Hoofdstuk 8: vetzuur- en cholesterolafgeleiden
1) Van vetzuren afgeleide membraanlipiden
a. Glycerolipiden
Oude membraanlipiden moeten constant vervangen worden door nieuwe en groeiende cellen. Of
wanneer de totale membraanoppervlakte moet uitbreiden zijn ook nieuwe lipiden nodig.
- Glycerolipiden: glycerol + 2 vetzuren veresteren
- Sfingolipiden: sfingosine + 1 vetzuur veresteren
- Cholesterol: geen verestering
De novo synthese van glycerolipiden
Hij begint gemeenschappelijk met de synthese van triglyceriden
→ synthese fosfatidaat.
1. Productie van CDP-diacylglycerol, door CTP
2. Dit reageert met OH-groep van serine, ethanolamine,
choline of inositol. CMP wordt gevormd.
Fosfatidylserine → fosfatidylethanolamine door decarboxylering
Fosfatidylethanolamine → fosfatidylcholine door 3x methylering
Salvage synthese van glycerolipiden
Hergebruiken van vrij choline, dat eerst door cholinekinase wordt gefosforyleerd tot fosforylcholine
en dan wordt omgezet tot CDP-choline (≈UDP-glucose). Dit condenseert dan met diacylglycerol zodat
fosfatidylcholine ontstaat. Voor ethanolamine is er een gelijkaardige weg.
Toepassing: de moleculaire verklaring voor surfactans
Dipalmitoyllecithine is een tensoactieve stof die de oppervlaktespanning tussen water en lucht verlaagt →
longfysiologie, alveolen hebben een groot oppervlak met lucht. Er zijn 2 soorten alveolen.
1) Type I alveolaire cellen (staan in voor gasuitwisseling).
Tussen membraan van type I en lucht zit er een dunne laag moleculen → brug tussen lucht en
waterige fase van cellen = surfactans. Bestaat vooral uit dipalmitoyllecithine.
Bestaat ook uit proteïnen die zorgen voor immuunsysteem want ze reageren met microben →
gaan fagocytose bevorderen.
2) Type II alveolaire cellen (produceren surfactans). Zonder surfactans treedt er een collaps op van
alveolen → contactoppervlak neemt af → ademhalingsproblemen. Dit komt voor bij baby’s →
acuut respiratoir distress-syndroom (ARDS) hebben te weinig surfactans.
, b. Sfingolipiden
De novo synthese sfingolipiden
1. Reactie tussen palmitoyl-CoA en serine.
2. Dubbele redoxreactie die een tweede alcoholgroep en een dubbele binding maakt
3. Aminoalcohol wordt veresterd met vetzuur → ceramide
Hieruit vertrekken 2 wegen:
CDP-geactiveerd choline UDP-geactiveerd glucose/galactose
→ sfingomyeline → cerebrosiden
→ + UDP -geactiveerde suikers
→ gangliosiden (oligosachariden)
Deze gangliosiden zijn geladen en die komen in contact met waterfase van extracellulaire ruimte. Er
zijn veel verschillende gangliosiden met veel variatie (bv: ABO-bloedgroepen). Vooral in neuronen
want ze spelen rol in signaaltransductie.
Toepassing: stapelingsziekten van sfingolipiden
Ziekte van Tay-Sachs en ziekte van Sandhof: Bèta-hexosaminidase ontbreekt. GM2gangliosiden stapelen
zich op in lysosomen van neuronen en deze zwellen op. → psychomotorische achterstand, blindheid
(degeneratie netvlies), en rood oog.
Ziekte van Gaucher: ontbreken van bèta-glucocerebrosidase zodat glucocerebrosiden zich opstapelen in
fagocyten van reticulo-endotheliale systeem → overdreven werkende milt, vermindering van
bloedplaatjes, botpijn, neurologische stoornissen.
Ziekte van Niemann-Pick: sfingomyelinase ontbreekt en sfingomyeline stapelt op in lysosomen →
achterstanden in psychomotorische ontwikkeling, lever en bloed.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper liesvanhulle. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.