Doel ethische reflectie: systemische reflectie op verantwoord
handelen
o Systematisch: body of knowledge (methodische en
inhoudelijke kennis)
o Reflectie: denken en argumenteren (dit vereist enige afstand)
o Verantwoord: wat is juist en wat is goed
o Handelen: uitvoering
Verkenning – explicitering – analyse – afweging – aanpak
(= pluralistisch, argumentatief, intersubjectief)
Eigenschappen ethische uitspraak:
o Normatief: morele juistheid
o Prescriptief: er wordt een voorschrift gegeven hoe te
handelen
o Toepasbaar in vergelijkbare gevallen (= ceteris paribus) en dus
universaliseerbaarheid (gaat relativisme tegen – er is geen
uitzondering voor jezelf, ethiek is een onpersoonlijk vak)
o Intersubjectivisme er is geen waarheid, het gaat om de
interactie (verantwoorden van handelen met een houdbaar
standpunt)
Onderscheid normen en waarden:
o Normen: handelingsvoorschriften die aangeven wat men in
een bepaalde situatie moet doen (principes)
o Waarden: nastrevenswaardige ervaringen, situaties, stand
van zaken of eigenschappen van mensen (deugden) (bv.
rechtvaardigheid, betrouwbaarheid)
Mid-level principes van medische ethiek en ethische theorieën:
1. Niet schaden (primum non nocere): iets mag niet erger
gemaakt worden dan het al was
2. Respect voor autonomie: iemand heeft recht om voor
zichzelf keuzes te maken (tenzij iemand wilsonbekwaam is)
3. Rechtvaardigheid: iedereen moet gegeven worden wat hem
toekomt (alleen onderscheid op basis van medische
gronden)
4. Weldoen: bevorderen van de gezondheid van de patiënt
Deontologische theorieën en argumenten:
, o Deontologie het karakter van het handelen bepaalt de
beoordeling
o Er is niet slechts eén criterium voor moreel juist handelen
(heterogeen)
o Aard van de handeling wordt als direct verplichtend
beschouwd (aard van de handeling onafhankelijk van het
gevolg)
Consequentialistische theorieën en argumenten:
o Morele juistheid wordt bepaald door de gevolgen van het
handelen
o Wat is goed en hoe kan dit worden bevorderd?
o Behandeling is te rechtvaardigen als dit voor patiënt een goed
resultaat heeft
o Moeilijk; vaak onbekende gevolgen
o Calculus: de stelling van vergelijkbaarheid
Kerndoelen en bronnen van het recht:
o Kerndoelen:
Samenleving ordenen op een (1) vreedzame, (2)
rechtvaardige, (3) doelmatige wijze recht heeft ook
instrumentele functie
Juridische normen kun je afdwingen, ethische normen
niet (gaat erom wat er van iemand verwacht wordt)
o Rechtsbronnen:
Nationale wetgeving (waaronder de Grondwet)
Internationale verdragen
Rechtspraak
Richtlijnen en gedragsregels
Toepasbaar op de zorg:
o ERVM: recht op eerbiedig leven (artikel 2),
recht op vrijheid (artikel 5), recht op
bescherming van privé en familieleven/
privacy (artikel 8)
o Grondwet: recht op privacy (artikel 10), recht
op onaantastbaarheid van het lichaam
(artikel 11), recht op gezondheidszorg
(artikel 22)
Positief recht: doe iets wel
Negatief recht: doe iets niet
Beginselen gerelateerd aan internationale mensenrechten:
, o Doelmatigheid: welke doelen zijn bereikt en wat heeft dit
gekost
o Subsidiariteit: minst ingrijpende middel inzetten om een
bepaald doel te bereiken
o Proportionaliteit: opgelegde sanctie of straf proprotioneel en in
verhouding met een overtreding of misdrijf
Uitgangspunten en gevolgen van rechten:
o Privaatrecht: regelen van verhoudingen tussen burgers
onderling – herstel of compensatie van gelden schade
o Klachtrecht:
o Tuchtrecht: geeft overheid de bevoegdheid om personen die
behoren tot bepaalde beroepsgroepen behoren, een bepaald
nadeel toe te brengen ter bevordering van een goede
vervulling van hun taak (bevorderen en bewaken kwaliteit van
handelen van individuele beroepsbeoefenaars) toetst niet
de gevolgen van het handelen, maar het handelen zelf
o Strafrecht: welk gedrag is strafwaardig en welke straffen staan
er voor dit gedrag zijn vastgesteld en via welke weg
strafoplegging gerealiseerd kan worden
WMO = wet medisch wetenschappelijk onderzoek
o Doel: rechtszekerheid en bescherming voor patiënten
METCs en CCMOs controleren dit
o Systeem: er wordt een advies gepresenteerd over de
redelijkheid van het experiment en er is toestemming nodig
van de proefpersoon. Er is dus een verplichte toetsing van
onderzoek en protocollen door METCs en CCMOs, er zijn
specifieke bepalingen voor kwetsbare proefpersonen. Er is
toezicht door inspectie voor de gezondheidszorg (IGZ) en er is
een verzekeringsplicht.
o Centrale normen:
Vooraf aan het onderzoek deugdelijkheid bepalen
Toestemming van patiënten is noodzakelijk
Waarborgen tijdens onderzoek
Risk- benefit ratio
Uitzondering voor wilsonbekwamen en minderjarigen onder de 16 jaar:
- Onderzoek kan mede ten goede komen aan de proefpersoon
- Groepsgebonden onderzoek, als er minimale risico’s zijn en de
belasting van de proefpersoon minimaal is
Er is wel toestemming nodig van een vertegenwoordiger en indien
een proefpersoon zich verzet mag er geen onderzoek worden
uitgevoerd.
Narrative medicine:
o Kerndoelen:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Linaadriaansens. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.