TERMENLIJST
Term Betekenis
Kern Heel groot stuk magma
Magma visceuze (stroperige) lava
Convectiestromen Dingen die warm worden zetten uit, de dichtheid wordt dus minder. Hierdoor wil warm magma iets omhoog, omdat het
lichter is. Koud magma zakt dus naar beneden. Dit is een circulatie.
Korst - Een stuk vast gesteente onder onze voeten. De dunne korst drijft op visceus gesteente eronder
- Oceanische korst: relatief dun (6-7 km), heel zwaar, bovenste laag is basalt
- Continentale korst: stuk dikker (35-40 km), een stuk lichter, bestaat voornamelijk uit graniet
Actualiteitsprincipe Natuurlijke processen zoals ze tegenwoordig verlopen hebben in het verleden op dat dezelfde wijze gedaan (erosie,
ontstaan bergen).
Problemen met actualiteitsprincipe:
1. hoe waren de bergketens en diepe zeeën ontstaan?
2. de aarde is 7000 jaar oud (bijbel)
Mid-oceanische rug in Dat is een gigantisch gebergte gevonden in de Atlantische Oceaan van IJsland tot het zuidelijkste puntje gevonden door de
de Atlantische zee uitvinding van de radar en de sonar. Dit is een divergente plaatgrens. Er komt hier schild vulkanisme voor.
Convergente Platen bewegen naar elkaar toe:
plaatgrens ● Continentaal-continentaal
○ Plooien over elkaar → hoge bergketens → Aardbevingen (in alle richtingen), geen vulkanisme.
● Oceanisch-continentaal
○ Oceanische korst is zwaarder en duikt onder de continentale korst (subductie), net voordat de
oceanische korst helemaal onder is, is er een trog (diep stuk oceaan), het voorste stuk plaat wordt
getrokken (slab pull), kan afgebroken worden waardoor het stuk voor het voorste omhoog kan
schieten(dikke aardbeving→tsunami), het deel die afbreekt is lichte stenen → wordt magma → komen
(strato) vulkanen, wel aardbevingen (verticaal), vooral als het deel afbreekt.
● Oceanisch-oceanisch
○ De oudste plaat duikt onder (want die is het meest afgekoeld en dus zwaarder), vormt (schild)
vulkanische eilanden (als er meerdere zijn, heet het een archipel), verder hetzelfde als
oceanisch-continentaal.
Transversaal/transfor Twee platen bewegen langs elkaar:
me plaatgrens ● Bouwen vaak veel druk en schuiven plotseling → aardbeving (oppervlakkig en horizontaal), geen vulkanen.
Divergente plaatgrens Platen bewegen van elkaar af:
● Oceanen ontstaan door divergente plaatgrenzen → geen aardbeving wel (schild) vulkanen.
Vulkanisme ● vulkanen ontstaan bij:
○ Divergente plaatgrenzen → Schild
○ Convergente plaatgrenzen Oce. - Oce. → Schild
○ Convergente plaatgrenzen Oce. - Con. → Strato
○ Hotspots → beide
Stratovulkanen De magma moet door de dikke continentale plaat, het neemt graniet mee en koelt ook af. Hierdoor is de magma visceus.
Stratovulkanen hebben steile hellingen. Dit komt door de magma die visceus is, en daardoor stroomt het langzaam en koelt
het snel af.De magma is zo visceus dat het in de krater tunnels stolt, waardoor het een krater prop wordt, soms zijn er
meerdere openingen, maar die worden beide gepropt, er bouwt heel veel druk op in de magmakamer en dan wordt de
krater prop er uit gestoten, dit zorgt voor een explosieve uitbarsting.
, Pyroclastica Het in de lucht geslingerde materiaal tijdens een explosie zoals as en kleine steentjes.
Asregen Als materiaal het rustig omlaag dwarrelt.
Pyroclastische stroom Soms wordt de aswolk zo zwaar dat het snel naar beneden komt.
Lahars Als de aswolk naar beneden komt en mengt met water (regen, gletsjer)
Schildvulkanen De magma van schildvulkanen is heel erg vloeibaar. De magma hoeft alleen maar door de oceanische korst, dus koelt het
niet heel erg af. De uitbarsting is effusief. Dit betekent dat de magma rustig naar buiten borrelt. De magma is heel
vloeibaar, dus er vormt geen (of een heel kleine) krater prop. Zodra de magma buiten is kan hij ver weg stromen voor hij
stolt. Daarom heeft een schildvulkaan flauwe hellingen.
Hotspot Ontstaan boven een mantelpluim (heel heet stuk mantel). Er gaat materiaal omhoog, en ontstaat een vulkaan. Door de
beweging van de platen ontstaan er een hele strook vulkanen. De vulkanen die niet meer (echt) op de mantelpluim zitten,
worden kleiner en inactief (door bijvoorbeeld erosie).
Transformale platen Ze bewegen langs elkaar, bouwen druk op, als er te veel druk is schieten ze verder dus aardbeving.
Seismologie Studie van aardbeving → aardbevingen meet je met een seismometer.
Schaal van richter is Elke stap is 10 keer zo groot.
logaritmisch
Schaal van Mercalli Schaal voor het meten van de schade in een gebied
Tsunami's: Tsunami's ontstaan vaak door bevingen op de zeebodem. Op volle zee zijn ze geen probleem, maar bij de kust
kunnen ze voor veel schade zorgen.
Plooïng Proces waarbij onder grote druk van binnenuit de aarde, reeds bestaande aardlagen in elkaar worden gedrukt. Hierdoor
kunnen deze lagen worden kromgebogen (geplooid).
Horst en slenk Horst is omhooggeschoten en slenk is gebleven. Dit zorgt voor heuvels in het landschap.
Verwering Verwering is het proces waarbij grote stenen afbreken in steeds kleinere steentjes.
Soorten verwering ● Fysische/mechanische verwering
○ steen wordt kleiner
○ Wind (eolisch), water, vorst
● Chemische verwering
○ verandert de chemische samenstelling
○ Roest, zuur regen
● Biologische verwering
○ Bomen, mollen, mensen
→ In gebieden waar bijna geen neerslag valt, heb je heel weinig verwering. Koud en iets natter? Veel mechanische
verwering. Warm en nat? Veel chemische verwering.
Karst Zure water op kalksteen → grotten
