezen meegeven aan een ontvoegde dochtermaatschappij ....................................................... 34
8.7 Verrekening van vennootschapsbelasting binnen een fiscale eenheid .................................................... 34
8.7.1 Afrekenen alsof de dochter zelfstandig belastingplichtig is .............................................................. 34
8.7.2 Afrekenen op basis van het fiscale resultaat van de dochter ........................................................... 35
8.7.3 Afrekenen op basis van het commerciële resultaat van de dochter ................................................ 35
8.7.4 De moeder draagt de gehele belastinglast ........................................................................................ 35
Hoofdstuk 9. Fusie en splitsing .................................................................................................................. 36
9.1 Inleiding ....................................................................................................................................................... 36
9.2 Aandelenfusie .............................................................................................................................................. 36
9.3 Bedrijfsfusie ................................................................................................................................................. 37
9.4 Juridische fusie ............................................................................................................................................ 37
9.5 Juridische splitsing ...................................................................................................................................... 38
9.5.1 Zuivere splitsing................................................................................................................................... 38
9.5.2 Afsplitsing ............................................................................................................................................ 38
Hoofdstuk 10. SBR/XBRL fiscaal ................................................................................................................ 39
10.1 Inleiding ..................................................................................................................................................... 39
10.2 De Nederlandse taxonomie ...................................................................................................................... 39
10.3 SBR/XBRL en de Belastingdienst .............................................................................................................. 40
10.4 SBR/XBRL en de boekhouding .................................................................................................................. 40
10.5 SBR/XBRL via een ERP-systeem ................................................................................................................ 44
10.6 XBRL Global Ledger ................................................................................................................................... 44
,Hoofdstuk 1. De fiscale jaarrekening van een eenmanszaak
1.1 Inleiding
Een eenmanszaak hoeft geen ‘vennootschappelijke’ jaarrekening op te stellen. Wel moet iedere
ondernemer met een eenmanszaak aangifte doen voor de inkomstenbelasting. Daarom is het wel
noodzakelijk om een fiscale jaarrekening op te stellen.
Omdat een eenmanszaak alleen een fiscale jaarrekening hoeft op te maken zal een eenmanszaak
hierbij ‘automatisch’ de fiscale regels en waarderingsgrondslagen toepassen. In de praktijk dient deze
fiscale jaarrekening dan ook meteen als vennootschappelijke jaarrekening, die ook wel de
commerciële of bedrijfseconomische jaarrekening wordt genoemd. Sinds de fiscale
waarderingsgrondslagen gelijk zijn aan de vennootschappelijke – is er bij een eenmanszaak geen
sprake van zogeheten ‘belastinglatenties’ door afwijkende waarderingsgrondslagen.
1.2 Winstberekening door vermogensvergelijking
De belastbare winst die een ondernemer behaalt, wordt als winst uit onderneming aangegeven in
box 1 van de inkomstenbelasting. De belastbare winst bestaat uit de winst, gecorrigeerd met d i n de
wet genoemde aftrekposten en bijtellingen. De winst kan op twee manieren worden vastgesteld:
1. Door het opmaken van een winst-en-verliesrekening (resultatenrekening)
2. Door vermogensvergelijking
De vermogensvergelijking bestaat uit twee delen. In deel 1 berekenen we de winst, en in deel 2 de
belastbare fiscale winst. Deze twee delen noemen we achtereenvolgens ook wel de kop en de staart
van de vermogensvergelijking.
Bij het bepalen van de fiscale winst is het zogeheten goed koopmansgebruik het uitgangspunt. Wat
dat inhoudt, blijkt niet alleen uit de Wet Inkomstenbelasting (IB), maar ook uit de rechtspraak. Goed
koopmansgebruik houdt in dat de boekhouding moet worden gevoerd zoals een goed koopman dat
zou doen, volgens algemeen aanvaarde bedrijfseconomische principes. Hierbij staan vooral de
volgende twee beginselen centraal:
• Realiteitsbeginsel;
• Voorzichtigheidsbeginsel.
Het realiteitsbeginsel houdt in dat alle baten en lasten moeten worden toegerekend aan de jaren
waarop ze betrekking hebben. Verder mogen de winsten pas als gerealiseerd worden beschouwd als
de goederen zijn verkocht en geleverd.
Met betrekking tot het toerekenen van de opbrengsten aan de juiste periode, wordt gesproken van
het realisatiebeginsel. Voor wat betreft het toerekenen van de kosten aan de juiste periode spreken
we van het matchingbeginsel.
Op basis van het voorzichtigheidsbeginsel mogen verliezen al worden opgenomen in het jaar waarin
voorzienbaar is dat deze verliezen zich voordoen. Winsten worden pas genomen als ze voldoende
zeker zijn.
1.3 Het ondernemingsvermogen
Bij een eenmanszaak speelt de problematiek van de vermogensetikettering. Dit houdt in dat moet
worden vastgesteld of een bezitting of schuld wel of niet tot het ondernemingsvermogen behoort.
Hierbij onderscheiden we:
• Verplicht ondernemingsvermogen (bij meer dan 90% zakelijk gebruik);
• Verplicht privévermogen (bij meer dan 90% privégebruik);
• Keuzevermogen.
4
,Van keuzevermogen is sprake als een vermogensbestanddeel zowel zakelijk als privé worden
gebruikt. Het is aan de ondernemer of hij dit vermogensbestanddeel wel of niet op de balans van de
onderneming zet. Soms kan de ondernemer ervoor kiezen om te splitsen, namelijk als dit technisch
mogelijk is.
Als een bezitting als ondernemingsvermogen is aangemerkt, is een resultaat bij verkoop belast als
ondernemingswinst, en mogen de lasten als kosten op het resultaat in mindering worden gebracht.
1.4 Privéstortingen
Stort een ondernemer geld in zijn onderneming, dan verhoogt dat zijn eindvermogen. Zo’n storting is
echter geen winst, en moet daarom bij de vermogensvergelijking worden gecorrigeerd als aftrekpost.
1.5 Privéontrekkingen
Naast de overige privéopnamen kunnen de onttrekkingen bij een eenmanszaak bestaan uit:
• Privégebruik auto’
• Privégebruik ondernemingswoning.
Het privégebruik van de zakelijke auto wordt aan de ondernemer in rekening gebracht. De hoogte
van deze bijtelling is afhankelijk van het type auto. Normaal gesproken is de bijtelling 22% van de
cataloguswaarde, maar bij geen CO2-uitstoot is de bijtelling in 2018 4% en bij een zeer lage CO2-
uitstoot is de bijtelling 15%. Als de auto niet of nauwelijks privé wordt gebruikt, kan de bijtelling
achterwege blijven, mits de ondernemer het geringe privégebruik kan aantonen met een
rittenadministratie.
De overige onttrekkingen bestaan vooral uit geldopnamen en het privégebruik van goederen. Bij
dure goederen moet het privégebruik tegen de verkoopprijs in de boekhouding worden verwerkt. Is
hiervan geen sprake en gaat het niet ten koste van de omzet, dan mag de inkoopprijs worden
gebruikt.
Conclusie
Privéstortingen en privéontrekkingen moeten in de vermogensvergelijking altijd worden gecorrigeerd
in deel 1 van de vermogensvergelijking om tot een juiste winstberekening te komen.
1.6 Beperkt aftrekbare kosten
Van sommige bedrijfskosten is een deel niet aftrekbaar. Het gaat hierbij vooral om kosten waaraan
ook een privé-element is toe te rekenen, de zogenoemde gemengde kosten. Denk bijvoorbeeld aan
een zakenlunch, voedsel etc. In deel 2 van de vermogensvergelijking moet hiervoor een correctie
worden aangebracht. Dit is de ‘correctie beperkt aftrekbare kosten’. Hier moet uitsluitend het niet-
aftrekbare deel van de gemengde kosten worden vermeld. Dit niet-aftrekbare deel is in 2018 20%
van het totaal bedrag.
De ondernemer moet de berekening van het niet-aftrekbare deel van de beperkte aftrekbare kosten
bewaren, zodat hij deze aan de fiscus kan overhandigen als hierom wordt gevraagd.
Overigens kan de ondernemer in plaats van de aftrekbeperking die afhankelijk is van de gemaakte
kosten, ook kiezen voor een algemene aftrekbeperking van €4.500. Hij hoeft dan geen berekening
van de beperkte aftrekbare kosten te maken, maar dit is uitsluitend voordelig als de correctie anders
hoger zou uitvallen.
5
, 1.7 Niet-aftrekbare kosten
Bepaalde kosten zijn volledig uitgesloten van aftrek. Dit zijn bijvoorbeeld boetes, standsuitgaven en
kosten van vaartuigen die worden gebruikt voor representatieve doeleinden. Deze uitgaven zijn in
fiscale zin volledig niet-aftrekbaar.
1.8 Investeringsregelingen
1.8.1 Kleinschaligheidsinvesteringsaftrek
Bij investeringen in bepaalde vaste activa kan – naast de afschrijvingskosten – een bedrag aan
kleinschaligheidsinvesteringsaftrek in mindering worden gebracht op de winst. In 2018 gelden:
Investering Aftrek
€0 - €2.300 0%
€2.301 - €56.642 28%
€56.643 - €104.891 €15.963 verminderd met 7,56% van het deel
van het investeringsbedrag boven de €104.891
>€314.673 0%
De afschrijvingskosten komen in deel 1 van de fiscale vermogensvergelijking ten laste van de winst,
en de investeringsaftrek verlaagt in deel 2 de belastbare winst.
1.8.2 Energie-investeringsaftrek
De energie-investeringsaftrek (EIA) is in het leven geroepen voor bepaalde energieinvesteringen,
waaronder het aanwenden of toepassen van duurzame energie. De aftrek bedraagt 54,5% in 2018 bij een
investering per bedrijfsmiddel van minimaal €2.500. Het maximale totale investeringsbedrag waarover de
EIA wordt verleend, is €121.000.000.
1.8.3 Milieu-investeringsaftrek
De milieu-investeringsaftrek bedraagt in 2018 afhankelijk van de milieu-investering 13,5%, 27% of
36% van de investering. Er is een drempel (de totale investering per bedrijfsmiddel moet hoger zijn
dan €2.500), en een bovengrens (het investeringsbedrag mag maximaal €25.000.000 zijn). De aftrek
is van toepassing als het betreffende bedrijfsmiddel op de Milieulijst van de Belastingdienst staat. Als
voor een bepaalde investering is gekozen voor de energie-investeringsaftrek, kan voor die
investering geen milieu-investeringsaftrek meer worden geclaimd.
1.8.4 Desinvesteringsbijtelling
De desinvesteringsbijtelling houdt in dat als een bedrijfsmiddel wordt vervreemd (= verkocht of
buiten gebruik gesteld) voor een bedrag hoger dan €2.300 én binnen 5 jaar na aanvang van het
kalenderjaar waarin de investering heeft plaatsgevonden, er een bijtelling moet plaatsvinden in het
jaar van de vervreemding. Verder moet een investering binnen 3 jaar na aanvang van het
investeringsjaar in gebruik worden genomen, want anders vindt ook dan een
desinvesteringsbijtelling plaats.
De desinvesteringsbijtelling kan nooit hoger zijn dan de genoten aftrek. De desinvesteringsbijtelling
wordt berekend over de verkoopprijs, of – bij buitengebruikstelling – over de waarde in het
economische verkeer, tot een maximum van de aankoopprijs.
De bijtelling komt in mindering op de investeringsaftrek van dat jaar. Is de bijtelling in het
betreffende jaar groter dan de aftrek, dan moet het saldo in deel 2 van de vermogensvergelijking
worden bijgeteld voor de berekening van de fiscaal belastbare winst.
1.9 Fiscale reserves
Een eenmanszaak kan in principe drie fiscale reserves vormen, namelijk de:
1. Kostenegalisatiereserve
6
