Het Smelt – Lize Spit
Thema: jeugdtrauma’s Periode: 2011-2020 Jaar van uitgave: 2016
In 1988 worden in het Vlaamse dorpje Bovenmeer slechts drie kinderen geboren: Eva, Laurens en Pim. Als 'de drie musketiers'
brengen ze samen hun jeugd door. In de puberteit wordt hun vriendschap op de proef gesteld als de jongens Eva betrekken
bij een spel waarbij meisjes vernederd worden. Eva blijft solidair totdat ze zelf het slachtoffer wordt, waarna ze de jongens
niet meer wil zien. Dertien jaar later krijgt ze een uitnodiging om de dood van Pims broer Jan te herdenken. Met een blok ijs
in de kofferbak rijdt Eva terug naar haar geboortedorp.
Eva is het middelste kind in het gezin. Jolan is haar oudere broer en Tesje haar jongere zusje. Hun ouders hebben beiden een
alcoholprobleem en zijn suïcidaal. Eva en de twee jongens uit haar geboortejaar, Pim en Laurens, worden op school in een
bijzetklasje geplaatst. Eva speelt liever met hen dan met meisjes en 'de drie musketiers' zijn vaak te vinden op de boerderij
van Pim of bij de slagerij van Laurens. Eva is in stilte verliefd op Pims oudere broer Jan, die haar een mooi meisje vindt.
Als er een computer in huis komt, begint Tesje dwangmatig gedrag te vertonen dat met de jaren toeneemt. Als hun moeder
weer gedronken heeft, bekommert Eva zich om haar tengere zusje. Ze kan niet voorkomen dat haar moeder Tesjes haar met
mayonaise insmeert als ze luizen heeft.
Er komt een nieuw meisje in de klas, Elisa, dat bij haar oma logeert en een paard heeft meegenomen. Eva raakt bevriend met
haar, maar als Elisa Eva verruilt voor oudere vriendinnen troost Eva zich met snoepgoed dat ze met het paard deelt. Niet lang
daarna gaat het dier dood.
In het laatste schooljaar kamperen de vrienden bij Laurens. Met Eva als secretaresse houden Pim en Laurens de cupmaten
van de dorpsmeisjes bij in een notitieboekje. 's Nacht sluipen ze naar het huis van Elisa's oma, waar Laurens door de
brievenbus poept.
Na de basisschool fietst Eva met Laurens naar de middelbare school, Pim gaat in een andere plaats naar een beroepsschool.
Op oudejaarsavond 1999 is er een dorpsquiz waar Eva's moeder zo dronken wordt, dat ze met een kruiwagen naar huis
wordt gebracht.
Op 28 december 2001 verdwijnt Jan. Later die dag wordt hij gevonden: hij is verdronken in de beerput. Na de begrafenis
gaan Eva en Laurens met Pim naar huis. Op de kamer van Jan vindt Eva een afscheidsbrief onder zijn kussen.
In de zomervakantie van 2002 laat Eva's vader haar zien dat er een strop in het werkhuis hangt om zelfmoord te kunnen
plegen. Ook haar moeder heeft al eens gedreigd er een eind aan te maken. Eva ontdekt dat ze borsten krijgt en wordt voor
het eerst ongesteld.
Elisa komt de vakantie bij haar oma doorbrengen. Eva, Pim en Laurens zoeken hun vertier in het zwembad bij Pim in de tuin.
Ze doen het spel 'Waarheid, durven of doen'. Op de vraag wat het ergste is wat je ooit gedaan hebt, antwoordt Eva dat het
haar schuld is dat het paard van Elisa dood is gegaan.
Pim en Laurens komen met een nieuw idee om meisjes te taxeren. Eva krijgt tweehonderd euro in bewaring en moet een
raadsel bedenken. De jongens laten de meisjes om de beurt naar de oplossing raden. Wie het goede antwoord geeft, wint de
tweehonderd euro, voor elk fout antwoord moet een kledingstuk uitgetrokken worden. Eva schaamt zich, maar wil haar
vrienden niet in de steek laten. De jongens sluiten Eva steeds meer buiten door samen naar pornofilmpjes te kijken en zich af
te trekken.
Elisa's oma vraagt Eva mee naar een recreatiepark. Elisa vraagt haar of ze nog maagd is waarop Eva liegt dat ze al
ontmaagd is. Ze verraadt het raadsel aan Elisa. Een paar dagen later probeert Eva met een potlood haar maagdenvlies door
te prikken. Ondertussen krijgt ze een hekel aan het spel omdat Pim en Laurens de spelregels veranderd hebben. Na acht keer
raden krijgen de meisjes een opdracht, waarbij ze seksuele handelingen moeten verrichten.
Op 10 augustus is Elisa aan de beurt. Ze houdt zich eerst van de domme, maar geeft dan de oplossing. Opeens zijn de rollen
omgedraaid: de jongens moeten zich uitkleden. Als Pim Eva de schuld geeft van de dood van het paard en de stront in de
brievenbus, moet ook zij haar kleren uitdoen. De opdracht om Eva te ontmaagden mondt uit in een wrede seksuele
, vernedering. Als het voorbij is, pakt Eva de spa en haalt uit naar Laurens, die tussen zijn ogen geraakt wordt. Ze trekt wat
kleren aan en rijdt bloedend weg op de fiets. Onderweg verliest ze haar slipje dat nog in een broekspijp zat. Ze gaat naar de
slagerij, waar Laurens' moeder haar opvangt. Even later komt Laurens bloedend binnen en vertelt dat Eva hem verwond
heeft.
Eva vlucht naar huis, waar Jolan haar vraagt om hulp voor Tesje te zoeken. Nadat Eva zich gewassen heeft, brengen ze Tesje
naar het ziekenhuis, waar ze wordt opgenomen wegens een dwang-, eet- en slaapstoornis. Tesje wil haar ouders alleen nog
zien als ze nuchter zijn.
Na die zomerdag mijdt Eva elk contact met de jongens en verzint Laurens' moeder een andere oorzaak voor Laurens wond.
Vier jaar later gaat Eva in Brussel studeren. Als haar studiegenoten in het weekend naar huis gaan, blijft ze alleen achter in
het studentenhuis.
In 2015 is Eva lerares beeldende kunst. Haar enige contact is een mannelijke collega die ze af en toe oraal bevredigt. Jolan
doet in Leuven onderzoek. Tesje is bij een pleeggezin ondergebracht. Pim heeft de boerderij overgenomen en Laurens helpt
na zijn vaders dood zijn moeder in de slagerij.
Eva ontvangt een uitnodiging van Pim om op 30 december op de boerderij Jan te herdenken. Ze vertrekt met een blok ijs in
de kofferbak naar Bovenmeer. Als de herdenking begint, sleept ze het blok ijs naar het melkhuisje. Daarna gaat ze met een
emmertje mest naar de slagerij waar ze wraak neemt op het dorp door hun gourmetschotels te besmeuren. Ondertussen
probeert ze vergeefs telefonisch contact te krijgen met Tesje. Weer terug in het melkhuisje gaat ze op het blok ijs staan met
een strop om haar nek. Op de voicemail van Tesje spreekt ze een boodschap in.
Het dorp zal nog lang over haar napraten.
Titelverklaring
De titel ‘Het smelt’ verwijst naar het ijsblok dat langzaam smelt. Dit ijsblok is onderdeel van het raadsel en uiteindelijk zal Eva
dit raadsel zelf ook uitvoeren. Ze pleegt zelfmoord door met een strop om haar nek op een blok ijs te gaan staan en te
wachten tot hij ijs langzaam zal smelten.
Stijl
Het smelt is een plotgedreven roman, waarin het verband tussen de feiten heel belangrijk is. Het verhaal heeft daarmee
trekken van een detective of thriller. Vanaf het begin zijn er open plekken in het verhaal te vinden die vragen bij de lezer
oproepen. Waarom gaat Eva met een blok ijs naar haar geboortedorp? Hoe komt dat slipje aan de kant van de weg? Wat is
er met Jan gebeurd? De spanningsboog die de vragen oproept, wordt tot het eind toe volgehouden.
De stijl kenmerkt zich door een scherp observerend vermogen. Situaties, personen en het decor waarin het verhaal zich
afspeelt worden zo gedetailleerd beschreven, dat je er als het ware bovenop zit. Daarnaast weet de schrijfster zich zo in te
leven in wat er met de personages gebeurt, dat het verhaal hard aankomt en je als lezer eigenlijk wil wegkijken. Af en toe is
er ook humor te vinden, zoals het vervalsen van de houdbaarheidsdatum door de kruidenier (p. 17-18). Het taalgebruik
bevat enkele Vlaamse woorden die vanuit de context makkelijk te begrijpen zijn. Merkbaar is dat Lize Spit korte verhalen
heeft geschreven. Het hoofdstuk Vetkop is daar een voorbeeld van.
Structuur
Aan de hand van drie verhaallijnen die elkaar afwisselen, worden de open plekken ingevuld. De eerste verhaallijn speelt zich
af op 30 december 2015, de dag waarop Eva naar Bovenmeer afreist. De lijn is te herkennen aan tijdsaanduidingen boven de
hoofdstukken. De tweede verhaallijn speelt zich af in de zomervakantie van 2002 en draagt data uit juli en augustus. De
derde verhaallijn heeft titels die verwijzen naar losse herinneringen die beginnen in 1985 en eindigen in 2002. Omdat deze
herinneringen niet in chronologische volgorde staan, wordt de spanning nog meer opgevoerd. Naarmate het verhaal
vordert, vullen de lijnen elkaar meer aan en uiteindelijk vallen ze samen in de ontknoping.
Perspectief
Het vertelperspectief ligt bij Eva. De verhaallijn van 30 december 2015 vormt het verhaalheden waarin ze optreedt als
belevend-ik. Als vertellend-ik blikt ze terug op haar jeugd. Deze niet-chronologisch vertelde fragmenten verwijzen naar een
allesbehalve onbezorgde jeugd. Ook het verhaalheden bevat soms pijnlijke flashbacks.
