Arbeidsrecht
Week 1a
Jurisprudentie
HR Groen/Schroevers. Centrale vraag is of er een arbeidsovereenkomst heeft bestaan, r.o. 3.4.
Gezien het feit dat de overeenkomst mondeling gesloten was en dat ongewoon is, moet die
vraag beantwoord worden aan de hand van de omstandigheden van het geval. Daarbij komt
doorslaggevende betekenis toe aan de vraag of partijen de totstandkoming van een
arbeidsovereenkomst hebben beoogd. Uitgangspunt is dat partijen die een overeenkomst
sluiten die strekt tot het verrichten van werk tegen betaling, deze overeenkomst op
verschillende wijzen kunnen inrichten, en dat wat tussen hen heeft te gelden wordt bepaald
door hetgeen bij het sluiten van de overeenkomst voor ogen stond, mede in aanmerking
genomen de wijze waarop zij feitelijk aan de overeenkomst uitvoering hebben gegeven en
aldus daaraan inhoud hebben gegeven. In casu week de afspraak wat betreft loon als
tegenprestatie zo af van wat gebruikelijk is bij een arbeidsovereenkomst dat er geen sprake
was daarvan. De omstandigheid dat de ‘werknemer’ op vastgestelde tijden aanwezig diende te
zijn door de ‘werkgever’ is onvoldoende om van een arbeidsovereenkomst te spreken.
HR Thuiszorg Rotterdam: Van belang is dat ook derden zich kunnen beroepen op de vraag of
er tussen partijen een arbeidsovereenkomst sprake is.
HR Gouden Kooi: Belanghebbende deed mee aan het televisieprogramma de Gouden kooi dat
tot doel had het filmen van de ingetrokken bewoners. Uit de gesloten overeenkomst bleek
echter dat er wel een ondergeschiktheid was tegenover Talpa en dat de belanghebbende een
vergoeding kreeg. Belanghebbende vroeg na haar wegstemming een uitkering aan bij het
UWV, welke weigerde deze te verstrekken. R.o. 3.3: “De Centrale Raad heeft als vereisten
voor het aannemen van een dienstbetrekking gesteld een verplichting tot het persoonlijk
verrichten van arbeid, een gezagsverhouding en een verplichting tot het betalen van loon.
Aldus is de Centrale Raad terecht uitgegaan van de criteria die gelden voor het bestaan van
een arbeidsovereenkomst in de zin van artikel 7:610 BW.”
HR X/Gemeente Amsterdam: Eiser klaagt dat haar werkzaamheden in niets verschilden van
die van haar flexcollega’s die regulier werden uitbetaald terwijl zij minder kreeg voor
hetzelfde werk. Correctie op het arrest van Groen/Schroevers: niet van belang is de bedoeling
van partijen die hen voor ogen stond. Als de overeengekomene rechten en plichten voldoen
aan de wettelijke omschrijving van de arbeidsovereenkomst, dan is er sprake van een
arbeidsovereenkomst, r.o. 3.2.2. Tevens volgt een tweestapstoets: bepaal eerst welke rechten
en verplichten zijn overeengekomen aan de hand van de Haviltexmaatstaf. De tweede stap is
de beoordeling of die overeenkomst moet worden aangemerkt als een arbeidsovereenkomst,
r.o. 3.2.3. Bij de beantwoording van de uitlegvraag (stap 1) wordt aan de hand van Haviltex
vastgesteld waartoe partijen zich hebben verbonden, waarbij het mede aankomt op een uitleg
van hetgeen partijen over en weer redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten.
HR Deliveroo: Uit dit arrest volgt een bevestiging van de eerdere gegeven arresten, r.o. 3.2.1-
4. Het gaat in de kern vooral om het feit dat bezorger zich vrijwillig mogen aanmelden indien
zij dat willen en om opdrachten te weigeren wanneer ze dat willen om zich te laten vervangen
wanneer ze dat willen. Is dat onverenigbaar met een arbeidsovereenkomst? Of voldaan is aan
de vereisten in de casus hing af van wat geldt indien betrokkene wel verschijnt en een
opdracht aanvaardt, en de frequentie waarmee en de duur waarvoor dat doorgaans geschiedt.
Die vraag moet ontkennend beantwoord worden, r.o. 3.3.5. Meespeelde dat de bezorgers zich
nauwelijks lieten vervangen.
1
,Vragenanalyse
1. Welke problemen kleven volgens prof. Bouwens aan schijnzelfstandigheid? geen
regeling of vangnet bij ziekte, ongevallen en ontslag, geen ontslagbescherming en geen
ontslagvergoedingen.
2. Welke van de volgende stelling is juist met betrekking tot de kwalificatie van de
arbeidsovereenkomst: Indien de inhoud van een overeenkomst voldoet aan deze omschrijving,
moet de overeenkomst worden aangemerkt als een arbeidsovereenkomst. Niet van belang is
of partijen ook daadwerkelijk de bedoeling hadden de overeenkomst onder de wettelijke
regeling van de arbeidsovereenkomst te laten vallen.
3. De kernelementen van de arbeidsovereenkomst zijn: arbeid, loon en gezag.
4. De belangrijkste taak van de SER is: het adviseren van de regering.
5. Arbeidsmarktbeleid heeft verschillende componenten. Welke componenten worden in
het boek genoemd? Sociaal en economisch.
Hoorcollegeaantekeningen
Arbeidsovereenkomsten zijn in sommige landen verweven in huurcontracten. Door de
industriële revolutie werd de armhoede enorm met allerlei sociale kwesties. Door wetgeving
is dat stukje bij beetje opgelost. Vraag is hoe je een arbeidsovereenkomst regelt. Daarvoor heb
je verschillende stromingen.
Drucker was om men rechten te geven in een contract waar de arbeid wordt gevat
waardoor ze die rechten zelf kunnen afdwingen. De consequentie is dat wij maar een
arbeidsovereenkomst kennen, terwijl ze in België meerdere zijn. Dat maakt dat wij maar een
kwestie kennen: is er sprake van een arbeidsovereenkomst? Wat Drucker niet wilde is dat het
strafrechtelijk gehandhaafd kon worden.
Arbeid kent een economische functie, maar ook van betrokken burgerschap. Dat
laatste brengt maatschappelijk belang, want dan voelen mensen zich gehoord. Mensen die
geen arbeid verrichten zijn minder betrokken in de samenleving. Het arbeidsrecht tracht dat
men niet wordt misbruikt, maar over het algemeen dient het doel om ervoor te zorgen dat de
arbeider fatsoenlijk zijn werk kan verrichten.
Het arbeidsrecht kan de relatie tussen personen regelen door vage normen: art. 7:611
en 7:677 BW. Het arbeidsrecht ken tevens dwingend recht, maar ook 3/4e dwingend recht,
waarbij veel regelingen komen bij de cao (7:688a). Tot slot bestaat er nog semi-dwingend
recht.
Het arbeidsrecht is niet enkel privaatrechtelijk, want als de BW niet voldoet kunnen
publiekrechtelijke wetten gebruiken. Art. 7:658 geldt voor aansprakelijkheidsstelling van de
werkgever, maar daar gaan ook publieke belangen in verscholen, waardoor in dit geval de
Arbeids Tijden Wet van belang is.
Ambtenaren waren publiekrechtelijk benoemd, maar dat is sinds 2020 afgeschaft. Ze
zijn nu werknemer van de overheid met uitzondering van militairen, rechtelijke macht of
politie.
Wanneer is sprake van een arbeidsovereenkomst? Daaraan is voldaan indien voldaan
is aan de elementen van 7:610 BW: loon, arbeid en ondergeschiktheid. Het is een verplicht
contract, de mening van partijen is niet van belang. Uit Groen/Schroevers blijkt dat van
belang is wat de partijen bedoeld hebben en hoe ze aan die overeenkomst uitvoering hebben
gegeven. Dit leidt dat zzp’ers en deze nemen bepaalde verantwoordelijkheden meer, terwijl
hij wel meer verdient. Volgens de wet heb je eigenlijk geen keuze wat betreft de vraag of er
sprake is van een arbeidsovereenkomst. Na het arrest van Natasia/UWV blijkt dat de HR strikt
kijkt naar de drie spatten van art. 7:610 BW. De bedoeling doet er dus toch niet toe.
Dat de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd is, volgt uit het rechtsvermoeden
van 7:610a, 7:668a, 7:690 BW en Europees recht. Voor werkgevers is dat best lastig, want
2
, hoewel hij altijd weet dat er arbeid geleverd kan worden zitten er wel allerlei ingewikkelde
regels voor de werkgever daaraan. Als je twee jaar ziek raakt, dan krijg je nog twee jaar
doorbetaald. Het is uitzonderlijk, maar effectief want het dringt de arbeidsongeschiktheid
terug.
Een tijdelijke overeenkomst eindigt van rechtswege. Maar je hebt ook een
omroepovereenkomst, een uitzendovereenkomst of een contracting (uitbesteding waardoor je
in je eigen bedrijf die werknemers niet meer hebt, maar een bedrijf daarvoor aanneemt).
Belangrijker nog is dat de belastingdienst niet handhaaft. Als die het niet doet, doet
niemand dit. Ze doen dit niet, omdat er door de handhaving mensen ontevreden worden en
daardoor stoppen. Als ze stoppen creëren we enkel problemen. Wie er wel belang bij hebben
zijn pensioenfondsen, waarbij HR Stichting Thuiszorg Rotterdam van belang is. Als je kunt
aantonen dat je werknemer bent, heb je recht op een uitkering ongeacht of je premies zijn
betaald. De HR heeft geoordeeld in het benoemde arrest dat er sprake was van een
arbeidsovereenkomst, omdat voldaan is aan de drie vereisten. Dus ook een derde kan belang
hebben bij het laten vaststellen of er een arbeidsovereenkomst is. Het beoordelingsadders
verandert daarvoor dus niet.
Publieke belangen van een arbeidsovereenkomst zijn scholing, sociale zekerheid,
medezeggenschap (art 19 lid3 GW) en voorheffing van loonheffing. Het help tevens ook bij
de organisatie van de samenleving, want het ordent de samenleving op een economische
manier, zorgt voor gelijkwaardige inkomensverdeling en rechtvaardigheid. Maatschappelijk is
het dus onhandig dat er zoveel zzp’ers zijn. Het handhaven van de overeenkomst is dus
eigenlijk van groot belang. Misschien moet de arbeidsovereenkomst wel worden afgeschaft?
De zzp’er heeft een opdrachtenovereenkomst, 7:400 BW. De opdrachtgever dient gehoor te
geven aan redelijke door de opdrachtnemer verstrekte opdrachten, 7:402 BW. Het verschil is
met de arbeidsovereenkomst dus lastig te bepalen.
Arbeidsplatforms is een site waar wordt bemiddeld in het verlenen van diensten. Het
tegendeel is dat een deel van de dienst over de rug van de opdrachtnemer wordt verdiend.
Nudging is stimuleren van arbeid naarmate de vraag groter wordt. Je krijgt dat extra toeslag
om op dat moment te gaan werken, waardoor zij vraag en aanbod kunnen reguleren. Er is dan
dus geen sprake van ondergeschiktheid. Er is een mevrouw met een participatieovereenkomst,
wat betekent dat ze bij de Gemeente Amsterdam moest komen werken voor een periode. Ze
kreeg minder dan degene die hetzelfde werk deden. Ze ging dus procederen, want ze stelde
dat er sprake was van een arbeidsovereenkomst. Aan alle vereisten was voldaan. De HR
overwoog in x/Amsterdam dat er voldaan moet worden aan de twee-fasenleer: eerst
vaststellen wat de overeengekomen rechten en plichten zijn (HR Haviltex). Vervolgens aan de
hand daarvan de overeenkomst kwalificeren. De bedoeling van de kwalificatie van de partijen
zijn niet van belang. Je moet dus in de eerste fase de arbeidsovereenkomst als de norm houden
en kijken naar welke verplichting uit de arbeidsovereenkomst te distilleren vallen.
De Minister is tevens bezig om zzp’ers terug te dringen. Dat wil ze doen door het
financiële verschil tussen ondernemer en werknemer gelijk te maken. Ze wil ook een
arbeidsongeschiktheidsverzekering invoeren voor zelfstandigen. Wat ze echter met name wil
veranderen is art. 7:610 BW veranderen. Ze wil de definitie aanpassen, zodat het gevoel dat
een werknemer ook daadwerkelijk werknemer is leidend is voor als blijkt dat diegene
zelfstandige is. Gezien de EU-regels vallen zelfstandige ook onder het werknemersbegrip.
Platformwerk valt ook onder 7:610 BW. Je roept mensen op om arbeid te verrichten.
HR Deliveroo is daar illustrerend. Zijn de fietskoeriers werknemers gebleven of zijn ze
opdrachtnemers geworden? Als je je eigen steeds mag laten vervangen ben je niet meer
ondergeschikt. De HR overweegt dat dit vervangen nauwelijks gebeurt en daardoor de
ondergeschiktheid wel aanwezig is. Ook geeft de HR 14 elementen die je moet nalopen om
het totaalpakket te bekijken. Weeg X/Amsterdam af met HR Deliveroo. Bij de Deliveroo
3
