1.1 Geest, gedrag en wetenschap
Psychologie is een breed veld, met vele specialismen, maar in wezen in psychologie de wetenschap
van gedrag en geestelijke processen. Psychologie houdt zich niet alleen bezig met geestelijke
processen maar ook met gedragingen. Daarnaast is psychologie ook wetenschappelijk.
Sociale psychologie is de wetenschappelijke studie naar hoe (menselijke) gedachten, gevoelens en
gedragingen worden beïnvloed door werkelijke of ingebeelde anderen.
Er zijn verschillende manieren om psychologie te bedrijven:
Experimenteel psychologen oftewel onderzoekpsychologen: dit is de kleinste groep. Zij
voeren het meeste onderzoek uit wat nieuwe kennis creëert.
Docenten psychologie: veel psychologen zijn werkzaam als docent in het hoger onderwijs in
Nederland en België
Toegepast psychologen: gebruiken de kennis die door de experimentele psychologen is
verzameld om problemen van mensen op te lossen door middel van trainingen of
psychologische interventies.
Specialisaties in de psychologie:
Arbeids- en organisatiepsychologen: gespecialiseerd in aanpassingen aan de werkplek zodat
werknemers maximaal presteren
Sportpsychologen: helpen atleten hun prestaties en motivatie te verbeteren.
Schoolpsychologen: deskundig op het gebied van lesgeven en leren
Gezondheidspsychologen: werkzaam in alle sectoren van de gezondheidszorg
Klinisch psychologen: helpen mensen zich aan te passen op sociaal of emotioneel gebied
Forensisch psychologen: leveren hun expertise aan het wets- en rechtssysteem
Omgevingspsychologen: proberen de interactie met onze omgeving en het milieu te
verbeteren
Gerontoppsychologen: helpen ouderen hun gezondheid en welzijn te behouden en effectief
om te gaan met leeftijdsgerelateerde problemen.
Psychiatrie is een medisch specialisme en maakt geen deel uit van de psychologie. Psychiatrie is een
medische opleiding met specialisme in geestelijke en gedragsmatige problemen. Psychologie is een
veel breder vakgebied dat het hele terrein van menselijk gedrag en geestelijke processen beslaat.
2. Sensatie en perceptie
Een stimulus of een prikkel is een verandering in de uitwendige of inwendige omgeving waarop
een organisme reageert. Deze reactie wordt ook wel een respons genoemd.
We ervaren de wereld niet direct, maar via een reeks filters. Dit zijn onze zintuigen. Sensatie is het
proces waarbij gestimuleerde receptoren (zoals ogen of oren) een patroon van neurale impulsen of
prikkels creëren. Dit patroon representeert de waargenomen stimuli in de hersenen. Hierdoor
ontstaat een ervaring van de stimuli. Sensatie is dus de eerste gewaarwording van de stimulus.
De hersenen nemen de wereld niet direct waar, omdat de zintuigen alle stimuli omzetten in de taal
van het zenuwstelsel: neurale impulsen. Je hersenen hebben zintuigen nodig die stimuli/prikkels
omzetten in neurale signalen.
Het proces waarbij stimuli worden omgezet in neurale impulsen noemen we transductie.
We worden door onze omgeving overspoelt met prikkels. Sensorische adaptatie wil zeggen dat
zintuigen steeds minder gevoelig worden, naarmate een stimulus langer aanhoudt. Hierdoor kan je
schrikken van koud water, maar na een tijdje ben je gewend. Elke verandering in signalen zal
daarentegen je aandacht trekken. Niet alle stimuli leiden tot gewaarwordingen, doordat sommige
stimuli onder de absolute drempelwaarde vallen.
We weten nu dat externe prikkels door zintuigen worden omgevormd tot neurale impulsen die naar
de hersenen worden getransporteerd.
, De sensorische informatie heeft een perceptuele werking. De perceptie geeft betekenis aan de
sensatie. Door perceptie ontstaat er een interpretatie van de wereld. De perceptie organiseert de
sensaties in een beeld met betekenis.
Een percept is niet alleen dat wat waargenomen wordt (sensatie), maar ook de betekenis die het
heeft of wat ermee samenhangt.
Perceptie is dus het stadium waarin betekenis wordt toegekend aan de sensatie.
In de hersenen is er een wat- en waar-route.
De wat-route bestaat uit twee takken: de ene tak haalt informatie over specifieke objecten naar
boven, de andere tak identificeert omgevingen.
De waar-route stelt de locatie van een voorwerp vast ten opzichte van ons lichaam.
Hoe verder de informatie de routes in onze hersenen in gaat, hoe gespecialiseerder de verwerking
wordt. Gespecialiseerde groepen cellen halen specifieke kenmerken uit de stimuli, zoals lengte,
lichtval, kleur, beweging en dergelijke. Deze cellen worden kenmerkdetectoren genoemd.
Perceptie vind plaats via twee mogelijke processen:
Top-downverwerking: bij top-downverwerking spelen onze doelen, ervaringen, kennis,
verwachtingen, herinneringen en motivaties een rol bij de perceptie. Het gaat hierbij dus om
een beeld dat al gevormd is wat invloed heeft op onze waarneming.
Bottom-upverwerking: bij de bottom-upverwerking hebben de kenmerken van de stimulus
een sterke invloed op de waarneming. Bottom-upverwerking is vooral afhankelijk van de
kenmerkdetectoren.
Bij de Gestalttheorie van Wertheimer ligt de nadruk op de aangeboren factoren die ons helpen om
stimuli tot betekenisvolle patronen te organiseren. De processen zijn beschreven waarmee we de
figuur van de achtergrond kunnen onderscheiden en contouren kunnen onderscheiden. De
Gestalttheorie gaat over visuele perceptie en probeert te beschrijven hoe mensen visuele elementen
organiseren in groepen of samenhangende vormen. De Gestalttheorie gaat over waarneming en
illusie. We nemen een vierkant waar als één figuur en niet als 4 lijnen. Een Gestalt is een
figuur.
Het resultaat van deze theorie is de:
Wet van gelijkenis. Volgens deze wet voegen we dingen samen die op elkaar lijken. (als je
naar een voetbalwedstrijd kijkt, deel je de teams in op gelijkenis van kleur.)
Wet van continuering: we nemen liever één gehaal waar dan losse delen
Wet van prägnanz: we nemen bij voorkeur het eenvoudigste patroon waar
De theorie van concluderen door leren wijst erop dat perceptie wordt beïnvloed door ervaring,
perceptuele predispositie en cultuur. Perceptuele predispositie is de gereedheid om een specifieke
stimulus te herkennen in een bepaalde context. We zijn voorbestemd om angsten aan te leren voor
dingen die gevaarlijk zijn.
3. Leren
Leren is een proces waardoor ervaringen een blijvende verandering veroorzaken in het gedrag of in
de mentale processen. Het leren in de psychologie is een ander soort leren dan het leren achter een
bureau!
Ons hele leven draait om leren. Zonder leren zouden we niet eens weten wie onze familie is. Zonder
leren zouden we volledig afhankelijk zijn van onze reflexen en van de aangeboren gedragingen die
instincten worden genoemd. Er zijn eenvoudige en complexe vormen van leren:
Habituatie is het negeren van een bepaalde stimuli.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ivk-breda. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.