Probleem 6 richt zich met name op de verschillen tussen de commerciële en fiscale balans. Er is een uitgebreide en correcte uitwerking van de oefenvragen toegevoegd.
Wat is het verschil tussen de commerciële en fiscale balans en winst-
en verliesrekening?
Veel ondernemingen kennen in feite twee jaarrekeningen: de commerciële (art. 2:362 BW) en de
fiscale (art. 8 Vpb, art. 3:25 IB). De commerciële jaarrekening wordt in de regel opgemaakt en
gepubliceerd volgens wettelijke vereisten zoals in Titel 9 van Boek 2 en dient inzicht te geven aan de
gebruikers zoals bijvoorbeeld aandeelhouders. Voor grotere (en beursgenoteerde) ondernemingen is
het de commerciële jaarrekening die in het jaarverslag wordt opgenomen. Maar ondernemingen
moeten ook een fiscale aangifte doen waarin een balans en een resultatenrekening standaard
voorkomen. En deze fiscale balans en winst- en verliesrekening worden opgesteld volgens fiscale
regels die dienen om een belastbaar bedrag vast te stellen. In de praktijk wijken de fiscale
jaarstukken heel vaak af van de commerciële.
In de fiscale jaarstukken staat de fiscale winst centraal. De fiscale winst moet met inachtneming van
belastingwetgeving en jurisprudentie worden berekend. Het resultaat moet worden bepaald volgens
goed koopmansgebruik met gebruikmaking van een bestendige gedragslijn.
Verschillen tussen de fiscale en commerciële balans kunnen ontstaan doordat andere waarderings-
en resultaatbepalingsgrondslagen worden gehanteerd. Commerciële en fiscale regels staan voor veel
transacties afwijkende behandeling toe. Soms is een bepaalde handeling die fiscaal dwingend is
voorgeschreven, commercieel niet acceptabel. Daarnaast speelt nog mee dat, in de regel, de
commerciële jaarrekening veelal extern wordt gebruikt. Hierbij is de tendens dan vaak om het
(financiële) beeld zo positief mogelijk te willen maken richting de aandeelhouders. Richting de fiscus
worden de resultaten vaak zo laag mogelijk gehouden.
Het verschil tussen de commerciële en fiscale jaarrekening komt tot uitdrukking in de balanspost
‘voorziening voor latente belastingen’. Verschillen ontstaan door:
1. Afwijkingen tussen de jaarrekeninggrondslagen en de fiscale grondslagen van
winstberekening;
2. Afwijkingen van waarderingsbeginselen in de jaarrekening en die in de fiscale jaarstukken;
3. Wijzigingen in fiscale reserves;
4. Verliesverrekening.
Tijdelijke verschillen
Slechts bij de verwerking van tijdelijke verschillen tussen bedrijfseconomische en fiscale winst speelt
de voorziening voor latente belastingverplichtingen een rol. Het gaat dan om winstverschillen die
later door een tegengesteld verschil worden opgeheven. Als in een boekjaar de berekende
belastinglast niet overeenkomt met de over dat jaar verschuldigde belasting, leidt dit tot
belastinglatenties.
Omdat men fiscaal naar een zo laag mogelijke winst zal streven zullen belastinglatenties meestal
passief zijn, en dus aan de passivazijde van de balans worden opgenomen (het gaat immers om
uitstel van betaling). Andersom kan het echter ook. Als een vordering op de fiscus ontstaat, is er
sprake van een actieve belastinglatentie.
Permanente verschillen
Bij definitieve winstverschillen ontstaat er onderdruk of overdruk. Bij definitieve verschillen gaat het
om verschillen die in een later jaar niet meer worden opgeheven. Over de gehele levensduur van de
onderneming zal het fiscale resultaat afwijken van het bedrijfseconomische resultaat. Deze
verschillen ontstaan voornamelijk door fiscale faciliteiten (lagere belastingdruk) en fiscale
1
, verzwaringen (hogere belastingdruk). Definitieve winstverschillen worden direct verrekend en leiden
niet tot belastinglatenties.
Rechtspersonen die een onderneming drijven zijn onderworpen aan de vennootschapsbelasting,
deze wordt geheven over de winst. Bij bepaling van de belastinglast in de bedrijfseconomie
jaarrekening staat toepassing van het matchingsprincipe centraal. Volgens dit principe dienen kosten
te worden toegerekend aan de jaren waarin de oorzaak ervan ligt. Voor de winstbelasting betekent
dit dat de belastinglast aan dient te sluiten op het geldend belastingtarief toegepast op de winst voor
aftrek van belasting.
Voor de bepaling van de verschuldigde belasting is niet de externe (ook wel bedrijfseconomische)
jaarrekening van belang, maar de fiscale. De bedrijfseconomische jaarrekening moet worden
opgesteld naar maatschappelijk aanvaardbare normen, de fiscale jaarrekening naar goed
koopmansgebruik. De fiscale rechter heeft bepaald dat als ‘naar goedkoopmangebruik’ geldt wat er
wordt voorgeschreven door de bedrijfseconomie (oftewel naar maatschappelijk aanvaardbare
normen) tenzij de belastingwet anders bepaalt. In principe kunnen bedrijfseconomische en fiscale
jaarrekening dus ook dezelfde jaarwinst opleveren. Het belastingbedrag dat als kostenpost in de
bedrijfseconomische resultatenrekening dient te worden opgenomen levert geen stof tot discussie
op: het is het belastingtarief toegepast op de bedrijfseconomische winst voor aftrek van belasting
wat overeenkomst met de over het boekjaar verschuldigde belasting.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper tax-student. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
