Pompeii en Herculaneum: leven en dood van twee antieke steden
Dr. Flohr
HC3
19-02-2019
Wonen in Pompeii
Romeinse wooncultuur?
Hoe zien Romeinse huizen er eigenlijk uit?
Vandaag komt Herculaneum maar één keer terug, als toilet. Het verhaal hier is niet zo fundamenteel
anders, dat je het niet kan invullen met het verhaal van Pompeii.
Het gaat hier voornamelijk over de geschiedenis van Pompeii, terug te zien in de huizen en in hoeverre
we Pompeii als “typisch Romeins” kunnen beschouwen.
NB: alle termen zijn conventies die archeologen gebruiken om deze vertrekken aan te duiden.
“Atrium” komt terug in laatantieke teksten pas. Niet veel historische betekenis.
‘Het’ Romeinse Huis
Geen enkel huis ziet er echt zo uit, maar er zijn wel
terugkerende elementen. Let wel, wat we weten over
Romeinse huizen is voor een groot deel bepaald
door wat we in Pompeii hebben gevonden. Het is
niet enkel de stad met de meeste huizen (500). Het is
zo dominant geworden dat je vergeet dat het een
bepaalde stad in een bepaald gebied was met
specifieke kenmerken.
(1) De façade
De buitenkant is een element dat gedecoreerd
kon worden en boodschap kon uitbrengen. Het
huis van de Tierri lijkt alsof het gemaakt is van
grote blokken steen, maar dit is allemaal nep.
Dit zie je onderaan waar de kalk eraf gevallen
is. Blijkbaar had dit een bepaalde status, maar
deze mensen konden het niet betalen.
De helft van de huizen had zo’n façade, niet
altijd gedecoreerd, wel vaak gesloten. Vitruvius
benadrukt dat ieder type huis de architectuur
aanpast aan het landschap. In Nederland wil
men zoveel mogelijk licht binnen laten, in
Italië wil je dit echt niet, dit laat ook warmte
binnen. Vandaar gesloten façades met kleine raampjes voor een beetje licht, maar zoveel mogelijk
warmte buiten houden.
(1) De façade: tabernae
Andere helft van Pompeii, deze hebben een open façade. De hoofdingang is
omgeven door tabernae, commerciële ruimtes.
(1) De façade: fauces
Je komt binnen op de hoogte van het huis, ter hoogte van de straat. De fauces
is een klein gangetje aan het begin. Een van de meest constante elementen van
de Romeinse architectuur.
, Pompeii en Herculaneum: leven en dood van twee antieke steden
Dr. Flohr
HC3
19-02-2019
(2) Het atrium
Het primaire centrum van het huis, in de vorm van een centrale hal omgeven
aan drie zijden door vertrekken.
(2a) Het impluvium
Dit is een bak, een impressie, van 10cm diep in het
midden van het atrium. Dit correspondeert met een gat
van het dak, waar aan de randen dakgootjes met
spuitfonteintjes zijn gemaakt, waar vanuit het water
hier terecht komt. Regenwater wilde men opslaan, van
oudsher is dit de belangrijkste waterbron. Deze opslag
op vloerniveau gaat naar een ondergrondse
wateropslag.
Stel het regent zo hard dat de put overstroomt? Dan een
is er een overloopje zo’n 3cm boven de vloer die direct
het water afvoert naar de straat. Ook dit vind je
eigenlijk overal zo terug.
(3) Rondom het atrium: ‘cubicula’
Cubicula zijn kleine vertrekjes rondom het atrium. Vaak is hier
ruimte voor een bed. Dit wil niet zeggen dat het slaapkamers zijn, er
zijn ook vaak spullen gevonden die duiden op opslag. Ze zijn ook te
gebruiken om een gesprek met iemand te hebben in alle rust. Deze
ruimtes vind je vaak aan twee zijden van het atrium.
Ideale situatie. Soms helemaal niet, soms aan één kant en
soms aan twee zijden in Pompeii. Vaak probeert men wel het
atrium symmetrisch te laten lijken. Als er aan één kant
cubicula waren, werden aan de andere kant nepdeuren
gemaakt.
(4) Achter het atrium: tablinum
Belangrijkste vertrek van het atriumhuis. De foto op de dia is vanuit
de ingang genomen, hier zie je ook dat het tablinum op de as van de
ingang gemaakt is. Dit is het laatste wat sneuvelt als het mis gaat.
Idealiter kijk je hierdoor ook nog door naar de achtertuin.
(5) Achter het tablinum: de tuin
Verschillende vormen, maar groen was het ideaal. Vaak had de tuin
hallen rondom om gasten te ontvangen en als je echt ruimte had, had
je ook een waterpartij erin.
De gemiddelde achtertuin kon ook heel klein zijn, met een nep
peristyle en een klein stukje grond, met een schildering erachter om
het groen wat je niet hebt virtueel erbij te hebben.
Wel belangrijk zijn de oikus. Dit zijn grote, luxe ingerichte kamers,
met brede toegang voor ontvangst gasten aan de tuin. In extreme