Prehonours programma technische verpleegkunde
Geneeskunde: Urgente hartproblemen en farmacotherapie
bij aandoeningen van de luchtwegen
Urgente hartproblemen
Je kunt het begrip dyspneu omschrijven en de pathofysiologische achtergrond uitleggen.
Dyspneu/kortademigheid = subjectieve sensatie; abnormale/onaangename gewaarwording
van (moeilijkheden met) de ademhaling. Het is een inefficiënte ventilatie waarbij de subjectief
waargenomen ademarbeid niet overeenkomt met het verwachte resultaat: een in beleving van
patiënt adequate ademhaling. Het kan optreden bij zowel een lage pCO2 als hoge pCO2 optreden.
Er moet onderscheid gemaakt worden tussen:
- Klachten van respiratoire origine veroorzaakt door o.a.:
Disfunctioneren van ademcentrum
Falen van ademhalingsspieren
Gasuitwisselingsstoornissen
Toegenomen ademarbeid
bronchospasme, longembolie, pneumathorax, longinfecties (bronchitis, pneumonie),
bovensteluchtwegobstructies (aspiratie, anafylaxie).
- Klachten van cardiale origine veroorzaakt door o.a.:
Myocardischemie acuut myocardinfarct
Ritmestoornissen
Congestief hartfalen
Pericardiaal hartlijden waarbij compliantie van ventrikels is afgenomen
decompensatio cordis, harttamponade
Cardiale problemen leiden vaak tot dyspneuklachten doordat bij hartfalen de drukken in
longcirculatie oplopen of als interstitieel longoedeem ontstaat, waarbij druk in interstitium
oploopt. Dyspneu klachten kunnen ontstaan als zuurstoftransportsysteem door anemie niet/met
moeite aan zuurstofbehoefte van het lichaam kan voldoen.
Dyspneuklachten kunnen ook het gevolg zijn van neuromusculaire pathologie. Bij myasthenia
gravis en syndroom van Guillain-Barré en anderen spierziekten is mogelijkheid van
ademhalingsspieren om arbeid te leveren gereduceerd. Ademarbeid is echter niet verhoogd.
Je kunt de relatie leggen tussen acute dyspneu en mogelijk onderliggende afwijkingen.
Acute exacerbatie van reeds lang bestaande klachten van chronische dyspneu komt voor bij:
- COPD
- Asthma bronchiale
- Interstitieel longlijden (longfibrose)
- Cardiomyopathie
Dyspneu treedt normaal op na fysieke inspanning, bv. tijdens sport. Kenmerkend voor COPD-
patiënten is beperkte inspanningstolerantie en snel optreden van dyspneuklachten bij
inspanning.
, Prehonours programma technische verpleegkunde
Je kunt relevante criteria bedenken die differentiatie tussen onderliggende afwijkingen
mogelijk maken en aan de hand daarvan adequaat acties ondernemen.
Als dyspneu primair door respiratoire aandoeningen wordt veroorzaakt, kan uit het
ademhalingspatroon soms worden afgeleid welk probleem eraan ten grondslag ligt:
- Obstructie van luchtwegen rustige, diepe ademhaling.
- Lage compliantie van long toename van ademfrequentie en afname van tidal volume
(ademdiepte).
- COPD/asthma bronchiale groot longvolume met intrinsic PEEP (= positive end-
expiratory pressure), thorax bevindt zich in inspiratiestand.
Bij asthma bronchiale kost verder inademen vanuit deze uitgangssituatie extra arbeid
en diepe ademhaling is niet mogelijk.
Bij COPD/emfyseem collaberen op laag bronchiaal niveau de bronchioli, waardoor
patiënten extra arbeid moeten leveren om lucht te kunnen uitademen.
Je kunt in het kader van dyspneu relevant primair- en aanvullend onderzoek benoemen
en uitleggen.
Primair onderzoek: anamnese en lichamelijk onderzoek.
Anamnese: verzamelen van aanvullende gegeven die richting geven aan een diagnose en het in
kaart brengen van de mate/ernst van de dyspneu door deze te relateren aan de beperking van
de fysieke activiteit.
Letten op: lengte van zinnen die patiënt kan uitspreken hoe korter, hoe ernstiger de dyspneu
Acute dyspneu wijst op o.a.:
- Longembolie, pneumonie, tbc bloed ophoesten
- Pneumothorax
- Hartfalen (myocardischemie)
- Infectie acute dyspneu i.c.m. opgeven van sputum en aanwezigheid van koorts
- COPD hoesten > 14 dagen i.c.m. dyspneu, piepen en voorgeschiedenis van roken
- Intoxicatie (salicylaten, amfetaminen) vraag naar gebruik geneesmiddelen
- Decompensatio cordis aanwezigheid van oedeem, pijn of knellend gevoel op de borst
(gerelateerd aan het wel/niet verrichten van lichamelijke inspanning)
- Ontregelde diabetes mellitus kussmaulademhaling
- Pleuritis pijn zit vast aan ademhaling
- Allergische reactie
- Koolmonoxidevergiftiging
Lichamelijk onderzoek:
- Algemeen: dyspneu in rust en bij aan-/uitkleden, ademfrequentie, gebruik van
hulpademhalingsspieren, lip pursing, pink puffer, lucht happen, volzinnen spreken, kleur
(cyanose/bleek), lengte/gewicht.
Pink puffer:
o Primaire onderliggende oorzaak is longemfyseem
o Term verwijst naar roodroze kleur van huis, geen cyanose
o Magere patiënt, hyperinflatiestand van thorax, sterk kortademig bij geringste
inspanning, er wordt veel ademarbeid verricht op hypoxie te voorkomen, gebruik
van hulpademhalingsspieren bij inademen
Blue bloater (lucht happen):
o Primaire onderliggende oorzaak is chronische bronchitis
o Term verwijst naar blauwe huidskleur, die ontstaat door te laag zuurstofgehalte in
het bloed: cyanose
o Kortademig, vaak oedeem aan onderste ledematen, vaak tekens van hartfalen
rechts, overgewicht, vaak nog rokend, vermoeidheid, overdreven slaperig overdag,
productieve hoest
