Leerlijn wereldoriëntatie
Naam: Karel Bos
Student Nummer: 665905
Klas: DT1B2
Datum: 05 april 2021
Schoolbegeleider(s): Marlène de Groot, Jilles de Kooker, Heidi van Cuijk
1
,Voorwoord
In dit verslag vind je een samenvatting van wereldoriëntatie in de onderbouw op de basisschool. Ik
ben Karel Bos, 1e jaars PABO student aan de hogeschool InHolland in Alkmaar, ik loop stage bij groep
1/2B op het Visser ’t Hooft. Om mij als PABO student en toekomstig leerkracht verder te
ontwikkelen, heb ik in de onderbouw meerdere wereldoriëntatie lessen gegeven.
Ik vond het zeer interessant om deze lessen te geven omdat het uiteindelijk in de toekomst zijn
weerslag zal hebben op mijn ontwikkeling als leerkracht. Door de nieuwe kennis die ik heb opgedaan
en het nieuwe perspectief wat ik hierbij heb gekregen, heb ik een beter beeld van wereldoriëntatie in
de onderbouw.
Ik ben blij met de lesinhoud gedurende de gegeven lessen en het feit dat de ontwikkelingsdoelen
voor de leerlingen behaald zijn. Minder blij ben ik met hoe de lessen af en toe gingen, ik merkte dat
ik het soms erg lastig had. Het is een tamelijk andere manier van lesgeven dan in de bovenbouw.
Als laatste wil ik de onderwijsstichting Tabijn bedanken dat ik op een van hun scholen dit onderzoek
heb mogen uitvoeren, bassischool Visser ’t Hooft en in het bijzonder de leerkracht van groep 1/2B,
Ans Hartman, dat ik hier mijn observatie heb mogen doen en mijn schoolbegeleiders, Marlène de
Groot, Jilles de Kooker en Heide van Cuijk.
2
,Inhoud
Voorwoord ............................................................................................................................................. 2
Inleiding.................................................................................................................................................. 4
Aardrijkskunde ....................................................................................................................................... 5
Reflectie ............................................................................................................................................. 5
Geschiedenis .......................................................................................................................................... 7
Reflectie ............................................................................................................................................. 7
2e geschiedenisles .............................................................................................................................. 9
Natuur en techniek............................................................................................................................... 10
Reflectie ........................................................................................................................................... 10
Techniekles ....................................................................................................................................... 11
Reflectie ........................................................................................................................................... 12
Bijlage 1 formatieve toets en reflectie ................................................................................................. 13
Bijlage 2 het ontwerpschema ............................................................................................................... 14
bijlage 3 lesvoorbereidingsformulieren en kijkwijzers ......................................................................... 15
Geschiedenis 1 ................................................................................................................................. 20
Geschiedenis 2 ................................................................................................................................. 25
Natuur en techniek (natuurkundeles) .............................................................................................. 31
Natuur en techniek (techniekles) ..................................................................................................... 37
Bijlage 4 werkblad natuurkunde les meteorieten ................................................................................ 43
Bijlage 5 Leuvense betrokkenheidsschaal ............................................................................................ 44
Bijlage 6 bronnenlijst ............................................................................................................................ 51
3
,Inleiding
In dit verslag vind je mijn gegeven lessen wereldoriëntatie. Dit betreft de lessen; geschiedenis,
aardrijkskunde en natuur/techniek. Deze lessen zijn gegeven aan de hand van een thema, het door
mij gekozen thema is tijd en ruimte. De onderbouw had nog geen thema in verband met corona, ik
heb dus zelf het thema mogen kiezen. Ik heb voor dit thema gekozen omdat het goed aansluit bij de
leerlingen, het kan heel direct de ruimte om ze heen zijn, de klas, het schoolplein of thuis, maar ook
de ruimte ver, ver hier vandaan. Op het gebied van tijd kan het de fysieke tijd zijn, dus de klok, maar
hier kan er ook heel breed gekeken worden naar bijvoorbeeld seizoenen, de dagen van de week,
ouder worden etc. Het is dus een heel breed thema, wat je heel erg naar de belevingswereld van een
kleuter kan halen en er valt in heel veel aspecten nog veel over te leren voor ze.
4
,Aardrijkskunde
Aan de hand van kerndoel 50 (leren omgaan met kaart en atlas) heb ik zelf een les ontworpen
waarbij ze met een kaart van het lokaal moesten gaan werken.
Ik heb vooraf meerdere grote vellen papier mee naar huis genomen en onderdelen zoals het bureau
en de kasten in het lokaal uitgeknipt. Tijdens de les heb ik dat alles in het midden van de klas op tafel
gelegd, en gevraagd wat zouden we hier nou mee moeten doen?
De leerlingen wisten al snel te benoemen dat het onderdelen uit de klas waren, dat ze een
plattegrond moesten maken. In groepjes gingen ze dus aan de slag met de grote vellen papier en
gingen ze de juiste onderdelen op de juiste plek leggen op het papier. Dus het bureau op de juiste
plaats, de kasten op de juiste plaats, de huishoek etc. Vervolgens zijn we gaan kijken waarom staat
het bureau daar en waarom de kasten daar en wat is het voordeel ervan dat die objecten eigenlijk
daar staan?
Daarna gingen we een opdracht doen met gelamineerde kaarten. Op deze kaartjes zette ik een
kruisje en liet ik ze in groepjes dieren verstoppen in het lokaal op de plek van het kruisje om ze
vervolgens met de kaart van een ander weer op te halen. Dit heb ik 4 keer herhaald om vervolgens
alles weer in te nemen. Tot slot heb ik ze gevraagd om op de tafel te gaan staan en eens naar de
stoel te kijken, wat zien jullie nu, is de stoel van boven plat. Ja dat was zo, dit heb ik op het
whiteboard getekend om te laten zien dat je plattegronden altijd in vogelvlucht bekijkt. Daarna zijn
ze als eind opdracht de plattegrond van hun schoen gaan tekenen.
Reflectie
Er zijn een aantal redenen waarom ik er voor heb gekozen om de les zo te geven. De eerste is dat ik
het kaartlezen voor de leerlingen op deze manier heel duidelijk maak, omdat het in hun directe
omgeving is, in de ruimte waar ze elke dag les hebben. Dit laat ze dus op een heel laagdrempelige
manier kennis maken met kaartlezen. Verder heb ik hier voor gekozen omdat ik op deze manier
voldoe aan het kerndoel 50 en ik heb het grootste deel van de 7 bouwstenen van een goede
aardrijkskunde les kunnen verwerken in de les.
De behandelde ruimtes in deze les waren:
De werkelijke ruimte: Dit heb ik behandeld doordat ik ze heb laten rondlopen door het klaslokaal.
Het klaslokaal en de interactie met de spullen in het groot was dus de interactie met de werkelijke
ruimte.
De abstracte ruimte: Dit heb ik behandeld doordat ze een kaart van het klaslokaal moesten maken.
Het bezig zijn met de uitgeknipte objecten uit het klaslokaal en de kaart was de interactie met de
abstracte ruimte.
Voorbereidende kaartvaardigheden:
Lokaliseren, de plaats, de richting en de afstand van ruimtelijke elementen kunnen met woorden
beschreven worden. (Blankman, 2020)
Relateren, verschillende ruimtelijke elementen hebben een onderlinge samenhang. (Blankman,
2020)
Aanvankelijk kaartlezen:
Plat vlak, een kaart is een vereenvoudigde weergave van een driedimensionale werkelijkheid in een
plat vlak. (Blankman, 2020)
Kijkend naar de theorie, ben ik met de laatste fase van voorbereidend kaartlezen en de eerste fase
van aanvankelijk kaartlezen begonnen.
5
, Kerndoel 50: (SLO, 2011)
-De kinderen denken na over de plaats waar dingen zich in hun buurt bevinden.
-Ze tekenen een kaart van hun buurt en geven die dingen daarop aan.
De leerlingen hebben nagedacht over waar dingen in hun buurt zich bevinden door te gaan nadenken
waar staat de kast eigenlijk op een plattegrond, waar staat de leestent etc.
Ze hebben in dit geval geen dingen op de kaart getekend maar neergelegd wat in principe op
hetzelfde neerkomt, nadenken over de ruimte en deze voor je kunnen zien.
De 7 bouwstenen van een goede aardrijkskunde les: (Blankman, 2020)
Motiverende start Dit heb ik bereikt door alle onderdelen los op de tafel te leggen, ze waren
direct nieuwsgierig wat er nu ging gebeuren.
Waar is dat? Door het kaartlezen hebben we gekeken waar alles in het lokaal zich bevindt.
Waarom is dat daar? Dit hebben we in het klein behandeld door te kijken waarom staan de kasten
eigenlijk daar in het lokaal of waarom, heeft de juf het bureau daar neer
gezet.
Wat zie je
als je in en uitzoomt? Dit heb ik niet behandeld, omdat het te ingewikkeld zou worden voor deze
groep. Ik wilde ze laagdrempelig leren kaartlezen en hierdoor zou de stap te
groot gaan worden, zo ver zijn ze nog niet. Voor een volgende les zou ik dit
punt wel kunnen toepassen.
Hoe verandert dat? Eigenlijk dezelfde reden als bij het in en uitzoomen, het zou te moeilijk voor
de leerlingen worden omdat dit punt te behandelen.
Wat zijn de voor
en nadelen? Dit punt heb ik wel behandeld, hierbij heb ik het laten aansluiten bij het punt
waarom is dat daar? We hebben gekeken wat is het voordeel dat de kast
daar staat en de leestent daar of wat is het nadeel om het bureau daar te
hebben.
Afsluiting/transfer Dit punt heb ik ook behandeld door nogmaals in te gaan op de vogelvlucht
blik die je hebt bij een plattegrond en door ze er zelf nog een te laten
tekenen van hun schoen liet ik ze nog even reflecteren op wat ze geleerd
hebben.
Zie bijlage 3 op pagina 15 t/m 19 voor de lesvoorbereidingsformulieren en kijkwijzer.
6
