Farmacotherapie
Pijn
Niet-medicamenteuze behandeling
- Voorlichting
- Blijven bewegen of juist rust houden
- Fysiotherapie
- Aanpassing werkzaamheden aan pijnklachten
Medicamenteuze behandeling
- Paracetamol
o Voor volwassene: 3-4 dd 1-2 tabletten van 500 mg
o Maximale dagdosering voor volwassenen:
o Bij gebruik < 1 maand en bij maligne aandoeningen: 4 gram
o Bij gebruik > 1 maand: 2,5 gram
o Bij risicofactoren voor leverschede: 2 gram
o Pre-existente leveraandoening
o Hoge leeftijd
o Genetisch bepaald vertraagd metabolisme
o Vasten
o Chronische ondervoeding en ondergewicht
o Chronisch alcoholgebruik (> 2/dag)
o Roken
o Gecombineerd gebruik van geneesmiddelen die op CYP450-
niveau interacteren met paracetamol (rifampicine,
barbituraten, tricyclische antidepressiva, carbamazepine,
fenytoïne, fenobarbital, primidon en sint-janskruid)
o Controle na 14 dagen, pijn nog niet verholpen stap 2
o Bijwerkingen
Malaise
Hypotensie
Stijging leverwaarden
Overgevoeligheidsreacties
- Interacties
Bij langdurig gebruik (> 4 dagen) en in hoge dosering (4 g per dag)
kan de werking van vitamine K-antagonisten worden versterkt;
controleer vaker de INR-waarden, tot 1 week na staken van
paracetamol
Paracetamol wordt gemetaboliseerd in de lever. Interacties kunnen
optreden met middelen die dezelfde metabole route volgen, of die
route remmen of induceren. Bij chronisch alcoholgebruik en bij
gebruik van enzyminducerende middelen zoals rifampicine,
barbituraten, tricyclische antidepressiva, carbamazepine, fenytoïne,
fenobarbital, primidon en sint-janskruid kan al bij therapeutische
, doseringen hepatotoxiciteit optreden door versnelde en verhoogde
vorming van toxische metabolieten
o Contra-indicatie: ernstige leverinsufficiëntie
o Zwangerschap en lactatie: kan gebruikt worden in de laagst mogelijke
dosering
o Recept
R/ Paracetamol, tablet 500 mg
Da. 56 stuks
S/ 3-4 dd 1-2 tabletten zn. Maximale dagdosering 4000 mg.
- NSAID (+ paracetamol)
o Bij gelokaliseerd pijn en spier- en gewrichtspijn: diclofenacgel 1-3%/
ibuprofengel 5% 2-4 dd
o Naproxen heeft het laagste cardiovasculaire risico, diclofenac het hoogste
o Diclofenac heeft het laagste gastro-intestinale risico, naproxen het hoogste
o Mogelijkheden:
Naproxen: tablet 2 dd 250-500 mg
Ibuprofen: tablet 3-4 dd 400-600 mg
Diclofenac: tablet 2-3 dd 25-50 mg OF 2 dd 75 mg gedurende max 1-2
dagen.
o Geef ibuprofen bij kinderen
o Controle na 14 dagen, pijn nog niet verholpen stap 3
o Bijwerkingen
Vaak: o.a. hoofdpijn, duizeligheid, maagulcera, gastro-intestinale
bloeding, misselijkheid
o Interacties
Bij gelijktijdig gebruik van anticoagulantia kan er een toegenomen
bloedingsrisico optreden kies dan voor diclofenac want dat heeft
laagste gastro-intestinale risico
Comedicatie met meer kans op maagcomplicaties: vitamine K-
antagonist, salicylaten, cortico’s, SSRI
o Contra-indicaties
Ulcus pepticum (actief/ VG minstens 2 in de VG)
Maag-darmbloedingen (actief/VG)
Anafylactische reactie op NSAID’s
Kwetsbare ouderen
Verminderde nierfunctie of leverfunctie
Hypertensie, hartfalen of atherosclerose
Verhoogd gastro-intestinaal risico
Inflammatoire darmziekten
Oorzaken die leiden tot dehydratatie
Geneesmiddelen die nierfunctie kunnen verminderen (ACE-remmers)
o Protonpompremmer toevoegen bij:
Leeftijd > 70 jaar
Ulcus of maagcomplicaties in de VG
Of bij 2 of meer:
o Leeftijd 60-70 jaar
o Ernstige RA, hartfalen of diabetes
, o Hoge dosering NSAID’s
o Zwangerschap en lactatie
Zwangerschap: diclofenac, ibuprofen of naproxen incidenteel en
kortdurend in 1e en 2e trimester. NSAID’s in 3e trimester is gecontra-
indiceerd
Lactatie: ibuprofen het meest veilig (max. 1200 mg/dag), diclofenac
tweede keus.
o Recept
R/ diclofenac, tablet 25 mg/ 75 mg
Da. 6 stuks
S. 2-3 dd 25 mg (of 2 dd 75 mg) gedurende max. 2 dagen. Innemen
met ruime hoeveelheid water vóór een maaltijd.
R/ ibuprofen, tablet 400 mg
Da. 56 stuks
S/ 3-4 dd 400 mg. Innemen met ruime hoeveelheid water. Wacht
tenminste 4 uur tussen 2 doses
o Kinderen: 4 dd 5 mg/kg, max. 30 mg/kg/dag gedurende 3
dagen
R/ naproxen, tablet 250 mg
Da. 28 stuks
S/ 2 dd 250 mg. Innemen tijdens of direct na maaltijd met ruime
hoeveelheid water
o Protonpompremmer: bij voorkeur direct vóór de maaltijd
omeprazol 20 mg 1 dd
- Tramadol, zwakwerkend opioïd (+ NSAID + paracetamol)
- Dosering: 1-4 dd capsule 50 mg; zn. elke 3-4 dagen verhogen tot max. 400
mg/dag (elke 4-6 uur zn.)
o Instructies patiënt: eerste 2 weken niet rijden
o Controle na 14 dagen, pijn nog niet verholpen stap 4
o Bijwerkingen
Duizeligheid
Misselijkheid
Braken
Hoofdpijn
Droge mond
Obstipatie (altijd laxans toevoegen; bij ouderen; macrogol 1 dd 1
zakje van 10 mg)
Zweten
Vermoeidheid en slaperigheid
o Interacties
Alcohol of andere centrale depressieve stoffen
Sedativa bv. Benzodiazepinen sedatie ademhalingsdepressie, coma
en overlijden
o Contra-indicaties
Acute ademdepressie
Ongecontroleerde epilepsie
, Acute intoxicatie met alcohol, hypnotica, analgetica, opioïden of
andere psychotrope geneesmiddelen
Ontwenningsverschijnselen bij verslaafden
Gelijktijdig gebruik MAO-remmer
eGFR < 10 ml/min
Liever niet bij ouderen i.v.m vele bijwerkingen en weinig effect
o Zwangerschap en lactatie
Zwangerschap: als pijnbehandeling met opioïden tijdens de
zwangerschap wenselijk is, het gebruik van tramadol beperken tot
enkelvoudige doses
Lactatie: gebruik ontraden
o Recept
R/ Tramadol, capsule vijftig mg
Da. Zesenvijftig stuks
S/ 1-4 dd 1 capsule. Zo nodig na 3-5 dagen dosis verhogen tot max.
400 mg/dag. Geen alcohol nuttigen tijdens medicijngebruik en 2
weken niet autorijden
o Laxans: macrogol 1 dd 1 zakje van 10 mg
- Sterkwerkend opioïd, morfine (+ NSAID + paracetamol)
o Dosering: retard, tablet MGA 1-2 dd 10-30 mg
Bij leeftijd > 70 jaar of gewicht < 50 kg: retard, 2 dd 10 mg
o Bij problemen orale toediening: fentanylpleister 12 microg/uur; na 3 dagen
vervangen
o Controle na 5 dagen
o Bijwerkingen
Sufheid
Duizeligheid
Obstipatie (altijd i.c.m. laxans: macrogol 1 dd 1 zakje van 10 mg)
Misselijkheid
o Interacties
Benzodiazepinen: sedatie, ademhalingsdepressie, coma en overlijden
Alcohol en andere centraal depressieve stoffen
Combinatie bètablokkers kan effect doen toenemen
o Contra-indicaties
Acute ademhalingsdepressie
Astma/COPD
Hersentrauma, schedelletsel, verhoogde intracraniële druk
Alcoholisme
Acute leverziekte
Epilepsie
o Zwangerschap en lactatie
Zwangerschap: alleen op strikte indicatie
Lactatie: gebruik ontraden
o Recept
R/ Morfine (retard), tablet MGA dertig mg
Da. Veertien stuks
