Volledige samenvatting van deel I (week 1-3) van het vak Vermogensrecht in werking. Deze samenvatting biedt een uitgebreide uitwerking van alle hoorcolleges, inclusief de voorgeschreven literatuur en arresten. Hiermee ben je optimaal voorbereid voor de tussentoets! Zelf heb ik het vak afgerond met...
Onrechtmatige daad 1: Verdieping onrechtmatige daad en Europees
aansprakelijkheidsrecht
Tijdens het eerste college wordt ingegaan op het leerstuk van de onrechtmatige daad in algemene zin (art.
6:162 e.v. BW). De voorgeschreven literatuur beoogt verdieping aan te brengen ten aanzien van het begrip
onrechtmatigheid: hoe wordt die in de praktijk vastgesteld? Welke hulpmiddelen worden daarbij gebruikt? Hoe
gaat de rechter om met veranderende opvattingen (‘beweging’) in de loop des tijds? Hoe wordt het leerstuk van
de onrechtmatige daad beïnvloed door Europa (zowel het EU-recht als het EVRM)? Aan de hand van recente
voorbeelden uit de rechtspraak worden deze voorbeelden beantwoord.
(I) INTRODUCTIE AANSPRAKELIJKHEIDSRECHT
Voorvraag: wat is ‘aansprakelijkheidsrecht’?
‘Aansprakelijkheid’ volgens Van Dale:
(1) Vervolgbaarheid wegens veroorzaakte schade (schadeplichtigheid)
(2) Verplichting om zich desverlangd wegens zijn handelingen te verantwoorden (verantwoordelijkheid)
Volgens Lindenbergh (2021) is het aansprakelijkheidsrecht aansprakenrecht: het gaat over aanspraken die
iemand in rechte geldend kan maken op grond van een onrechtmatige daad, een overeenkomst of een
subjectief recht. Het aansprakelijkheidsrecht is dus breder dan het onrechtmatige daadsrecht én breder dan het
verbintenissenrecht: het gaat over verbintenissen en andere rechtsplichten. Volgens Lindenbergh is art. 3:296
BW de kern van het aansprakelijkheidsrecht (rechtshandhaving) en niet art. 6:95 e.v. BW (schadevergoeding).
Systematiek van het aansprakelijkheidsrecht
Eerst: vestiging van aansprakelijkheid (grondslag)
Contractuele aansprakelijkheid:
* Wanprestatie (art. 6:74 BW)
Remedies: wat kan de benadeelde vorderen?
Als OD of wanprestatie is gepleegd (genoegdoening):
* Schadevergoeding (art. 6:74/6:162 BW); evt. collectieve actie (art. 3:305a BW)
* Verklaring voor recht (art. 3:302 BW); nuttig in schadestaatprocedure/schikking
* Rectificatie (art. 6:167 BW); nuttig bij onjuiste/misleidende (pers)publicaties
Als OD of wanprestatie dreigt of voortduurt (preventie):
* Verbod/bevel (art. 3:296 BW); bijv. vordering tot nakoming overeenkomst of verbod OD; evt. versterkt met
dwangsom (art. 611a Rv).
1
, ⟶ Een voorbeeld hiervan is het verbod op gebruik van bestrijdingsmiddelen in Drenthe wat onrust bij
lelietelers heeft veroorzaakt. Dit brengt de rechter in een lastige positie, aangezien hij preventief als een soort
‘beleidsmaker’ moet gaan handelen.
De vereisten voor een verbod/bevel ex art. 3:296 BW zijn:
(1) (tenminste) reële dreiging van OD of wanprestatie;
(2) voldoende belang bij verbod/bevel (art. 3:303 BW).
⟶ In zijn artikel stelt Jansen (2020) dat betoogd kan worden dat art. 6:162 BW niet nodig is ter fundering van
preventieve verbods- en bevelsacties. Je hoeft immers niet aan alle vereisten van art. 6:162 BW te voldoen bij
een beroep op art. 3:296 BW. Toch denkt Jansen dat art. 6:162 BW, ook bij het uitspreken van een op art. 3:296
BW gebaseerd verbod of bevel dat strekt ter voorkoming van onrechtmatig handelen, een nuttige rol kan
vervullen als referentiekader. De bestaansreden van een dergelijk verbod of bevel is immers, niet de in het
geding zijnde rechtsplicht als zodanig, maar de dreigende schending daarvan: de te voorkomen onrechtmatige
daad. Het is nuttig om te blijven kijken naar rechtspraak over de onrechtmatige daad, want het biedt nuance en
ruimte voor casuïstische oplossingen. Het gaat namelijk altijd om een belangenafweging (aan de hand van de
Kelderluikfactoren) en de omstandigheden van het geval. Dit kan een soort ‘haakje’ zijn om een wat
genuanceerder beeld te krijgen van een verbod of bevel. Dat is de meerwaarde van art. 6:162 BW. Kortom: art.
6:162 BW is niet nodig, maar wel nuttig voor een verbod of bevel.
Eventueel afwijzing op grond van de wet, aard, verplichting of rechtshandeling (art. 3:296 BW) of in verband
met zwaarwegende maatschappelijke belangen (art. 6:168 BW). Zie tenzij-clausule. Een voorbeeld hiervan is
het geven van toestemming voor een bepaalde rechtshandeling, zoals een medische behandeling.
(II) AANSPRAKELIJKHEID UIT ONRECHTMATIGE DAAD (ART. 6:162 BW)
Vereisten voor aansprakelijkheid uit OD
Art. 6:162 lid 1 BW:
‘Hij die jegens een ander [5] een onrechtmatige daad [1] pleegt, welke hem kan worden toegerekend [2], is
verplicht de schade [3] die de ander dientengevolge lijdt [4], te vergoeden.’
Drie typen onrechtmatigheid (art. 6:162 lid 2 BW)
(1) Rechtsinbreuk: inbreuk op een subjectief recht.
* Subjectief recht ⟶ twee hoofdrubrieken:
- absolute vermogensrechten (eigendom, IE-rechten)
- persoonlijkheidsrechten (lichamelijke integriteit, eer & goede naam)
* Inbreuk ⟶ niet iedere aantasting, drie benaderingen:
a. beperking tot directe/opzettelijke inbreuk
b. beperking tot gedrag dat zélf inbreuk maakt
c. beperking tot onzorgvuldige inbreuk
(2) Wetsschending: doen/nalaten in strijd met een ‘wettelijke plicht’ (= wet in materiële zin: iedere
algemeenverbindendverklaring, inclusief verdragen) ⟶ relativiteit is bij deze categorie het belangrijkst!
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lawbyvandijke. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €20,49. Je zit daarna nergens aan vast.
