Samenvatting audiologie HC’S en audiologieboek
Hoorcollege 1
^ Dit kan zijn ouderdom slechthorendheid of presbyacusis. In het spraak audiodiagram is er een verlies van
20% (komt niet meer tot de 100) op 90 en 100 decibel. Hij komt terecht in de hoor revalidatie.
Hoeveel versterking is er nodig bij deze casus? 90 is maximaal bereikbaar, 60 is normaal, je zit dus gemiddeld
op 30. Voornamelijk de hoge frequenties hebben versterking nodig en de lage frequenties een beetje.
Maximale output mag niet teveel zijn omdat het dynamisch bereik is verkleind en de drempel gezakt is.
Compressie op de hoge frequenties omdat daar het bereik het kleinste is.
Een aantal dingen kun je dus lezen uit het audiogram en een aantal opties overleg je.
Hoor revalidatie
Doel
‘Het herstellen van het gehoor of het optimaliseren van de hoor mogelijkheden ten behoeve van de
communicatie’. Wij gaan ons vooral richten op het optimaliseren van de hoor mogelijkheden. Vaak kun je niet
het gehoor helemaal herstellen, maar kun je wel je best doen om het zoveel mogelijk te optimaliseren.
Aspecten
Medische revalidatie
Technische revalidatie
Sociaal / psychologische revalidatie
Pedagogische revalidatie
Logopedische revalidatie
=> ^ Belang multidisciplinaire aanpak!
Medische revalidatie
Wie? Huisarts, KNO-arts
Wat? Wegnemen oorzaak slechthorendheid, indien dit mogelijk is.
(bv. schoonmaken uitwendig oor - bv. ophoping oorsmeer, medicatie, plaatsen trommelvliesbuisjes,
gehoor verbeterende operatie, sanerende operatie – dit is vaak het schoonmaken van het middenoor)
,=> ^ De problemen die zij oplossen gaat meestal om geleidingsverlies. Is de oorzaak weggehaald hebben
mensen vaak weer een normaal gehoor.
Technische revalidatie
Wie? Audioloog, audioloog-assistent, logopedist, audicien.
Wat? Aanpassen van auditieve hulpmiddelen na meting gehoor. (bv. hoortoestel, CI, ringleiding)
=> Het gaat hier meestal om perceptieverliezen. Dit kan je niet met medicatie, operatie of het schoonmaken
van het gehoor verhelpen. Hierbij ga je zoveel mogelijk optimaliseren.
Psychosociale revalidatie
Wie? Maatschappelijk werk, logopedist.
Wat?
Leren omgaan met handicap (onzichtbare handicap)
Begeleiden ouders van slechthorend kind (hoe ga ik om met mijn kind, communicatie regels, waar
moet het kind in de klas zitten, uitleg geven aan andere kinderen)
Spraakafzien en auditieve training (liplezen, leren omgaan/ leren luisteren met het hulpmiddel)
Begeleiding CI-traject
Pedagogische revalidatie
Wie? Maatschappelijk werk, orthopedagoog, logopedist.
Wat? Schoolkeuze (regulier of speciaal onderwijs); Kentalis/Auris, Beroepsperspectieven: wat kan wel wat kan
niet/ kun je je werkzaamheden nog uitvoeren.
Logopedische revalidatie
Wie? Logopedist
Wat?
Behandelen van stem-, spraak- en taalproblemen t.g.v. slechthorendheid. Is er nog voldoende
feedback om te horen wat jezelf zegt. Leren praten.
Spraakafzien en auditieve training
Communicatie adviezen aan slechthorende en omgeving
Hoortraining bij CI
Audiologisch traject
Signaleren: ouders (weinig reactie kind), school (krijgt niet voldoende mee), consultatiebureau, omgeving, zelf.
Hierna ga je naar de huisarts die kan je doorverwijzen naar een audiologisch centrum of naar de KNO-arts.
KNO-arts kan ook doorverwijzen naar een audiologisch centrum om het gehoor goed in kaart te brengen of
naar een audicien. Een audiologisch centrum kan ook doorverwijzen naar een audicien om daadwerkelijk de
hoorapparaten te laten aanpassen en het vervolgtraject aan te gaan. Complex wordt meestal eerst geholpen in
het audiologisch centrum is het minder complex gaat het meestal rechtstreeks naar de audicien.
Basisprincipes en instellingen hoortoestel
Alle hoortoestellen bestaan uit een:
- Microfoon, versterker en een telefoon
- Luisterspoel, batterij en een oor stukje (van hoortoestel naar gehoorgang)
,Basisinstellingen hoortoestel (ruim 700 hoortoestellen)
1. Hoeveel versterking is er nodig?
Normale spraak (I):
60 dB = 100%
Afwijkende spraak (II):
Top: 90 dB =70%
(discriminatieverlies van 30%)
Versterking (II):
De top is 90 DB – 60 (is normaal) dB = 30 dB
2. Welke frequentiekarakteristiek is er gewenst?
Twee uitgangsmaten
Figuur links boven: het maximale uitgangsvermogen wordt aangegeven met frequentiekarakteristiek bij de
maximale versteking van het hoortoestel.
Figuur rechts boven: hoortoestel met een bepaalde instelling wordt gemeten met een frequentiekarakteristiek
met de maximale stand van de volume regelaar.
Bij sommige hoortoestellen kan men zelf de frequentie aanpassen, ze kunnen met een schakellaar kiezen voor
de H (hoog) dit wil zeggen dat de versterking van de lage frequenties verminderd wordt. Ze kunnen ook kiezen
voor de N (normaal) of voor de L (laag) hierbij worden de hoge frequenties minder versterkt (onderste figuur).
Frequentiekarakteristiek= presentatie van de geluidsweergaven van het toestel in uitgangsniveau per
frequentie.
,3. Hoeveel mag de maximale output zijn?
Begrenzing: tot hoever mogen we gaan bij de hoortoestellen bij de beperkte maximale output. Bij
eenvoudige toestellen kan dit alleen onafhankelijk van de frequentie gebeuren, de curven van de
maximale uitgangsvermogen in zijn geheel daalt. In meer gevaceerde toestellen kan deze regeling ook
in frequentie kanalen verschillend ingesteld worden. In een aantal toestellen wordt automatisch de
maximale versterking gereduceerd als de begrenzing wordt ingesteld (maximale output). Bij andere
toestellen werkt de regeling van de maximale versterking onafhankelijk van de begrenzing. Die
maximale versterking per frequentie die wordt bepaald aan de hand van het audiogram.
4. Is er compressie nodig?
Overzicht van de relatie tussen ingangs- en uitgangssignalen bij begrenzing door ‘Peak Clipping’ (links)
en compressie (rechts).
Met een compressieregeling wordt het momentane signaal (signaal op dat moment) op een plaats in
het elektronische circuit in het toestel vergeleken met het ingestelde maximale signaalwaarde. Dit
betekend dat er een vergelijking plaatsvindt tussen het signaal dat op dat moment binnenkomt, de
luidheid daarvan en de maximale begrenzing (maximale output). Als dat signaal dat binnen komt veel
luider is dan je maximale begrenzing dan moet er actie ondernomen worden anders veroorzaak je
meer gehoorverlies dan dat die persoon al heeft. Daarvoor kun je compressie toepassen op dat signaal
dat te hard binnenkomt. Compres betekend dus dat er een vermindering van luidheid gaat
plaatsvinden. Er bestaat: ‘Peak Clipping’ en er bestaat compressie. Op de bovenste rij van het figuur
hierboven zie je allemaal sinussen (sinussignaal). Het signaal komt binnen maar eigenlijk wordt er
teveel versterkt. Links in het figuur zie je dat er ‘Peak Clipping’ plaatsvind. Dat wil zeggen dat de pieken
eraf geknipt worden, dit zorgt voor signaalvervorming. Bij geluidleer heb je bijvoorbeeld een sinus
(een enkelvoudige periodieke trilling) maar als je die ‘Peak Clipping’ gaat toepassen wordt het een
complexe periodieke trilling. Het signaal gaat er hierdoor helemaal anders uitzien. Rechts in het figuur
zie je dat de sinus blijft in de sinusvorm alleen neemt het volume af naar een aanneembare luidheid.
Je behoud dus de sinus maar deze neemt af in geluidsniveau.
, 5. Ruisonderdrukking?
Compressie van laagfrequente deel van het spectrum.
Storend achtergrondlawaai kan worden onderdrukt door toepassing van een compressieschakeling op
het laag frequente deel van het spectrum afzonderlijk. Alleen op de lage frequenties kan compressie
toegepast worden, hierdoor wordt de ruis onderdrukt en heeft de persoon daar minder last van.
6. Opties?
=> Met een meer-programmahoortoestel kun je per luistersituatie een instelling (programma) kiezen.
Maar ook:
- Richtingsgevoelige microfoon. Door de combinatie van verschillende microfoons kan de richting
gevoeligheid opgevoerd worden. De effecten hiervan zijn het grootst in stille ruimtes met weinig
reflectie.
- Luisterspoel: de meeste toestellen hebben dit. Je hebt hierbij een MT schakelaar waarbij de M staat
voor microfoon maar ze kunnen ook schakelen dat ze het geluid van het magnetisch veld op kunnen
vangen afkomstig van een ringleiding en dan kiezen ze voor stand T.
- Audio-input: de microfoon kan worden uitgeschakeld en kan op de radio of tv worden aangesloten.
- Externe volumeregelaar: een soort van afstandsbediening om de volume te regelen.
Aanpasprocedure hoortoestel - aanpasregels
1. Beginsituatie bepalen m.b.v. objectieve en subjectieve gegevens.
Objectief:
a. Is het dragen van een hoortoestel wel mogelijk?
B.v. aandoening van het uitwendige oor, zoals vernauwing of afwezigheid gehoorgang. Dat wordt er
gekeken naar een BAHA.
b. Heeft een hoortoestel wel zin? Hiervoor kijk je naar het spraak audiogram. Zijn de verliezen groot
genoeg zodat de voordelen van een toestel opwegen tegen de nadelen ervan. Bij een klein verlies
geen hoortoestel.
c. Eén of twee hoortoestellen?
- Winst spraakverstaan binauraal (aan beide kanten) v.s. monoauraal (eenzijdig).
- Verbetering in lokalisatie mogelijk. Vaak is er bij binauraal een betere lokalisatie. Wanneer één oor
nog voldoende gehoor heeft wordt er vaak gekozen voor monoauraal en wordt er geoefend met de
lokalisatie.
d. Indien 1 hoortoestel -> welk oor?
- Vaak is dit het slechtste oor.
e. Vergoeding zorgverzekeraar?
• Hoeveel vergoeding?
• Zit in het basispakket.
• Prijzen variëren vanaf €476 voor een eenvoudig analoog toestel tot
ongeveer €1700 per toestel voor een geavanceerde digitaal toestel.
• Meestal heb je er 2 nodig
• Welk type toestellen?
Subjectief:
a. Onder welke omstandigheden geven de meeste hinder?
• Bv. gestandaardiseerde vragenlijst: COSI, APHAB, of goed anamnesegesprek.
b. Hulpvraag?
• Zelf of omgeving
c. Motivatie?
d. Verwachtingen?
e. Wensen?
• 1 of 2 toestellen? Of type hoortoestel.
