Samenvatting PowerPoint
Les 1
Verslaving: proces van herhaald middelengebruik, controleverlies en een groot gevaar op terugval.
Gedragingen horen hier ook bij> Gokken, internetverslaving, gameverslaving, seksverslaving en
eetverslaving.
DSM-IV: omschrijvingen n.a.v. gedragsobservaties, NIET n.a.v. neurobiologisch onderzoek, sociaal
onderzoek. Geen diagnostisch systeem, geen aanwijzingen voor behandeling, geen verklaringen. De
codes betreffende samenvattingen. Stoornis DOOR gebruik middelen: intoxicatie, hallucinaties,
dementie, onthoudingsbeeld, neurologische schade etc. Stoornissen IN gebruik van middelen:
afhankelijkheid en misbruik, tolerantie, onthoudingssyndroom, langer gebruiken dan van plan was,
aanhoudende wens, gebruik niet in de hand kunnen houden, kost veel tijd, sociale beroepsmatige
bezigheden worden opgegeven of verminderd vanwege middel.
Afhankelijkheid: Het gebruik van het middel wordt gecontinueerd, ondanks de wetenschap dat er
hardnekkig of terugkerend sociaal, psychisch of lichamelijk probleem is dat waarschijnlijk veroorzaakt
of verergerd wordt door het middel.> doorgaan terwijl je weet dat je verliest.
Misbruik situaties: herhaaldelijk gebruik en niet meer kunnen voldoen aan verplichtingen van werk,
school of thuis. Gebruik in fysiek gevaarlijke situaties. In aanmerking komen met justitie. Doorgaan
ondanks terugkerende problemen op sociaal of intermenselijk niveau.
DSM-5: wordt een dynamisch document met 5.0; 5.1 etc. 13 stoornissen erbij, geen categorie NOS,
meer mild to severe, loslaten lichaam en geest (nadrukkelijk vanuit bio-psychosociale visie).
Verslaving erin met craving als criteria, gamen en pathologisch gokken erbij.
Descriptieve: constatering van klacht, beschrijving van symptomen, taal is machtig.
Pathogenese en etiologie: ontstaan, beloop, verklaring, verantwoording, begrijpen en prognose.
Beide: op basis van paradigma’s, beleving speelt een grote rol.
Verklarende modellen: opvattingen over oorzaak, begin, verloop, BELEVING en behandeling. Succes
alleen als verklaring zowel vanuit preventiewerker duidelijk is en ook vanuit ontvanger.
Misvattingen verslaving: Verslaving is een keuze, ligt aan het stofje en verslaving is slechts een
symptoom.
Moreelmodel: verslaving is een keuze, beschaving bijbrengen; heropvoeden en straffen. Nog steeds
populair.
Farmacologisch model: stof is reden tot verslaving, tegengaan verslavende stoffen. Voordelen:
minder gebruik, later gebruik. Nadelen: excessen, hogere drempel tot zorg, hogere kosten
handhaving. War on drugs, drooglegging alcohol.
Les 2
Symptomatisch: ook wel psychiatrisch model. Het middelengebruik is symptoom van onderliggende
psychische klachten. Bijvoorbeeld: therapeutische gemeenschappen.
Ziektemodel: Jellinek is de ontwerper van het begrip controleverlies, alle symptomen omschreven als
een ziekteproces; alcoholisme. Er is sprake van controleverlies bij verslaafden en dit is
onomkeerbaar.
Therapeutisch model: verslaving wordt gezien als verkeerd aangelegd gedrag. De verkeerde manier
wordt veroorzaakt door interne en externe prikkels en wordt bekrachtigd door positieve beloningen/
of vermijding van negatieve consequenties. Behandeling: cognitieve therapeutische technieken.
Vermijden vs. Mee omgaan: Uitlokkende factoren vermijden: vaak korte termijneffect, soms
onvermijdbaar, verweven met het dagelijks leven. Omgaan met uitlokkende factoren: nieuwe
strategieën aanleren, kost veel energie, oplossen van vaardigheid tekorten.
, Bio psychosociale model: interactie tussen biologische aspecten, de persoonlijke ontwikkeling en de
omstandigheden. Bijvoorbeeld: algemene verslavingszorg instellingen, CRA-methodiek.
Cirkels van Dijk: lichamelijk, farmacologisch, stof, psychisch, sociaal en omgeving.
Neurocentrische model: Beloning> prettig gevoel, erfelijk: werking beloningsysteem. Herinnering>
start craving, importantietoekenning, gedrag willen herhalen. Verandering> zelfregulatieproces
veranderd, rem eraf. Kanttekening: zelfregulatieproblemen kunnen ook optreden zonder
middelengebruik.
Hersenziektemodel: R. Wiers: leren dat alcohol lekker is, is een onbewust proces> slaaf van het
onbewuste. C. de Jong: eventueel gevolgen voor zelfbeschikkingsrecht.
Eventuele conclusies: cliënten neigen naar psychosociale oorzaken i.p.v. biologische. Oorzaken
vooral: onverwerkte gevoelens uit het verleden. Valkuil: als oorzaak wordt start van problematiek
gezien, nadruk op verlegen in plaats van het in stand wordt gehouden en/of nu escaleert.
Les 3
Complexiteit: conclusies m.b.t. beloop: Studies over het beloop variëren sterk> criteria over
ernstfasen worden anders geïnterpreteerd, discussies over definities, type drugs is niet vergelijkbaar,
verschillende populaties onderzocht en de sociale setting heeft grote invloed op data. Er is vaak
sprake van cumulatieve effecten.
Stepping Stone Theory: Als je start met wiet, eindig je met een spuit in je arm. Nuance 1> Gateway
theory> jongeren die voor hun 18e softdrugs gebruiken hebben een grotere kans om later verslaafd
te zijn aan heroïne/cocaïne. Als je rond je 15 e start met drinken is er een grotere kans op
afhankelijkheid. Nuance 2> Farmacologisch model> relatie tussen voorhanden hebben en starten
met gebruik, Early-onset.
Jellinek: Alcoholisme in 4 fasen
Pre-alcoholische fase: geestelijke ontspanning en tolerantie neemt toe.
Pro-dromalefase: eerste lichamelijke klachten> black-outs. Neiging tot snel drinken, indrinken voor
feestjes, stiekem drinken, ontkennen van alcoholprobleem, beging van schuldgevoelens en interne
ambivalentie.
Kritieke fase: CONTROLEVERLIES. Ondanks goede voornemens voortdurend doorzakken, voorraden
in huis, moeilijkheden met omgeving, korte periodes van abstinentie.
Chronische fase: meerdere dagen achter elkaar drinken, ernstige abstinentieverschijnselen, ochtend-
drinken ten gevolge van de abstinentieverschijnselen.
Onderverdeling van Jellinek:
Alfa: probleemdrinken ten gevolge van stress, depressieve episode.
Bèta: met name stiekeme drinkers of sociaal geaccepteerde drinkers. Problemen worden vrijwel
alleen ervaren op somatisch gebied.
Gamma: klassiek verloop, zie fasen van Jellinek hierboven.
Delta: stabiele alcohol spiegel, met name bier.
Epsilon: periodieke drinkers.
Beloop: experimenteel gebruik>geïntegreerd gebruik>misbruik>afhankelijkheid>chronisch verslaafd.
Misbruik kan zich herstelling zonder hulp> grote kans terugval. Grote groep gebaat bij korte
interventies. Gemiddeld na 10 jaar pas contact met hulpverlening. Jongeren hebben vaak een fase
van veel drinken, gaat na deze fase vanzelf weer over.
Beloop alcohol: Lang in geïntegreerde/misbruik fase, middel is legaal, forse lichamelijke schade,
verhoogde kans op agressie, 95 in behandeling.
Beloop heroïne: kort in de geïntegreerde/misbruik fase, middel is illegaal, geen weefselschade, veel
secundaire gezondheidsproblemen, secundair verhoogde kans op criminaliteit, 70-90% in
behandeling.
