Deze samenvatting gaat over het onderdeel maatschapij van het vak mens en maatschappij. Dit vak wordt gegeven in het eerste jaar van de opleiding. Met deze samenvatting ben je er in eerste zit door.
Onderverdeeld in: mens en maatschappij + wetenschappen en techniek
*focus op basiscompetenties van kind
*interesse laten ontwikkelen voor alle domeinen
(zowel in heden als in verleden, maar ook elders in de wereld)
DOMEINEN
- Mens
- Maatschappij
- Tijd
- Ruimte
*domeinen lopen in elkaar over
DOMEIN MENS
*zichzelf en anderen leren begrijpen
*met zichzelf en anderen om te gaan en te communiceren
1. DOMOCRATIE EN RECHTSTAAT
1.1 MACHT
= het draait het hem om de invloed die je als actor kan uitvoeren op andere actoren
*essentieel onderdeel van de politiek
*macht is:
Intentioneel: doelbewust macht uitvoeren
Effectief: macht leidt tot een resultaat
Daad en vermogen: uitoefenen van macht + iemand met macht heeft het
vermogen om daden uit te lokken
Asymmetrisch: machthebbende heeft meet overheersing over het machtsubject
dan omgekeerd
Bv: de agent heeft macht om je een boete te geven, maar jij kan geen boete geven aan
een agent
,*machtsmiddelen: middelen om macht uit te voeren
Bv: dwang en geweld, relaties en netwerken
*latente macht: het hebben van macht zonder dat je ze echt uitoefent
Bv: directeur heeft graag dat je een uur op voorhand op school bent, ook al weet je dat
hij dit niet altijd zal controleren, doe je het toch. Zonder dat hij het controleerd voert
hij toch een vorm van macht op je uit
*mensen anticiperen op veronderstelde macht
1.2 DEMOCRATIE
*democratie is het bestuur van, voor en door het volk
*voor => beslissingen in voordeel van het volk
*door => de mensen die besturen
*3 criteria van democratie:
1. Sociaal contract
*stilzwijgende afspraak tussen burgers en de staat
*burgers geven hun macht af aan de staat
*in ruil moet staat de burger centraal stellen in haar beleid
2. Regels & procedures
*zodat staat macht niet misbruikt
*als dit niet gebeurd aantal regels om corrupte machthebbers te vermijden
bv: scheiding der machten
3. Respect voor individuele rechten
*staat is medeverantwoordelijk om individuele rechten te beschermen
Bv: recht op vrije meningsuiting
1.3 DE 3 MACHTEN
1.3.1 WELKE MACHTEN?
*elke macht heeft zijn eigen bevoegdheden en uitvoerders
*geen enkele macht is belangrijker dan de andere
Wetgevende macht
o Voorstellen en stemmen van wetten maken wet
, o Wie: parlement
o Wetsvoorstel: parlement die een wet maakt
o In België komen voorstellen meer en meer van regeringen, parlement moet
stemmen
Uitvoerende macht
o Uitvoeren van goedgekeurde wetten
o Wie: regering
o In België: meer en meer ook wetgevend
Rechterlijke macht
o Rechtspraak in België
o Wie: onafhankelijk rechterlijke macht (rechtbanken en hoven)
1.3.2 SCHEIDING DER MACHTEN
= hierbij draait het om het verspreiden van macht over verschillende instellingen
*behoort tot basisbeginselen van een democratie
*door filosoof De Montesquieu
1.4 VERKIEZINGEN
*kern van democratisch bestel
*zorgt voor inspraak van de burger in de maatschappij waarvan hij deel uit maakt
* dit heeft per land een andere invulling
1.4.1 DE EVOLUTIE IN VERKIEZINGEN IN BELGIË
* 1948: vrouwen kregen stemrecht in België
* België heeft opkomstplicht voor regionaal en federaal niveau
*geen opkomstplicht voor gemeentelijke en provinciale verkiezingen
1.4.2 HET BELGISCH KIESSTELSEL
*Vlaams : 124 zetels
*Belgisch: 150 zetels
* gebaseerd op evenredigheid
partij krijgt zetels in verhouding met aantal stemmen
Bv: 25% van de stemmen is 25% van de zetels in het parlement
Amerika: 50.1% van de stemmen, krijgt alle zetels/ kiesmannen
, *kiesdrempel: partij moet meer dan 5% van de stemmen halen om te mogen zetelen in
het parlement
vermijden dat er te veel kleine partijen zijn en zo niet tot een meerderheid kan worden
gekomen
*niveau’s:
- gemeentelijk niveau (om de 6 jaar stemmen)
- provinciaal niveau (om de 6 jaar stemmen)
- regionaal niveau (om de 5 jaar stemmen)
* 6 kiesringen
*Vlaamse partijen:
* open Vld
*N-VA
*CD&V
- federaal niveau (om de 5 jaar stemmen)
* 11 kiesringen
* als ze niet meer overeenkomen wordt er vroeger gestemd
Partijen:
* open Vld : Alexander De Croo
*PS: Pierre-Yves Dermagne
*MR : David Clarinval
*Eclo : Georges Gilkinet
*CD&V: Vincent van Peteghem
*Vooruit: Frank Vandenbroucke
*Groen: Petra De Sutter
- Europees niveau (om de 5 jaar stemmen)
* 2 kiesringen
* 3 kiescolleges (Vlaams, Franstaling en Duitstalig
1.4.3 DE VERKIEZINGEN IN DE PRAKTIJK
*voor de verkiezingen:
*politieke partrijen stellen een programma op stand- en actiepunten van verschillende
partijen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper axellefeys. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,56. Je zit daarna nergens aan vast.
