Samenvatting
Samenvatting gezondheidspsychologie
- Vak
- Instelling
Deze samenvatting omvat alle leerstof van op de powerpoint, aangevuld met eigen notities
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 53 pagina's
Voorbeeld 4 van de 53 pagina's
In winkelwagen
In winkelwagen
gesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
eloiseleloup
Voorbeeld van de inhoud
GezondheidspsychologieH1: Wat is gezondheid?
1.1 Wat is gezondheid? Veranderende perspectieven
van oudsher hebben mensen een relatie gezien tussen gebeurd al heel lang
• geest
• god(en)
• fysieke gesteldheid
1.1.1 Relatie tussen lichaam en geest
Hippocrates (oudheid: 460-377 v.Chr.)
ziekte = een verstoord evenwicht tussen 4 circulerende lichaamsvloeistoffen (humores):
• gele gal
• slijm
• bloed
• zwarte gal
als deze vloeistoffen in balans zijn wordt je niet ziek
genezing: opnieuw balans brengen via aderlaten, vasten, dieet,
geneesmiddelen
lichaam en geest = 1 eenheid
hoeveelheid sappen persoonlijkheid (hier is geen evidentie voor)
etiologie = oorzaak van een ziekte
Galenus (129-199 n.Chr.) (volgde Hippocrates een beetje)
de etiologische basis voor alle ziekten (geestelijk en lichamelijk) is puur lichamelijk
4 lichamelijke humores -> 4 temperamenten en afhankelijk van het temperament -> specifieke
ziekten
bv. melancholieke vrouwen grotere kans op borstkanker door een grote hoeveelheid zwarte gal
de geest speelt dus geen rol in de etiologie van ziekten
vroege middeleeuwen: geloof en spiritualiteit en de rol ervan in lichamelijke problemen
men dacht dat een individu weinig over eigen gezondheid te zeggen had of kon aan doen
ziekte = straf van God of gevolg van kwade geesten die de ziel binnendrongen en enkele priesteres
konden helpen
verbod op wetenschappelijk onderzoek
religieuze gezichtspunten hielden stand tot de ‘renaissance’ begon 1600 n.Chr: wetenschappelijke
revolutie
Descartes (1596-1650)
lichaam en geest zijn 2 afzonderlijke/onafhankelijke entiteiten = dualisme
hierdoor mochten ze autopsie gaan doen (dood lichaam onderzoeken aangezien dat geest niet
meer samen hangt met lichaam)
lichaam = machine -> mechanistisch standpunt
ze mochten cellen onderzoeken verschillende zieketen bij verschillende cellen
start lichamelijke geneeskunde
Eloïse Leloup SV Gezondheidspsychologie 2022-2023 1
,1.1.2 Biomedisch ziektemodel
= reductionistisch (lichaam reduceren tot op celniveau)
gezondheid = afwezigheid van ziekte (als je niet ziek bent ben je gezond)
ziekten en symptomen hebben altijd een achterliggende fysiologische verklaring (er is niet altijd een
fysiologische verklaring voor alle ziektes)
genezing werkt mechanistisch en rechtlijnig, maar…waarom dan verschillende reacties van mensen?
(waarom verschillen mensen zo, mensen hebben andere klachten over dezelfde ziekte)
model klopt niet helemaak
1.1.3 vraagtekens bij dualisme: psychosociale modellen voor gezondheid en ziekte
veel ziekten hebben een organische oorzaak, maar veroorzaken individuele reacties
rol van ‘geest’ of psyche blijkt daarin belangrijk bv. fantoompijn, placebo-effect (zie ook H15)
dus toch (tenminste) een bidirectionele relatie i.t.t. dualistisch denken
1.1.4 biopsychosociaal model
geïntegreerde benadering voor de assessment van:
• biologische/fysiologische
• psychologische/gedragsmatige
• sociale/omgevingsfactoren
die bijdragen aan gezondheid en ziekte
1.1.5 gedrag, dood en ziekte
stijging levensverwachting + daling mortaliteit (sterftecijfers) hebben de perspectieven doen
veranderen
geneesmiddelen, vaccinatie, betere sanitaire voorzieningen
oorzaken overlijden ook drastisch veranderd (niet gezond leven of niet gezond gedragen kunnen ook
oorzaken zijn)(ook chronische aandoeningen)
belangrijke gedragscomponent
ons gedrag draagt bij aan onze gezondheid en onze kans op overlijden
1.2 individuele, culturele en leeftijdgerelateerde perspectieven op
gezondheid
1.2.1 lekentheorieën over gezondheid
Hoe denken de mensen zelf (niet gespecialiseerde mensen) over ziekten en gezondheid
Bauman (1961) vroeg aan patiënten met een ernstige ziekte: “Wat betekent gezondheid voor u?”
• een overwegend gevoel van welzijn
• de afwezigheid van symptomen
• handelingen waartoe een persoon in staat is
Eloïse Leloup SV Gezondheidspsychologie 2022-2023 2
,Benyamini (2003) stelde zelfde vraag aan ouderen (n = 500), hier hing het af van:
slechte/redelijke gezondheid: recente symptomen/indicatoren van slechte gezondheid (bv. pijn)
goede gezondheid: positieve indicatoren (bv. in staat zijn tot wandelen)
het hangt af van hoe de situatie nu is
gezonde individuel hun subjectieve gezondheidsbeoordeling zijn meer verbonden met
gezondheidsgedrag = gedrag (ongeacht de gezondheidstoestand) dat bedoeld is om de gezondheid
te beschermen, te bevorderen of in stand te houden (bv. voldoende lichaamsbeweging) (zie ook H4)
Health & Lifestyle (n = 9000, Blaxter): gezondheid als:
• niet ziek
• bezit (ik heb mijn goede gezondheid gekregen van mijn ouders)
• gedrag (ik kan nog de trap op wandelen)
• lichamelijk fitheid en vitaliteit (ik kan goed sporten en voel mij fit)
• psychosociaal welzijn
• functie
subjectieve beoordeling van gezondheid via vergelijking met anderen (welke referentiegroep?)
• leeftijd
• beroep
• betere/slechtere gezondheid (staat van zijn, hoe het op dat moment met je gaat)
• ….
gezondheid is een relatieve staat van zijn (je vergelijkt tov andere)
1.2.2 defintie van gezondheid van de WHO wereldgezondheidsorganisatie
toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en sociaal welzijn en (…) niet alleen als de afwezigheid
van ziekte of invaliditeit (WHO, 1947)
doelstellingen & beleidsdocumenten veronderstellen een relatie tussen gedrag, leefwijze en
gezondheid
1.2.3 crosssultuerel perspectieven op gezondheid
normale gezondheid’ verschilt per cultuur en is afhankelijk van het economische, politieke, klimaat
van het tijdperk
Waar gaat het geld naartoe perspectief van gezondheid wordt hier duidelijk gemaakt (wat is nu
belangrijk voor ons)
1.2.4 levensloop en gezondheid
• kinderen < 7 jaar op een magische niveau, hebben geen goed inschattingsvermogen over
ziektenen gezondheid
• kinderen 8-11 jaar concreter, oorzaak en gevolg
• vroege puberteit fysiologisch
• late puberteit en volwassenheid psychofysiologisch
• ouderen vaak positieve opvatting
het ziekte perspectief ontwikkeld zich
Eloïse Leloup SV Gezondheidspsychologie 2022-2023 3
, 1.3 Wat is gezondheidspsychologie?
Ψ = het wetenschappelijk onderzoek naar mentale, psychosociale & biologische processen &
gedragsmatig functioneren
via empirische methoden
tools = systematische observatie en zelfrapportage
1.3.1 wat is het verband tussen psychologie en gezondheid?
Matarazzo (1980): Gezondheidspsychologie =
‘het aggregaat van de specifieke onderwijskundige, wetenschappelijke en professionele bijdragen
van het vakgebied psychologie aan de bevordering en het behoud van de gezondheid, de
voorlichting over en de behandeling van ziekten en de daaraan gerelateerde disfunctie’ niet
vanbuiten kennen
belangrijkste doelstelling van de gezondheidspsychologie = begrip ontwikkelen en vergroten van de
biopsychologische factoren bij:
1) instandhouden en bevorderen van de gezondheid
2) de verbetering van de gezondheidszorg en het gezondheidsbeleid
3) de preventie en behandeling van ziekte
4) de oorzaken van ziekte
het doel is om meer inzicht te krijgen in deze 4 stappen
gezondheidspsychologie en andere terreinen
modellen/theorieën uit sociale, klinische, cognitieve psychologie, het bevariorisme
gecombineerde met andere vakgebieden (bv. gezondheidseconomie) vaak deel van inter- en
multidisciplinaire groepen
ook nog andere terreinen
• psychosomatische geneeskunde (duidelijk verband tussen geest en lichaam)
• gedragsgeneeskunde (veel ingezet op klassieke en operante conditionering, bv. graded activity)
• medische psychologie (beroep eerder dan vakgebied)
• medische sociologie (kijken naar ziekte en gezondheid in verband met het sociale: gezin,
verwantschap, samenleving)
• klinische psychologie (geestelijke gezondheid)
Eloïse Leloup SV Gezondheidspsychologie 2022-2023 4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper eloiseleloup. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,56. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 66579 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen