STRAFRECHTELIJK SANCTIERECHT
Tilburg University 2023-2014
,Inhoudsopgave
WEEK 1: INLEIDING EN UITGANGSPUNTEN ...................................................................................................... 8
Hoorcollege......................................................................................................................................................... 8
F.W. Bleichrodt & P.C. Vegter, Sanc:erecht, Kluwer, 2021, hoofdstuk 1 en par. 2.4.1. ...................................... 11
S. Ligthart & J. Waal, ‘Normering van het risicostrafrecht: Over retribu:e en het "Quarantaine- model"’, Delikt
& Delinkwent 2022/47...................................................................................................................................... 12
Het epistemisch argument tegen het retribu1visme ................................................................................... 12
Het PHQ-model (Public Health-Quaran1ne-model) .................................................................................... 15
Drie lessen voor de normering van het risicostrafrecht............................................................................... 15
Conclusie...................................................................................................................................................... 18
J. Greene & J. Cohen, ‘For the law, neuroscience changes nothing and everything’, Phil. Trans. R. Soc. Lond. B
2004, 359, 1775-1785, DOI: 10.1098/rstb.2004.1546. ..................................................................................... 18
Theorieën over bestraffing: consquen1alisme en retribu1visme ................................................................ 19
Vrije wil en vergelding.................................................................................................................................. 19
De neurowetenschappen verandert niks ..................................................................................................... 19
Wat is echt belangrijk voor de verantwoordelijkheid? ................................................................................ 20
Het transparante knelpunt .......................................................................................................................... 21
Volkspsychologie en volksfysica ................................................................................................................... 21
Vrije wil, verantwoordelijkheid en consequen1alisme ................................................................................ 22
F. de Jong, ‘Het mensbeeld van het risicostrafrecht’, DD 2021/53.................................................................... 22
Mensbeeld van de moderniteit ................................................................................................................... 23
Risico’s en verwach1ngen ............................................................................................................................ 23
Besluit .......................................................................................................................................................... 24
De discussie: is de vrije wil noodzakelijk voor strafrechtelijke verantwoordelijkheid en het sanctierecht?
.......................................................................................................................................................................... 24
WEEK 2: HET HERSTELRECHT ......................................................................................................................... 27
Hoorcollege....................................................................................................................................................... 27
De geschiedenis van het misdaadrecht ....................................................................................................... 28
Waarom is straf omstreden? ....................................................................................................................... 32
Wat als Napoleon een Maori was geweest? ................................................................................................ 32
Het strafrechtelijke paradigma .................................................................................................................... 33
De defini1es van het herstelrecht ................................................................................................................ 34
Het strafrecht versus het herstelrecht ......................................................................................................... 35
De herstelrechtvoorzieningen in Nederland ................................................................................................ 36
, De feiten, par1jen en fasen ......................................................................................................................... 37
De modernisering en innova1ewet strafvordering ...................................................................................... 37
Maximalis1sch herstelrecht ......................................................................................................................... 38
De huidige poli1ek ....................................................................................................................................... 38
Het belang van mens- en wereldbeelden .................................................................................................... 38
J. Claessen, Herstelrecht: de kunst van een geëmancipeerde misdaadaanpak, Den Haag: Boom juridisch, 2023
(inaugurele rede). ............................................................................................................................................. 40
J. Claessen, 'Voorbij de hokjes, naar de kern: "Gij zult een ander niet schaden"', Tijdschrie voor Herstelrecht
2023, 2, p. 29-46. .............................................................................................................................................. 43
R. Korver & C. van der Wilt, Media:on in strafzaken: waarom zou je het als advocaat steunen of s:muleren?
Advocatenblad 2023, 6, p. 85-88. ..................................................................................................................... 46
De discussie ...................................................................................................................................................... 48
WEEK 3: STRAFTOEMETING ........................................................................................................................... 49
Hoorcollege....................................................................................................................................................... 49
F.W. Bleichrodt & P.C. Vegter, Sanc:erecht, Kluwer, 2021, paragraaf 2.5 t/m 2.9; hoofdstuk 4 t/m 4.3.2; &
paragraaf 8.2 t/m 8.3. ...................................................................................................................................... 58
HR 5 juli 2022, ECLI:NL:HR:2022:975 ................................................................................................................ 61
H.T. Wermink, J. Been, P.M. Schuyt, P.W. van Wijck & A.A.J. Blokland, ‘De prijs van vergelding: een raamwerk
voor de bepaling van de betalingsbereidheid voor korte gevangenisstraffen’, Tijdschrie Voor Criminologie
2023, 65(3), 269-296. ....................................................................................................................................... 62
Het onderzoek ............................................................................................................................................. 63
De resultaten ............................................................................................................................................... 63
J.A.A.C. Claessen, ‘Pleidooi voor de terugdringing van de korte gevangenisstraf’, NTS 2021/40. .................... 64
De taakstraf en thuisdeten1e als alterna1even ........................................................................................... 65
De alterna1even bezien vanuit een maximalis1sch herstelrechtelijk perspec1ef ....................................... 66
Stra_oeme1ngsregels .................................................................................................................................. 66
Uitleiding: de noodzaak van kleur bekennen ............................................................................................... 67
Discussie ........................................................................................................................................................... 67
WEEK 4: VRIJHEIDSBENEMING EN RISICOTAXATIE ......................................................................................... 69
Hoorcollege....................................................................................................................................................... 69
Tbs-maatregel: de oplegging ....................................................................................................................... 69
TBS-maatregel: soorten en de duur ............................................................................................................. 71
Tbs-maatregel: de tenuitvoerlegging ........................................................................................................... 72
, De ISD-maatregel (art. 38m Sr) .................................................................................................................... 73
Wet langdurig toezicht (GVM) ..................................................................................................................... 76
F.W. Bleichrodt & P.C. Vegter, Sanctierecht, Kluwer, 2021, paragraaf 5.3-5.4: tbs ............................. 78
De oplegging ................................................................................................................................................ 78
Tbs met verpleging ...................................................................................................................................... 80
Tbs met voorwaarden .................................................................................................................................. 81
Verlenging en beëindiging ........................................................................................................................... 83
De tenuitvoerlegging ................................................................................................................................... 85
Plaatsing in een inrich1ng voor stelselma1ge daders.................................................................................. 87
F.W. Bleichrodt & P.C. Vegter, Sanc:erecht, Kluwer, 2021, paragraaf 8.5 ......................................................... 89
S.L.T.J. Ligthart, T. Kooijmans & G. Meynen, ‘TBS en stoornis: Enkele overwegingen voor de wetgever’, NJB
2019/837 .......................................................................................................................................................... 90
Knelpunt 1: ar1kel 5 lid 1 onder e EVRM ..................................................................................................... 91
Knelpunt 2: de verdedigingsposi1e van verdachten .................................................................................... 92
Knelpunt 3: de verhouding tussen oplegging en de tenuitvoerlegging van tbs ........................................... 92
Conclusie...................................................................................................................................................... 92
Bijlsma, 'Het is :jd voor een ongevaarlijkheidspresump:e. Beschouwing naar aanleiding van J.H.B.
Bemelmans, Totdat het tegendeel is bewezen', RM Themis 2021, p. 81-92 ..................................................... 92
De visie van Bemelmans .............................................................................................................................. 93
De presump1e van ongevaarlijkheid ........................................................................................................... 94
Conclusie...................................................................................................................................................... 95
HR 7 januari 2020, ECLI:NL:HR:2020:2 (richtlijn ISD) ........................................................................................ 97
Hof Arnhem 5 februari 2007, ECLI:NL:GHARN:2007:AZ7820 (art. 38s Sr) ........................................................ 97
De discussie ...................................................................................................................................................... 98
WEEK 5: TENUITVOERLEGGING GEVANGENISSTRAF ...................................................................................... 99
Hoorcollege....................................................................................................................................................... 99
Uitgangspunten van deten1e ...................................................................................................................... 99
Selec1e, plaatsing en overplaatsing........................................................................................................... 101
Promoveren en degraderen ....................................................................................................................... 102
Het dagprogramma .................................................................................................................................... 103
De Terroristen Afdeling (TA) ....................................................................................................................... 103
Peniten1air Psychiatrisch Centrum ............................................................................................................ 104
De uitgangspunten van de tenuitvoerlegging ............................................................................................ 105
Indeling en differen1a1e van inrich1ngen ................................................................................................. 106
Selec1e en plaatsing van gede1neerden ................................................................................................... 106