Penitentiaire
Inrichting Zuyder Bos –
Heerhugowaard
Student: Leonie de Kraker (563874)
Onderwijsinstelling: Inholland
Alkmaar
SLB: Joost Weling
Afstudeerbegeleiders: Peter
Weijers en Marianne Boon
Opdrachtgever: Remko Adriaanse
,Samenvatting
Binnen Penitentiaire Inrichting Zuyder Bos is er onderzoek gedaan naar het beperken/voorkomen
van detentieschade bij gedetineerden met een licht verstandelijke beperking op de Extra Zorg
Voorziening. Gedetineerden die niet mee kunnen komen op een reguliere afdeling, vanwege het
gepleegde delict, psychische problematieken of vanwege een lager IQ worden op de Extra Zorg
Voorziening geplaatst . Ook is onderzocht hoe de begeleiding hierbij kan aansluiten. Op dit moment
is er binnen de PI niet veel bekend wat detentieschade betreft en wat hiermee gedaan kan worden.
Dit was de reden van het verzoek om hier onderzoek naar te doen.
Er zijn deelvragen geformuleerd om antwoord te geven op de hoofdvraag. Wat zijn de plus-
min- en verbeterpunten in de begeleiding van LVB’ers op de EZV afdeling gericht op detentieschade?
Er is begonnen met een beschrijving van PI Zuyder Bos. Er is ook een literatuuronderzoek gedaan
naar; detentieschade, nieuwe beleid van Sander Dekker, vroegtijdig signaleren en verschillende
methodieken. Daarnaast is er veldwerkonderzoek gedaan door middel van het houden van
interviews met verschillende respondenten. De respondenten zijn; Penitentiaire Inrichtingswerkers,
medewerker van het re-integratiecentrum, het afdelingshoofd van de EZV, casemanagers, medische
dienst, psycholoog en gedetineerden.
Binnen de gevangenis is er sprake van macho/leidersgedrag onder de gedetineerden met een
normaal/gemiddeld IQ. Zij spannen dan ook gedetineerden met LVB voor het karretje om op die
manier bepaalde dingen voor elkaar te krijgen (boodschappen, shag, drugs etc.)
Uit het veldwerkonderzoek blijkt dat er sprake is van detentieschade maar dat het nog niet
duidelijk is wat hier verder mee gedaan moet worden.
De pluspunten, gericht op de begeleiding van LVB’ers op de EZV afdeling, zijn dat de begeleiders
goed contact kunnen maken met de LVB’ers en ook naar hun luisteren. Tijdens het uitvoeren van hun
taken houden de begeleiders rekening met de manier waarop zij communiceren met de
gedetineerden en spreken op hun niveau. De structuur die wordt geboden op de EZV zorgt voor een
prikkelarme omgeving waarbij iedere gedetineerde gezien wordt. Doordat de groep kleiner is dan op
de reguliere afdeling is er sprake van vroegtijdig signaleren van bijvoorbeeld detentieschade. De
gedetineerden vinden zelf dat de begeleiders altijd voor hun klaar staan en dat zij altijd respect
hebben voor de gedetineerden ondanks hun gepleegde delict. Er wordt samengewerkt met
verschillende disciplines, die bijeen komen tijdens een MDO. Aanwezig zijn; de medische dienst,
psycholoog en het afdelingshoofd. De begeleiding probeert de LVB gedetineerden zo goed mogelijk
te ondersteunen en begeleiden op de verschillende levensgebieden.
De minpunten, waar op dit moment tegen aangelopen wordt, zijn dat er soms te weinig kennis is
betreffende de doelgroep LVB en daarnaast ook van detentieschade. Doordat er te weinig kennis is
over LVB en detentieschade kan er niet altijd naar behoren worden gehandeld. Er wordt momenteel
meer op gevoel dan met kennis gehandeld . Op dit moment wordt er een opleiding EZV aangeboden
die begeleiders (PIW’er) meer kennis en inzicht zal geven over de doelgroep LVB. Doordat het aan
kennis ontbreekt, reageert de begeleiding niet altijd professioneel op LVB’ers en de problemen die
een LVB met zich meebrengt. Begeleiders raken geïrriteerd wanneer een LVB’er iets niet begrijpt of
wanneer een LVB’er zichzelf compenseert met “oppomp/macho” gedrag. Dit wordt vaak gezien als
agressie, maar (is) voor de LVB’er een compensatie van zijn IQ.
Begeleiders wantrouwen de uitleg van de psycholoog, wat de begeleiding niet ten goede
komt. Omdat er niet vanuit één en dezelfde visie wordt gekeken en begeleid kan het proces/traject
van een gedetineerde met LVB stagneren. Er wordt op dit moment te weinig gebruik gemaakt van
,een methodiek. Iedereen begeleidt vanuit wat goed voelt voor de persoon zelf en wat lijkt aan te
sluiten bij de gedetineerden. Hierdoor weet een gedetineerde precies bij wie hij moet zijn om iets
voor elkaar te krijgen. Dit wordt ook wel “zorgshoppen” genoemd. Wanneer iedereen een vaste
methodiek zal hanteren, zal er voor de gedetineerde meer duidelijkheid zijn en weet de gedetineerde
waar hij aan toe is.
Er worden cursussen en trainingen gegeven aan begeleiders, maar de bijscholing, zoals een
opfriscursus, ontbreekt. Wanneer er bijscholing gegeven wordt, worden begeleiders op de hoogte
gehouden van eventuele nieuwe ontwikkelingen en hoe daar mee om te gaan. Doordat er de laatste
tijd in de maatschappij veel veranderd, is het van belang dat kennis op peil blijft.
Het verbeterpunt gericht op de begeleiding van LVB’ers op de EZV met detentieschade is dat er meer
overleg moet plaatsvinden, zowel MDO als onderling. Tijdens dat overleg moet er intervisie en
supervisie plaatsvinden om elkaar, waar nodig, te ondersteunen, in de begeleiding en elkaar
eventuele handvatten te kunnen bieden in de omgang met een gedetineerde of detentieschade.
Tijdens de detentieperiode moet er een grotere focus komen op de re-integratie en de
nazorg met betrekking tot het weer naar ‘buiten’ gaan van een gedetineerde met LVB. Voor een
LVB’er is het vrijkomen een ander traject dan voor een gedetineerde met een normaal/gemiddeld IQ.
Op deze manier worden voorzorgsmaatregelen getroffen om te voorkomen dat er sprake zal zijn van
een terugval (recidive).
De begeleiding moet meer kennis hebben van de doelgroep LVB en de verschillende
ziektebeelden die er zijn op de EZV . Ook het herkennen van deze ziektebeelden heeft prioriteit. De
begeleiding moet op dezelfde manier omgaan met de gedetineerde op de EZV en niet handelen op
gevoel. Eenzelfde manier van omgang is voor de LVB gedetineerden minder verwarrend.
Voor u ligt toets 4.4.1B, het eindonderzoek - afstudeerscriptie. Het tweede deel van het afstuderen is
het eindonderzoek. Hierin worden de hoofd- en deelvragen beantwoord door middel van theorie en
respondenten.
Binnen het social work kunnen we te maken krijgen met mensen met een licht verstandelijke
beperking (LVB). Dit kan in ieder werkveld voorkomen. In de penitentiaire inrichtingen wordt er ook
gewerkt met mensen met een licht verstandelijke beperking. Medewerkers merkten dat mensen met
LVB vaak slachtoffer worden van gedetineerden met een “normaal/gemiddeld” IQ.
Er is gekeken naar het voorkomen en/of beperken van detentieschade. Dit is gedaan door
antwoord te geven op de hoofdvraag; wat zijn de plus-, min- en verbeterpunten in de begeleiding
van LVB’ers op de EZV afdeling gericht op detentieschade?
Vanaf jongere leeftijd ben ik al geïnteresseerd geweest in het gevangenisleven en alles wat erbij
komt kijken. Vandaar ook dit onderzoek en de keuze om af te studeren in PI (Penitentiaire Inrichting)
Zuyder Bos op de EZV (Extra Zorg Voorziening).
Ik wil Remko Adriaanse bedanken voor de begeleiding vanuit PI Zuyder Bos en voor zijn tijd.
Daarnaast wil ik Peter Weijers en Aad de Kraker bedanken voor de hulp bij het schrijven van het
onderzoek en Nadine Gerssen voor het lezen en waar nodig corrigeren van spelling.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Leoniedekraker. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,99. Je zit daarna nergens aan vast.