MA201 THERAPEUTISCHE EIWITTEN – WERKCOLLEGES
WC1 - INLEIDING
Therapeutische eiwitten worden het meeste gebruikt voor oncologische aandoeningen en auto-immuunziektes
- Vaak werkzaam in het bloed kunnen niet bv. de BBB over door de grootte
o Cytokines meestal in bloed
- Meestal IV niet stabiel in MDK en targets zitten vaak in bloedbaan
o Oraal geen goede opname vanwege de grootte van de moleculen
- Grijpen een heel specifiek target/antigen aan in de bloedbaan
- Klein verdelingsvolume na injectie bevinden zich meestal in de bloedbaan
- Over het algemeen een lange halfwaardetijd (meerdere dagen) worden gerecycled gebaseerd
op lichaamseigen stoffen, dus je lichaam wilt deze het liefst zo lang mogelijk houden
o Brambell fcrm
- Renaal klaren kan tot ongeveer 60kDa alternatief: TME (target mediated elimination vrije
concentratie omlaag na binding, ADA (anti-drug antibodies)
- Veel stabiliteitsissues
- Voor productie heb je een cellijn nodig, upstream (), downstream (zuiveringsprocessen om je
gewenste eiwit te krijgen)
- Bij het optreden van immunogeniciteit spelen factoren als primaire structuur, toedieningsroute (s.c. is
vaak immunogener via lymfeknopen naar circulatie waar het veel immuun cellen tegenkomt),
productieproces (hoe minder humaan het is, hoe meer immunogeen cellijn beïnvloedt dit door
PTM wat varieert tussen cellijnen), formulering (aggregatie kan leiden tot immunogeniciteit)
o Post-translationele modificatie (PTM)
o Voordeel van subcutane toediening: patiënt kan zelf toedienen, gunstig bij werking in
lymfestelsel, depotvorming (verlengde afgifte)
- Wanneer een antilichaam aan het target bindt ben je het molecuul kwijt molecuul wordt
afgebroken (TME)
- Bewaarcondities: in de koelkast, buiten licht bewaren (i.v.m. fotolyse), buffers met fysiologische pH
voorkomen hydrolyse
- Bijwerkingen: antistoffen tegen biological, anafylactische shock, cytokine release syndroom
o Cytokine release syndroom: activatie van T-cellen krachtige immuunrespons afgifte van
grote hoeveelheden cytokines
Klaring van eiwitten
- 19,5-70 kDa langzame klaring trager dan bij small molecules
o >70kDa is nog tragere klaring komt niet in de nieren omdat het groter is dan albumine
Albumine moet in je bloed blijven
- Eiwitten in bloed groter dan albumine alternative pathways (diffusie) hoe groter, hoe lastiger om
in de nieren te komen
- Eiwitten kunnen verder ook kleiner worden gemaakt d.m.v. proteolyse
,
,Uitleg van basistermen
- Heavy chain en light chain helpen bij stabiliteit, vouwing en functionaliteit
- Constant gedeelte bepaalt het type antilichaam IgG, IgM, IgA, IgD, IgE
- Variabel gedeelte voor herkenning en binding aan het antigen
- Fc-regio interacties met immuunsysteem fagocyten (fagocytose stimuleren),
o Kan halfwaardetijd verlengen
- Fab-regio voor herkenning en binding antigen
WC2 – AANDOENINGEN
REUMA
Symptomen
- Gewrichtspijn
- Zwelling
- Warmte
- Roodheid
Pathofysiologie
- Auto-immuunziekte waarbij ontstekingen ontstaan in de (kleine) gewrichten
o Chronisch periodes van klachten afgewisseld met periodes zonder klachten
- Immuunsysteem produceert antilichamen (bv. ACPA) tegen eigen weefsel activeren T-cellen, B-
cellen, macrofagen en dendritische cellen die naar de gewrichten emigreren chronische ontsteking
(pijn, zwelling, roodheid, warmte)
o PADI4 is een enzym dat betrokken is bij het genereren van eiwitten die als doelwit dienen
voor ACPA
- Chronische ontsteking leidt tot afgifte van enzymen en moleculen die kraakbeen en botweefsel
rondom gewrichten afbreken
- Abnormaal weefselgroei ontstaat op de plekken van de chronische ontstekingen breidt zich uit
naarmate de tijd vordert en kan zo bot beschadigen
, - Door chronische ontstekingen verandert het gewrichtsvocht (wordt stroperig) belemmert beweging
van gewrichten
Betrokken cellen
a. Macrofagen
b. Fibroblast-like synoviale cellen (FLS) normaal betrokken bij gezondheid van het gewricht behouden
bij reuma ondergaan ze veranderingen waardoor ze cytokines (IL6) gaan produceren recruiteren
van ontstekingscellen naar gewrichten bevorderen ook abnormale weefselgroei
c. Osteoclasten afbraak van botweefsel worden gestimuleerd onder invloed van ontstekingscellen
en cytokines
d. T-cellen, IL-17
o IL17 pro-inflammatoir cytokine recruiteren van immuuncellen en activeren van FLS
e. Plasmacellen produceren gespecialiseerde immuuncellen die vervolgend antilichamen kunnen
produceren (zoals ACPA)
f. Neutrofielen
g. Immuuncomplex
Overige betrokken cellen
- B-cellen productie van antilichamen
- Dendritische cellen
- Cytokines TNFa, IL1/6/18,36
o TNFa pro-inflammatoir cytokine geproduceerd door immuuncellen (macrofagen, T-
cellen)
- CD80/86 co-stimulerende moleculen activering van T-cellen
- CD20 oppervlakte-antigeen regulatie van B-cel activiteit en overleving
IL6 en TNFa zijn de belangrijkste interleukines bij reumatoïde artritiss
Geneesmiddelen
Step up therapeutische eiwitten toegepast in stap 3 eerst MTX+prednisolon/NSAID of sulfasalazine/…
Step down -