Samenvatting - Anatomie

1.3 digestiestelsel
Het bestaat uit:
 Mondholte (cavum oris)
 Keelholte (farynx)
 Slokdarm (oesophagus)
 Maag (gaster)
 Lever (hepar)
 Galblaas (vesica fellea of vesica billiaris)
 Alvleesklier (pancreas)
 Dunne darm (intestinum tenue)
o Twaalfvingerige darm (duodenum)
o Nuchtere darm (jejunum)
o Kronkeldarm (ileum)
 Dikke darm (intestinum crassum)
o Blinde darm (caecum)
o Karteldarm (colon)
o Endeldarm (rectum)

De functie van het digestiestelsel
voedsel, wordt verteerd in het spijsverteringsstelsel  tijdens het verteringsproces wordt het
voedsel zodanig bewerkt dat het uiteindelijk opgenomen kan worden in het bloed (gebeurd via de
darmwand van de dunne darm). Het bloed vervoert de voedingsstoffen vervolgens naar alle delen
van het lichaam. De niet verteerbare of niet opgenomen onderdelen van het voedsel worden
uitgescheiden (ontlasting)

De mond en de mondholte
Bestaan uit de volgende onderdelen:
 Lippen (labia oris)
 Mondholte bovenzijde
 Mondholte zijkanten
 Mondholte onderzijde
 Tong
 Speekselklieren
 Gebit

De mondholte
Spijsvertering start in de mond. hier komt het voedsel als eerste in. De mondholte wordt aan de
onderzijde begrensd door de onderkaak, kaakspieren en de lippen. De wangen begrenzen de
zijkanten van de mondholte. Aan de bovenzijde wordt het begrensd door de bovenkaak en het
gehemelte.

Gehemelte onderscheiden we het harde en het zachte gehemelte.
Het harde gehemelte:
 bestaat uit bot
o vormt de scheiding tussen de mondholte en de neusholte.
Het zachte gehemelte:
 bevat geen bot.
o Terugglijden van het voedsel tegenhouden, komt door de plooien, het zogenaamde
rooster, op het gehemelte en door de papillen op de tong.

,De mondholte is bekleed met slijmvlies. Dit kan roze zijn of bij sommige gepigmenteerd. Dit slijmvlies
vormt de eerste barrière tegen schadelijke micro-organismen die met het voedsel het lichaam
binnenkomen.

De tong
bestaat uit sterke spierbundels en is aan de achterkant versterkt met botjes. de tong is bedekt met
twee papillen.
 Lange, dunne papillen
o Sterk verhoornd zijn helpen het voedsel heen en weer te bewegen in d mond en het
in de keel te duwen
 Platte, kleinere papillen
o Zijn zintuigcellen voor de smaak.
Dieren gebruiken de tong ook met drinken.
 Hond = kommetje (water naar mond brengt)
 Kat = steekt tong in het water (water blijft achter de grote papillen zitten)

De speekselklieren
In de mond komen de afvoerbuizen van de speekselklieren uit. Dit zijn de drie
grote speekselklieren.
 De oorspeekselklier (glandula parotis)
 De onderkaakspeekselklier (glandula mandibularis)
 De ondertongspeekselklier (glandula sublingualis)

Het gebit
 Herbivoor (planteneter): plooikiezen
 Carnivoor (vleeseter): knipkiezen
 Omnivoor (alleseter): knobbelkiezen

Het aantal elementen in voor elk diersoort anders. zo
hebben ook veel diersoorten net als mensen ook eerst
een melkgebit en een blijvend gebit. De gebitsformule bestaat uit de getallen het aantal elementen
en de letters het soort element.
 I : incisivi (snijtanden)
 C : canini (hoektanden)
 P : premolaren (valse kiezen)
 M : molaren (ware kiezen)
Bij de gebitsformule heb je een streep ertussen. Alles boven de streep is in de bovenkaak alles onder
de streep bevindt zich in de onderkaak.(geldt voor een kant van het gebit)

, Gebit van schapen en geiten:
Hebben alleen tanden in de onderkaak. Kiezen zijn zowel in de bovenkaak als onderkaak. Hebben
hoogkronige kiezen die hebben emailpatroon (richels van glazuur), waarmee ze het gras makkelijk
kunnen malen. Slijt af, emailpatroon verandert.

Geboren met melktandjes. 14-18 maanden begint het gebit te wisselen. Het aantal tanden en slijtage
van het emailpatroon vormen een goede indicatie bij het schatten van de leeftijd van het dier. Vanaf
hun 6e-8e levensjaar beginnen de dieren hun tanden en kiezen te verliezen (voedsel niet meer goed
kunnen kauwen conditie achteruit)




Gebit van runderen:
Geboren met 4 snijtanden in de onderkaak. Ook het rund heeft in de bovenkaak alleen kiezen geen
snijtanden. Rund eet het gras of hooi door het met de tong tegen de verharde bovenrand te duwen
en snijdt het voer vervolgens af met de snijtanden. Eten wordt vrijwel na het afsnijden meteen
doorgeslikt. Pas als het dier gaat herkauwen, gebruikt het dier de kiezen.

Wisselen genit begint meestal rond de leeftijd van 18 maanden. de leeftijf waarop het dier
uitgewisseld is kan oplopen 45 tot 60 maanden. Te maken met het ras, geslacht en de leeftijd bij de
eerste dracht.




Gebit van het paard:
Veulens worden vaak geboren met 12 premolaren. Binnen een week na de geboorte breken de
eerste snijtanden al door. 6 tot 8 maanden oud is, zijn alle twaalf snijtanden aanwezig.

De blijvende kiezen breken door wanneer het dier tussen de 1 en de 3 jaar oud is. Vanaf een leeftijd
van 2,5 jaar begint een paard met wisselen van de snijtanden. Rond een leeftijf van 5 jaar is het gebit
volledig gewisseld. Aangezien het doorbreken, het wisselen en de slijtage van de elementen volgens
een vast patroon verloopt, is het bij paarden vrij betrouwbaar om middels de status van het gebit de
leeftijd te bepalen.




Bovenkaak is breder dan de onderkaak. zo oversteekt de bovenste rij kiezen ten opzichte van de
onderste rij kiezen. Zijdelingse maalbeweging. Vorm van de kiezen bevordert vervolgens het
maalproces.