Integrale gebiedsontwikkeling Samenvatting Blok 8
Hoofdstuk 1
§1.1 geschiedenis van PPS
In de oudheid zijn de publieke en private partijen al met elkaar gaan samenwerken, momenteel speelt dit
nog steeds. Samenwerking tussen markt en de overheid is nog steeds relevant
- Publieke en private partijen kunnen bij gebiedsontwikkelingen niet zonder elkaar, en hebben
ieder hun eigen specifieke rol en manier van werken
Publieke en private partijen hebben ieder hun eigen benadering eigen doelen en eigen taken binnen
gebiedsontwikkeling
Stappen om tot een succesvolle PPS te komen
1. Actoranalyse
2. Publiekrechtelijke kader
3. Publiek huis op orde
4. Keuze samenwerking, verdeling kosten, risico en zeggenschap
5. Selectie marktpartij
6. PPS, uitwerking samenwerkingsverband
7. Financieel kader gebiedsontwikkeling
8. Vier fasen van gebiedsontwikkeling
o Stappen in het besluitvormingsproces
o Inhoudelijk uitwerking van de gebiedsontwikkeling
§1.2 wat is PPS?
= PPS is een samenwerkingsverband waarbij publieke en private partijen, met behoud van eigen identiteit
en verantwoordelijkheid, een project realiseren op basis van een heldere taak- en risicoverdeling
PPS heeft alleen zin als beide partijen meerwaarde eruit halen
De stelregel: hoe minder partijen hoe groter de vreugd
Meerwaarde kan worden bepaald in de vorm van omzet/winst, risicobeperking, creativiteit/kennisniveau
en het uiteindelijke projectresultaat
Kenmerken van PPS:
- Er is sprake van niet-vrijblijvende interactie tussen overheden en marktpartijen
- Kosten en risico’s worden tussen partijen gedeeld
- De samenwerking is gericht op synergie bij de realisatie van convergente doelen
- Het heeft maatschappelijke en commerciële kenmerken
- De samenwerking vindt plaats onder voorwaarde van het behoud van de respectievelijke
identiteit en verantwoordelijkheid van betrokken partijen
- Afspraken worden vastgelegd in een privaatrechtelijke overeenkomst
§.1.3 wat is gebiedsontwikkeling?
Gebiedsontwikkeling = is een containerbegrip voor grootschalige ruimtelijke ontwikkelingen in zowel het
landelijk als het stedelijk gebied. Gebiedsontwikkeling gaat uit van een integrale, intersectorale
benadering van ruimtelijke opgaven waarin alle benodigde activiteiten ter realisering van een project of
een complex van projecten in samenhang met opstalactiviteiten, wordt gerealiseerd
Voorbeelden: herstructurering van woonwijken, herontwikkeling van centrum/winkelgebieden, aanleg
van groen/ water/ recreatie, aanleg van woonwijken/uitbreidingen van infrastructuur.
Integrale gebiedsontwikkeling -> worden verschillende functies met elkaar geïntegreerd tot een
samenhangend programma
1
,§1.4 doelgroep
Doelgroepen zijn de publieke en private partijen
Hoofdstuk 2
Bij gebiedsontwikkeling spelen diverse spelers een rol, om inzicht te krijgen in de motieven, belangen en
bijdragemogelijkheden van alle spelers, is het raadzaam om in een vroeg stadium van een project een
publieke en private actoranalyse uit te voeren
Opzet van de actoranalyse
- Deze analysevorm wordt gebruikt om met ogen van buitenstaander te kijken naar de situatie:
o Wie zijn stakeholder: een aandeelhouders, partijen die financieel of middels inzet van
instrumentarium/bevoegdheden participeren?
o Wie zijn stakeholder: belanghebbenden die niet (financieel) participeren
- Ook is de analyse bedoeld het project in de vinger te krijgen en het proces: hoe kan het
project/proces worden versneld, vertraagd en hoe kan realisatie worden bereikt?
Stappen bij een actoranalyse
1. Stap 1: analyse
2. Stap 2: verkenning van samenwerkingsvisie en –vorm
3. Stap 3: samenwerkingsvorm verder uitwerken (op basis van een keuze)
Het is cyclisch proces: op verschillende momenten in de totstandkoming van PPS en gebiedsontwikkeling
worden deze drie stappen (opnieuw) langsgelopen
Stap 1: analyse
Partijen dienen een analyse te maken van alle betrokken en belanghebbende partijen: de publieke arena,
de marktpartijen en overige belanghebbenden.
- Anders gezegd: een publieke en private actoranalyse waarmee inzicht komt in de betrokkenheid
van partijen en hun machtsmogelijkheden om het project te vertragen, versnellen, blokkeren of
verrijken
Er wordt aandacht besteed aan de volgende aspecten:
- Individuele doelen en motieven
o Motieven bepalen immers gedrag en doelstellingen, inspelen op hun motieven en
belangen kan een bijdrage leveren aan het projectresultaat
- Gezamenlijke doelen
o Doelen moeten in elkaars verlengde liggen (convergeren), nu of in ieder geval in de
nabije toekomst. Daarnaast moeten partijen elkaar nodig hebben om gezamenlijke
doelen te kunnen bereiken
o Er wordt eerst gekeken naar de sectorale beleidsdoelstellingen binnen de publieke
partijen, rendement, continuïteit van bedrijfsvoering etc.
o Kennis is essentieel
- Participatie van actoren
o Er zijn verschillende mate van samenwerking mogelijk:
1. Iedere partij doet zijn eigen deel, waarbij wel regelmatig afstemming
plaatsvindt tijdens de planontwikkeling en de realisatie
2. Partijen don iedere een eigen deel en stemmen hierover af, de inrichting van
de gezamenlijke ruimte (de infrastructuur en de openbare ruimte) wordt als
gezamenlijke verantwoordelijkheid opgepakt
3. Eén partij doet in opdracht van het collectief het werk, verschillende partijen
nemen af
4. Partijen nemen gezamenlijk één opgave op zich en zijn gezamenlijk
verantwoordelijk voor de planontwikkeling en de realisatie -> hierbij
moeten van tevoren afspraken gemaakt worden met betrekking tot de
kosten, opbrengsten en risicoverdeling
Zie figuur 2.2 blz. 21 praktijkvoorbeeld van de positie van partijen in een project
2
, De twee binnenste ringen zijn shareholders (participanten) en de buitenste ring zijn
stakeholders(belanghebbenden)
Shareholders = die in meer of mindere mate bijdragen aan he projectresultaat leveren, met deze partijen
worden de contracten gesloten
Stakeholders = deze partij moet geïnformeerd worden en kan mogelijk haar ideeën inbrengen
Het verstandigst is om beide partijen te betrekken bij het proces, de mate waarin partijen betrokken zijn
bij een proces verschilt
- Publieke partijen kunnen ervoor kiezen in een vroegtijdig stadium marktpartijen met invloed
(grond, kennis of middelen) bij het project te betrekken om het project meerwaarde te geven
o De meerwaarde kan ontstaan door creatieve en innovatieve oplossingen, een efficiëntere
besluitvorming of door een samenkomen van doelstellingen en belangen
Stap 2: verkenning samenwerkingsvisie- en vorm
Wanneer bekend is hoe elke partij betrokken is bij een project in termen van doelstellingen, belangen en
motivaties, kan worden nagedacht over een samenwerkingsvisie. Ook kan een begin gemaakt worden met
de risicoverdeling, zeggenschapsverdeling, en kostenverdeling. Wat kan resulteren in een keuze voor een
samenwerkingsmodel/vorm. Vragen dit in stap 2 centraal staan:
- Wat zijn motieven en overwegingen voor samenwerking?
- Wie wenst op welk moment in welke mate samen te werken?
- Wie is bereid op welk moment welk risico te lopen?
- Wat wordt de verdeling van kosten, risico’s en zeggenschap?
Stap 3: uitwerking
Publieke arena
Publieke actoranalyse
= brengt de politieke, maatschappelijke en bestuurlijke context van een project in kaart
Het overslaan of onvoldoende uitwerken van een publieke risico-actoranalyse brengt op termijn, verder
op in het project risico’s met zich mee. Een mogelijk risico is dat de politiek of een publieke partij een
project niet steunt omdat ze in een eerder stadium onvoldoende onvoldoende betrokken is geweest of het
idee heeft dat onvoldoende wordt ingegaan op hun mogelijkheden, belangen en doelstellingen en daarmee
de voortgang van een project in gevaar brengt
(Semi) publieke partijen bij gebiedsontwikkeling
- Het Rijk, de provincie en gemeente zijn territoriale overheden die een rol vervullen in het
buitengebied en in het stedelijk gebied, al liggen de accenten per gebied anders
- Naast deze partijen zijn er nog meer (semi)overheidspartijen actief:
o Waterschap
De taakverdeling binnen het waterbeheer is in het kort als volgt:
Waterschap: oppervlaktewaterbeheer zowel in landelijk als in stedelijk
gebied
Provincie: onder andere het grondwaterbeheer
Gemeente: onder andere rioleringsbeheer (incl. Ontwatering)
Waterleidingbedrijf: drinkwatervoorziening
Rijkswaterstaat: beheer van rijkswateren
o Dienst Landelijk Gebied (DLG)
Deze partij is regelmatig betrokken bij de verwerving en het inrichten van
groene gebieden voor recreatie, natuur, water of landbouw
= een agentschap van het Ministerie van ELI, wat inhoudt dat het een
zelfstandig onderdeel is met een eigen beheer, eigen directie en een eigen
financiële organisatie, maar nog wel functionerend onder de ministeriële
verantwoordelijkheid
o Natuurorganisaties
Zoals Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Provinciale Landschappen
Zij hebben vaak meerdere doelstellingen:
3