Bijeenkomst 11: Contractenrecht III: Niet-nakoming
Algemene zelfstudievragen:
Hoe moet worden bepaald of er sprake is van een tekortkoming in de nakoming van een verbintenis?
De gevolgen van het niet nakomen van een verbintenis zijn geregeld in het Burgerlijk Wetboek. Daarin is onder
meer aangegeven wanneer een tekortkoming toerekenbaar is en onder welke voorwaarden de schuldeiser recht
heeft op schadevergoeding. Iedere tekortkoming in de nakoming van een overeengekomen verbintenis verplicht
de schuldenaar de schade die de schuldeiser daardoor lijdt te vergoeden, tenzij de tekortkoming de schuldenaar
niet kan worden toegerekend. De wet maakt dus een onderscheid tussen tekortkomingen die de schuldenaar wél
en tekortkomingen die hem niet kunnen worden toegerekend.
Wat is de betekenis van de begrippen wanprestatie en overmacht?
In het dagelijkse spraakgebruik wordt dit onderscheid ook wel aangegeven met de termen wanprestatie en
overmacht. De schuldenaar kan zich op overmacht beroepen als er sprake is van een buiten zijn schuld ontstane
en niet voor zijn risico komende tekortkoming in de nakoming. Daarvan is sprake als de debiteur verhinderd of
belemmerd is de verbintenis na te komen.
Wat is het belang van de verzuimregeling?
Een tekortkoming die aan een schuldenaar kan worden toegerekend verplicht tot schadevergoeding. Is de
nakoming van de overeengekomen prestatie blijvend onmogelijk, dan ontstaat de verplichting om de schade te
vergoeden direct en automatisch. Als nakoming niet blijvend onmogelijk is, dan bestaat het recht op
schadevergoeding pas als de schuldenaar in verzuim is. Onder verzuim wordt verstaan een tekortkoming
bestaande in een toerekenbare vertraging in het nakomen van een opeisbare verbintenis, zonder dat die nakoming
reeds blijvend onmogelijk is.
Wat zijn de vereisten om schadevergoeding te vorderen in geval van niet-nakoming van een overeenkomst?
Er moet sprake zijn van een tekortkoming in de nakoming van een verbintenis, toerekenbaarheid van deze
tekortkoming aan de schuldenaar, blijvende onmogelijkheid van de nakoming of verzuim van de schuldenaar en
een causaal verband tussen de tekortkoming en de schade, te toetsen door middel van de vraag: zou de schade
ook zijn opgetreden indien de tekortkoming achterwege was gebleven? Als deze vraag met ja moet worden
beantwoord, is er geen recht op schadevergoeding; als de vraag met nee kan worden beantwoord, is de
tekortkoming condicio sine qua non voor de schade en is voldaan aan de eis van causaal verband.
Wat is het verschil tussen opschorting en ontbinding?
Een opschortingsrecht is de bevoegdheid van een schuldenaar de nakoming van zijn verbintenis uit te stellen,
totdat een opeisbare vordering die hijzelf op zijn schuldeiser heeft, wordt voldaan. Opschorting heeft twee
verschillende functies. Allereerst is het een handig middel om de wederpartij tot nakoming te dwingen. Door je
eigen prestatie niet te leveren, omdat de andere ook niet levert, kan de wederpartij geneigd zijn toch sneller te
leveren. Als tweede geldt het opschortingsrecht als zekerheid voor de schuldenaar. Er hoeft namelijk alleen
gepresteerd te worden als de ander dit ook doet, anders kan worden opgeschort. Verwar echter de opschorting
niet met de ontbinding. Bij ontbinding vervalt uw verplichting samen met die van de wederpartij, bij opschorten
wacht u met uw verplichting totdat de wederpartij nakomt.
Wanneer kan een crediteur overgaan tot ontbinding van een overeenkomst?
Wanneer een partij bij een wederkerige overeenkomst tekortschiet in de nakoming van een verbintenis, heeft
haar wederpartij de bevoegdheid de overeenkomst geheel of gedeeltelijk te ontbinden. Hierdoor worden partijen
(gedeeltelijk) bevrijd van de uit de overeenkomst voortvloeiende verbintenissen. Ontbinding is met name van
belang in situaties waarin de een tekortschiet en de andere partij haar belang bij het doorzetten van de
overeenkomst heeft verloren. Wanneer het belang bij nakoming blijft bestaan, ligt de keuze voor een beroep op
een andere remedie, zoals een opschortingsrecht of aanvullende schadevergoeding, meer voor de hand.
Kan een vordering tot schadevergoeding samengaan met de ontbinding van een overeenkomst?
Ja, volgens art. 6:277 BW. Uit art. 6:277 BW volgt expliciet dat schade in aanmerking komt voor vergoeding die
het gevolg is van het feit dat de overeenkomst (toerekenbaar) niet wordt nagekomen, maar wordt ontbonden
(typische ontbindingsschade).
Algemene zelfstudievragen:
Hoe moet worden bepaald of er sprake is van een tekortkoming in de nakoming van een verbintenis?
De gevolgen van het niet nakomen van een verbintenis zijn geregeld in het Burgerlijk Wetboek. Daarin is onder
meer aangegeven wanneer een tekortkoming toerekenbaar is en onder welke voorwaarden de schuldeiser recht
heeft op schadevergoeding. Iedere tekortkoming in de nakoming van een overeengekomen verbintenis verplicht
de schuldenaar de schade die de schuldeiser daardoor lijdt te vergoeden, tenzij de tekortkoming de schuldenaar
niet kan worden toegerekend. De wet maakt dus een onderscheid tussen tekortkomingen die de schuldenaar wél
en tekortkomingen die hem niet kunnen worden toegerekend.
Wat is de betekenis van de begrippen wanprestatie en overmacht?
In het dagelijkse spraakgebruik wordt dit onderscheid ook wel aangegeven met de termen wanprestatie en
overmacht. De schuldenaar kan zich op overmacht beroepen als er sprake is van een buiten zijn schuld ontstane
en niet voor zijn risico komende tekortkoming in de nakoming. Daarvan is sprake als de debiteur verhinderd of
belemmerd is de verbintenis na te komen.
Wat is het belang van de verzuimregeling?
Een tekortkoming die aan een schuldenaar kan worden toegerekend verplicht tot schadevergoeding. Is de
nakoming van de overeengekomen prestatie blijvend onmogelijk, dan ontstaat de verplichting om de schade te
vergoeden direct en automatisch. Als nakoming niet blijvend onmogelijk is, dan bestaat het recht op
schadevergoeding pas als de schuldenaar in verzuim is. Onder verzuim wordt verstaan een tekortkoming
bestaande in een toerekenbare vertraging in het nakomen van een opeisbare verbintenis, zonder dat die nakoming
reeds blijvend onmogelijk is.
Wat zijn de vereisten om schadevergoeding te vorderen in geval van niet-nakoming van een overeenkomst?
Er moet sprake zijn van een tekortkoming in de nakoming van een verbintenis, toerekenbaarheid van deze
tekortkoming aan de schuldenaar, blijvende onmogelijkheid van de nakoming of verzuim van de schuldenaar en
een causaal verband tussen de tekortkoming en de schade, te toetsen door middel van de vraag: zou de schade
ook zijn opgetreden indien de tekortkoming achterwege was gebleven? Als deze vraag met ja moet worden
beantwoord, is er geen recht op schadevergoeding; als de vraag met nee kan worden beantwoord, is de
tekortkoming condicio sine qua non voor de schade en is voldaan aan de eis van causaal verband.
Wat is het verschil tussen opschorting en ontbinding?
Een opschortingsrecht is de bevoegdheid van een schuldenaar de nakoming van zijn verbintenis uit te stellen,
totdat een opeisbare vordering die hijzelf op zijn schuldeiser heeft, wordt voldaan. Opschorting heeft twee
verschillende functies. Allereerst is het een handig middel om de wederpartij tot nakoming te dwingen. Door je
eigen prestatie niet te leveren, omdat de andere ook niet levert, kan de wederpartij geneigd zijn toch sneller te
leveren. Als tweede geldt het opschortingsrecht als zekerheid voor de schuldenaar. Er hoeft namelijk alleen
gepresteerd te worden als de ander dit ook doet, anders kan worden opgeschort. Verwar echter de opschorting
niet met de ontbinding. Bij ontbinding vervalt uw verplichting samen met die van de wederpartij, bij opschorten
wacht u met uw verplichting totdat de wederpartij nakomt.
Wanneer kan een crediteur overgaan tot ontbinding van een overeenkomst?
Wanneer een partij bij een wederkerige overeenkomst tekortschiet in de nakoming van een verbintenis, heeft
haar wederpartij de bevoegdheid de overeenkomst geheel of gedeeltelijk te ontbinden. Hierdoor worden partijen
(gedeeltelijk) bevrijd van de uit de overeenkomst voortvloeiende verbintenissen. Ontbinding is met name van
belang in situaties waarin de een tekortschiet en de andere partij haar belang bij het doorzetten van de
overeenkomst heeft verloren. Wanneer het belang bij nakoming blijft bestaan, ligt de keuze voor een beroep op
een andere remedie, zoals een opschortingsrecht of aanvullende schadevergoeding, meer voor de hand.
Kan een vordering tot schadevergoeding samengaan met de ontbinding van een overeenkomst?
Ja, volgens art. 6:277 BW. Uit art. 6:277 BW volgt expliciet dat schade in aanmerking komt voor vergoeding die
het gevolg is van het feit dat de overeenkomst (toerekenbaar) niet wordt nagekomen, maar wordt ontbonden
(typische ontbindingsschade).
