1
Hoofdstuk 3 Infectieziekten
Bekende kinderziektes (wat niet wil zeggen dat ouderen deze niet kunnen doormaken)
- Bof / parotitis epidemica
- Hersenvliesontsteking / meningitis
- Kinkhoest / pertussis
- Pseudokroep / laryngitis subglottica
- Eerste ziekte / roodvonk / scarlantina --------
- Tweede ziekte / rondehond / rubella \
- Derde ziekte / mazelen / morbilli \
- Vierde ziekte / ziekte van Filatow-Dukes kinderziekte met vlekjes
- Vijfde ziekte / erythema infectiosum / Let op! Kan ook huidaandoening of
- Zesde ziekte / exanthema subitum / allergische reactie zijn!
- Waterpokken / varicella --------
Sinds 1 april 1993 is er een standaard vaccinatieprogramma voor baby’s bestaande uit:
- DKTP Difterie, kinkhoest, tetanus, polio
Geeft vaak klachten binnen 8 uur maar zijn weg bij 48 uur
- BMR Bof, mazelen, rodehond
Na 7-14 dagen koorts die paar dagen duurt, verkoudheid.
- Hib hersenvliesontsteking
- aK acellulair kinkhoestvaccin
- Men C meningokokken groep C
- Hep B hepatitis B
Kinderziekten met vlekjes
Roodvonk / scarlatina / eerste ziekte
Oorzaak: specifiek type streptokokbacterie. Bacteriën nestelen in luchtwegen en veroorzaken een
ontsteking in neus en keelholte en amandelen.
Besmetting: druppelinfectie of via wondje in de huid. Is zeer besmettelijk. Incubatietijd 12 uur tot 5
dagen.
Symptomen en beloop: plotselinge keelpijn, hoge koorts, misselijkheid, braken, tachycardie,
frambozentong, rode huiduitslag/exantheem die voelt als schuurpapier van oksels naar beneden.
Uiteindelijk zal de huid vervellen en schilferig worden.
Behandeling: bij ernstige klachten AB van minimaal 10 dagen. Minimaal 1,5 liter vocht, veel rust
nemen. Een kind mag niet naar crèche of school tot de keel schoon is.
Complicaties: ernstige ontsteking van amandelen (tonsillitis), allergie voor streptokokken, acuut
reuma, endocarditis, nierontsteking.
Rodehond / rubella / tweede ziekte
Oorzaak: rubellavirus
Besmetting: druppelinfectie. Incubatietijd 2 weken. Ontwikkeling levenslange immuniteit.
Anatomie, fysiologie en pathologie – deel 2
Boek: Pathologie deel 1
Samenvatting gemaakt door Imke Renkens – mei 2019
, 2
Symptomen: lichte temp.verhoging, soms verkoudheidsklachten, kleine roze tot rode
huiduitslag/exantheem die in gezicht begint en uitbreidt over gehele lichaam en na 3 dagen
verdwijnen. Exantheem gaat gepaard met zwellingen van de lymfeklieren, vooral in de nek, hals en
achter de oren. Rode en pijnlijke ogen komt voor.
Diagnose: bloed testen op antistoffen.
Complicaties: gevaarlijk voor zwangere vrouwen voor ongeboren kind jonger dan 16 weken;
ontwikkelingsstoornis.
Behandeling: rust, pcm, uitzieken, bij het ongeboren kind toedienen van antistoffen binnen een week
en anders abortus. Kind een week binnenhouden om besmetting te voorkomen.
Triage en beleid: week thuishouden, uit de buurt van zwangere houden, pcm geven.
Mazelen / morbilli / derde ziekte
Oorzaak: mazelenvirus
Besmetting: druppelinfectie. Incubatietijd 10 tot 14 dagen. Bij lage weerstand dodelijk.
Symptomen: eerste fase van 4 dagen: lichte koorts, verkoudheidsverschijnselen, waterige
conjunctivitis, witte plekjes binnenzijde wang, daling koorts, vermindering klachten. Tweede fase, 5
dagen; nieuwe koortsstijging, exantheem die begint achter de oren en uitbreidt over gezicht en
lichaam, donkerrode rondje vlekjes die kunnen samenvloeien. Duurt ongeveer 10 tot 14 dagen.
Diagnose: viruskweek op antistoffen
Behandeling: advies, rust, pcm, AB bij complicaties. Stijve nek dan spoed !
Complicaties: hersenontsteking/mazelencephalititis, longontsteking, middenoorontsteking,
pseudekroep
Triage en beleid: ingeënt tegen mazelen? Welke kleur en vorm hebben de vlekjes? Koorts
weggeweest en teruggekomen? Witte puntjes in de wang? Erg ziek? Stijve nek?
Ziekte van Filatow-Dukes / Vierde ziekte
Komt niet meer voor
Vijfde ziekte / Erythema infectiosum
Oorzaak: onschuldige virusziekte
Symptomen: roodheid van de huid, rode wangen (slapped face) met grillige rozerode plekjes die zich
uitbreidt naar de romp en achterkant van armen en benen. Vloeien samen en wordt steeds
donkerder. Soms lichte koorts, uitslag kan gaan jeuken. Weinig last van. Na een week verdwijnen de
vlekjes, kunnen terugkomen in de zon of in warm bad.
Behandeling: Niet nodig. Treden geen complicaties op. Kan wel gevaarlijk zijn voor ongeboren vrucht.
Triage en beleid: rode warme wangen? Jeuk? Advies is uitrusten en symptoombestrijding.
Zesde ziekte / Exanthema subitum / Roseola
Oorzaak: virus bij kinderen tussen 6 maanden en 3 jaar.
Symptomen: plots optredende hoge koorts en daarna exantheem met kleine, lichtrode vlekjes in het
gezicht en later op de romp. Opgezette klieren achter de oren. Na 3 tot 5 dagen daalt de koorts en
vloeien de vlekjes samen. Exantheem jeukt niet en verdwijnt vanzelf.
Behandeling: niet nodig, geen complicaties.
Triage en beleid: plots hoge koorts? Vorm van vlekjes?
Anatomie, fysiologie en pathologie – deel 2
Boek: Pathologie deel 1
Samenvatting gemaakt door Imke Renkens – mei 2019
, 3
Waterpokken / Varicella
Oorzaak: herpesvirus, veroorzaakt ook gordelroos. Vaak tussen 2 en 7 jaar.
Besmetting: druppelinfectie of kapotte huidblaasjes. Zeer besmettelijk maar onschuldig behalve voor
zwangere vrouwen. Incubatietijd 2 tot 3 weken. Levenslange immuniteit, m.u.v. gordelroos.
Symptomen: verkoudheidsklachten, rode vlekjes over gehele lichaam (vooral romp) die ontwikkelen
tot met vocht gevulde blaasjes. Drogen in en vormen korstjes. Hangerig, koorts en jeuk.
Triage en beleid: blaasjes? Jeuk? Advies is nagels kort houden om infecties te voorkomen door
krabben, jeukremmende crème zoals Calendula. Geen Mentholpoeder i.v.m. ontstekingsrisico! Mag
naar crèche of school maar moet wel inlichten.
Hersenvliesontsteking / nekkramp / meningitis
Oorzaak: haemophilus-influenzabacterie (Hib),meningokok C of B of soms virus. Vaak onder de 5 jaar.
Besmetting: door niezen of hoesten. Incubatietijd is onbekend.
Symptomen: klachten aan neus, oor en keel, ziek, suf, hoofdpijn, braken.
Alarmsystemen: niet-wegdrukbare vlekjes (petechiën) en nekstijfheid.
Complicaties: longontsteking, strottenhoofdontsteking, bloedvergiftiging, blijvende handicap, dood.
Behandeling: vaccin Hib wat voor 100% beschermt.
Meningokokbacterie
Leiden niet altijd tot hersenvliesontsteking. Meest belangrijkste zijn de groepen A, B, C, X en Y.
Komt vaak in neus en keelholte voor, vooral bij pubers.
Besmetting: druppelinfectie op afstand van max 2 meter. Incubatietijd 1 tot 3 dagen. Vaak bij 0 tot 4
jaar of bij 15 tot 19 jaar.
Symptomen: lijkt op griep, alleen erger en hoge koorts.
Alarmsymptomen: nekstijfheid, petechiën (niet-wegdrukbare vlekjes).
Complicaties: bloedvergiftiging, stolling in bloedvat, shock, bijnierbloedingen, doofheid, leer en
gedragsproblemen, dood.
Diagnose: lumbaalpunctie
Behandeling: Vaccinatie groep C. Groep B; behandeling meningokokvariant AB met penicilline en Hib-
variant met amaxocilline.
Triage en beleid: zijn de vlekjes wegdrukbaar? Koorts? Hoelang? Hoe hoog? Ontroostbaar, suf?
Nekstijfheid? Doet verschonen luier pijn? Doet het pijn als kin op borst gelegd wordt?
Algemeen advies triage:
- Sluit meningitis uit.
- Baby’s onder de 3 maanden, kinderen die erg ziek zijn, vermoedelijk roodvonk hebben of
minder dan de helft drinken of ongeruste ouders consult
Overige kinderziekten
Bof / Parotitis epidemica
Oorzaak: bofvirus. Incubatietijd 2 tot 3 weken. Vaak tussen 6 en 10 jaar, kan bij volwassenen.
Besmetting: druppelinfectie; 5 dagen voor uiten klachten tot 9 dagen daarna.
Anatomie, fysiologie en pathologie – deel 2
Boek: Pathologie deel 1
Samenvatting gemaakt door Imke Renkens – mei 2019
, 4
Symptomen: 33% heeft geen klachten. Pijnlijk opgezwollen oorspeekselklieren, ronde opgeblazen
zwelling van het gezicht, pijnlijk kauwen, koorts, zwak, moe, droge mond.
Complicaties: hersenvliesontsteking, hersenontsteking. Volwassenen; pancreasontsteking,
geslachtsklierontsteking, doofheid, suikerziekte.
Behandeling: inenting beschermt voor 95%. Isolatie om verspreiding te voorkomen, zacht voedsel.
Triage en beleid: pijnlijk opgezette wangen? Pijn bij kauwen of bewegen hoofd? Koorts? Hoe hoog?
Buikpijn? Pijn in geslachtsdelen? Suf?
Adviezen: pcm, kompressen wang ter verlichting, vloeibaar voedsel, contact bij verergeren.
Kinkhoest / Pertussis
Toelichting: Acute infectie van de luchtwegen.
Oorzaak: bordetella-pertussisbacterie. Incubatietijd 6 tot 20 dagen.
Besmetting: druppelinfectie. Zeer besmettelijk.
Symptomen: verkoudheid met verminderde eetlust waar na 2 weken aanvalsgewijze hoestbuien
gevolgd door gierende ademhaling. Hoest veel dik slijm en benauwdheid bij hoestbuiten. Misselijk,
braken, bloedinkjes in slijmvliezen ogen door drukverhoging.
Diagnose: kweek uit de keel of na 3 tot 4 weken bloedonderzoek.
Behandeling: AB, maar alleen als er zuigelingen of hoogzwangere in de buurt zijn (of zij het zijn).
Complicaties: middenoorontsteking, longontsteking, hersenbeschadiging te herkennen aan blauwe
verkleuring van lippen.
Triage en beleid: soort hoest? Gierende ademhaling? Kleur lippen?
Pseudokroep / Laryngitis subglottica
Toelichting: aanvallen van hese blafhoest gepaard met gierende ademhaling
Oorzaak: verkoudheidsvirus. Vaak tussen 6 maanden en 5 jaar.
Symptomen: verkoudheid, heesheid, benauwdheid, gierende ademhaling (strijder), hese blafhoest,
vaak in de nacht omdat het kind dan ligt en het slijm in de keel blijft door zwaartekracht.
Behandeling: aanval gaat vaak binnen enkele uren over, maar kan terugkomen. Bij alarmsignalen
inhalatiemedicatie met corticosteroïden (dexamethason).
Advies: rustig blijven, 20 minuten in vochtige ruimte (douche), iets warms drinken, kind rechtop
zetten, handdoek onder kussen (verhogen).
Triage en beleid: normaal niet levensbedreigend maar kindje kan het zo benauwd hebben dat het
bewusteloos raakt en/of zuurstoftekort krijgt.
Alarmsignalen: hoge koorts, hartfrequentie >160, donker of blauwe verkleuring lippen, niet of
moeilijk slikken.
Bacteriële infectieziekten
Bacteriën zijn eencellige plantaardige organismen die zich voortplanten door celdeling. Ze
produceren toxinen (giftige stoffen) waarmee ze ons ziek maken.
Bacteriën kunnen worden ingedeeld in verschillende soorten, afhankelijk van uiterlijk en vorm:
- Kokken bolvormig
o Streptokokken waarbij bolletjes achter elkaar liggen
o Stafylokokken waarbij bolletjes in groepjes liggen
- Bacillen staafvormig
Anatomie, fysiologie en pathologie – deel 2
Boek: Pathologie deel 1
Samenvatting gemaakt door Imke Renkens – mei 2019
