De principes van Mendeliaanse overerving met de juiste terminologie.
Mendel ontdekte de basis van overerving door planten te groeien en deze voor verschillende
experimenten te kruizen. Hij is gaan experimenteren met erffactoren, bijvoorbeeld de
bloemkleur van zijn plant. Een erfelijke eigenschap die van persoon tot persoon verschilt, zoals
bloemkleur, wordt karakter genoemd. Elke variant voor
een karakter, zoals witte of paarse bloemkleur, wordt trait
(eigenschap) genoemd.
Mendel begon zijn experiment met ‘’true breeding’’
planten. Deze plant is zaadvast, dat wil zeggen dat hij
homozygoot is voor in dit geval bloemkleur (beide allelen
zijn hetzelfde). Het nageslacht van deze planten hebben
altijd dezelfde eigenschappen als zijn ouder. De true
breeding ouders wordt de P generatie genoemd, hun
nakomelingen zijn de F1 generatie. Door deze F1
generaties met elkaar te kruizen ontstaat de F2 generatie.
Door Mendel zijn analyse zijn er twee overerving principes
gevonden, de splitsingswet en de onafhankelijkheidswet.
Splitsingswet (law of segregation)
In het experiment van Mendel waarbij hij een witte en paarse bloem kruiste, waren alle
nakomelingen in de F1 generatie paars. In de F2 generatie waren wel weer witte bloem te zien.
Hieruit was te concluderen dat de paarse bloemkleur dominant is. Je begint namelijk met true
breeding, homozygote planten (PP x pp). Hieruit komt de hybride, deze is heterozygoot (Pp).
Deze bloemen zijn allemaal paars omdat ze een P hebben, deze is dominant. Als dan de F1
generatie met elkaar gekruist worden geven ze de P of p door. Hieruit kan je een Punett diagram
maken waardoor de genotype en fenotype verhoudingen te zien zijn.
De bloemkleur bestaat dus uit twee opties, wit of paars. Deze alternatieve versies van een gen
worden allelen genoemd. Voor ieder gen/eigenschap erft een organisme twee allelen over, één
van elke ouder. Elk gen is een nucleotide sequentie op een specifieke plek op een specifiek
chromosoom. De plek van het gen is de locus. Als de twee allelen op een locus verschillen, dan
bepaalt één allel (dominante allel) het fenotype van een organisme. Het andere (recessieve)
allel heeft geen invloed op het fenotype.
De twee allelen voor een overerfbare eigenschap scheiden bij het vormen van de gameten
tijdens de meiose I en komen in verschillende
gameten terecht, dit is de “law of segregation”. Als
het organisme twee identieke allelen heeft voor een
specifiek karakter, zit dit allel in alle gameten want
dit is het enige allel dat doorgegeven kan worden.
Als er twee verschillende allelen zijn hebben 50%
van de gameten het dominante allel en 50% het
recessieve allel.
, Als een plant het Pp genotype heeft, is de bloemkleur paars. De paarse kleur is dominant en
komt tot uiting in het fenotype. Deze kleur heeft namelijk een andere code dan de witte kleur wat
ervoor zorgt dat er een enzym wordt gemaakt.
Een recessief allel doet niet ‘’niks’’. Het komt wel tot expressie want de code wordt wel
afgelezen alleen de translatie zou niet helemaal doorgaan doordat er bijvoorbeeld een
stopcodon aanwezig is. Het dominante allel schakelt het recessieve allel niet uit. de twee
allelen hebben over het algemeen geen invloed op elkaars transcriptie.
In sommige situaties heeft een organisme een dominant allel nodig om levensvatbaar te zijn. Als
een organisme alleen twee recessieve allelen bezit voor een bepaalde ziekte bijvoorbeeld, is het
niet levensvatbaar. Zo’n recessief allel heet een letaal allel. Ook bestaan er dominante letale
allelen zoals bijvoorbeeld Huntington.
Test cross
Om erachter te komen of een organisme homozygoot of heterozygoot is voor een allel kan er
test cross gedaan worden. Hierbij wordt het organisme van interesse gekruist met een
organisme die homozygoot is voor het recessieve allel.
Er wordt onderzocht of een plant met paarse bloemen het PP of Pp genotype heeft. Deze plant
wordt met de witte plant gekruist, deze heeft pp genotype en geeft dus altijd een kleine p door.
Als de paarse plant PP als genotype heeft worden alle nakomelingen paars (PP x pp geeft altijd
Pp). Als er beide witte en paarse bloemen in de nakomelingen voorkomen heeft de paarse plant
ook een kleine p gegeven, anders kan de witte bloem niet tot uiting komen. Dan heeft de plant
het Pp genotype.
Onafhankelijkheidswet
De splitsingswet was gebaseerd op 1 eigenschap (bloemkleur). De F1 generatie was na kruising
van true breeding altijd heterozygoot voor 1 eigenschap, ze worden mono hybride genoemd. Als
twee eigenschappen tegelijk worden bestudeerd ontstaan di hybride organismen in de F1
generatie. Een di hybride kruising kan laten zien of eigenschappen samen overerven of niet, dit
is de ‘law of independent assortment’ of onafhankelijkheidswet.
Als de allelen voor bijvoorbeeld kleur en vorm op hetzelfde chromosoom zitten erven deze
samen over (gekoppelde genen). Ze erven onafhankelijk over als de allelen op andere
chromosomen zitten. Dit is de onafhankelijkheidswet omdat er in de gameten een willekeurige
verdeling van chromosomen plaats vind.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Deempio. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
