Samenvatting van hoofdstuk 16 uit Nectar. De stof is behandeld in klas 5 van het VWO. Hoofdstuk 16 is het hoofdstuk van systeem Aarde. De samenvatting behandeld alle vier de paragrafen en bevat ondersteunende afbeeldingen en Binas tabellen.
Hoofdstuk 16
Paragraaf 1
Kringloop
Een element beweegt in een ecosysteem van plek naar plek en komt terug bij het beginpunt.
Het element kan tijdens de route in verschillende organismen aanwezig zijn, maar ook buiten
organismen.
Koolstofvoorraden
Sink = plaats in koolstofkringloop waar koolstof (in de vorm van fossiele brandstof of kalk)
wordt opgeslagen. Fossiele brandstof = steenkool, aardolie of aardgas. Permafrostgebied
= toendra’s rond de Noordpool, waarvan de bodems het hele jaar bevroren zijn.
Kalkgesteenten = sink van CaCO3-, resten van schelpen (gevormd door chemische
processen vanuit CO2). Koolstof uit sinks kan vrijkomen door schuiven van tektonische platen
(veroorzaakt vulkaanactiviteit) of erosie. Langzame koolstofkringloop = de koolstof is
miljoenen jaren opgeslagen in de bodem, vooral in de vorm van fossiele brandstoffen en
CaCO3-. Snelle koolstofkringloop = de koolstof gaat van producenten naar consumenten en
komt via reducenten weer beschikbaar voor de producenten. Een deel van de koolstof komt in
de voedselketen bij dissimilatie vrij als CO 2. Dissimilatie = afbraak van stoffen.
Mensen en koolstof
Het lichaam zit vol koolstofverbindingen. Je eet, bouwt je lichaam op en haalt energie uit
koolstofverbindingen. Na dissimilatie adem je koolstof weer uit net als CO 2.
De temperatuur op aarde
CO2 is een broeikasgas (gas dat in de atmosfeer een warmte-isolerende werking heeft) ->
dit natuurlijke effect heet broeikaseffect. Versterkte broeikaseffect = het meer dan
normaal vasthouden van warmte door de atmosfeer. Andere belangrijke broeikasgassen zijn:
waterdamp, CH4 en N2O. Ze kunnen de warmte die de aarde uitstraalt absorberen en
kaatsen dit terug. Hoofdoorzaak versterkte broeikaseffect is verhoogde CO2-concentratie
(door verbranden van fossiele brandstoffen en ontbossing).
Methaan en distikstofmonoxide (93F)
CH4 (methaan) en N2O (distikstofmonoxide) spelen rol bij versterkte broeikaseffect. CH 4 is
afkomstig van fossiele brandstoffen, landbouw, afvalstort, veeteelt en moerasgas uit
ontdooide permafrostlagen (door opwarming ontdooit permafrost steeds meer). N 2O komt vrij
bij bacteriewerking in oceanen en sterk bemeste landbouwgrond.
Paragraaf 2
Stikstof gebruiken via natuurlijke processen (93G)
Meeste stikstof zit in lucht en is in gasvorm voor veel organismen niet opneembaar.
Stikstofbinding (stikstoffixatie) = enkele bacteriën (stikstofbindende bacteriën)
kunnen N2 uit lucht opnemen en koppelen aan organische stoffen. Groenbemesting = het
verrijken van de bodem met stikstof afkomstig uit plantenresten. Zaai groenbemesters op een
stuk land dat later gebruikt zal worden voor kweken van een gewas -> ploeg groenbemesters
onder -> reducenten in bodem doen hun werk -> er zijn nu genoeg stikstofverbindingen in de
bodem om gewassen goed te laten groeien.
De stikstofkringloop en de mens (93G)
Planten nemen NO3- en NH4+ op als stikstofbron. Via voedselketen komt N in dieren.
Reducenten maken N weer beschikbaar voor planten. Stikstof is basisstof voor planten om te
groeien. Kunstmest bevat fosfaat, kalium en stikstof en is verrijkt met sporenelementen;
zorgt dat uitputting sporenelementen tegen wordt gegaan. Kunstmest is relatief snel
uitgewerkt, verandert de bodemstructuur, spoelt makkelijk uit, verstoort natuurlijk kringloop
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper fieneverts. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
