Samenvatting HC Heelkunde en Orgaanoverschrijdende aandoeningen Iris Schoonderwaldt
Hoorcollege 1: Introductie
Casus: Een magere hond uit Spanje
• Chica – kruising, VG, ong. 4 jaar
• Blijft mager, af en aan kreupel, afwijkingen in de huid, ogen en oren
Lichamelijk onderzoek
• Slecht bespierd
• Veranderingen aan ogen en oogleden (verdikte oogleden en uveïtis)
• Huidveranderingen (vooral aan de oogranden en neusrug: schilfering en kaalheid)
• Bleke slijmvliezen
• Licht vergrote lymfeknopen (lnn. prescapularis en popliteus)
• Meerdere overvulde gewrichten (m.n. carpi en knieën)
• Vergrote milt
Probleemlijst
• Anamnese
o Niet aankomen
o Wisselend kreupel
• Lichamelijk onderzoek
o Slechte bespiering
o Blepharitis
o Uveïtis
o Bleke slimvliezen
o Kaalheid
o Vergrote lymfeknopen
o Overvulde gewrichten
o Vergrote milt
Bloedonderzoek
• Milde anemie
• Ontstekingsbeeld
• Lichte thrombocytopenie
• Verhoogde nierwaarden
• Verhoogde leverwaarden
• Verhoogd totaal eiwit met afname van albumine
o A en B zijn acute fase eiwitten
o Y globulines zijn afweerstoffen, stijgen bij langdurige infecties
Urineonderzoek
• Verhoogd eiwitgehalte → typisch voor beschadiging van de glomerulus
• Hoge eiwit/creatinine ratio
• Laag soortelijk gewicht
1
,Samenvatting HC Heelkunde en Orgaanoverschrijdende aandoeningen Iris Schoonderwaldt
Wat gaan we onderzoeken?
Je gaat er vanuit dat er maar één ziekte speelt op dit moment. Die ziekte moet dus al deze
symptomen kunnen verklaren! Het zou dus niet uit moeten maken met welk probleem je begint,
want je zou bij dezelfde ziekte uit moeten komen. Dit wil niet zeggen dat elke route ook de meest
optimale is.
Wat het ook is, het is een multi-systemische aandoening: infectie? Tumoren? Auto-immune
aandoening?
Verder aanvullend onderzoek
• Met een eiwitspectrum kun je zien welk type eiwit precies verhoogd is.
• Röntgenfoto knie: vetkussen wordt helemaal naar voren geduwd door de overvulling
• Synovia punctie: teveel leukocyten (PMK’s), minder visceus
• Lymfeklieraspiraat: lymfoïde voorlopers, PMK’s, eosinofielen, macrofagen met iets erin
(protozo) → Leishmania!
Ook in de serologie is Leishmania positief.
Wat is Leishmania?
Leishmania komt wereldwijd voor, overal
waar grote rivieren voorkomen. Het is nog
niet in NL gesignaleerd omdat de vector
(de zandvlieg) nog niet in NL voorkomt.
Alle honden in NL met Leishmania komen
uit het buitenland.
Het lastige is dat je een piramide hebt van
manifestaties. Klinisch ziek is alleen het
topje van de ijsberg. Je hebt ook
seropositieve en PCR positieve dieren die
niet ziek zijn.
In principe woont Leishmania in de hond, mens, vos etc. Via de zandvlieg wort het overgedragen. De
vlieg zuigt bloed, waarna de protozo vermenigvuldigt in de vlieg. Vervolgens komt het in het
speeksel, waardoor het na een beet weer in het dier komt. Hier gaat hij in een macrofaag zitten.
De incubatietijd is 1-3 weken. Klachten ontstaan echter bij 90% van de gevallen pas 3 maanden tot
jaren na infectie. Dit komt omdat het speeksel van de vlieg de afweer een beetje afleidt. Uiteindelijk
leidt dit tot een toename van antilichaam productie. Dit i.c.m. de antigenen leidt tot
immuuncomplexen die gaan vastlopen.
2
,Samenvatting HC Heelkunde en Orgaanoverschrijdende aandoeningen Iris Schoonderwaldt
Daarnaast zijn de klachten vrij aspecifiek. Er is niet
iets wat heel typisch is voor Leishmania. Het meest
‘typische’ is vergrote lymfeklieren. Het is een
optelsom wat leidt tot de
waarschijnlijkheidsdiagnose van Leishmania.
Leishmania is een zoönose! Bij de mens manifesteert
het zich als huidvorm of viscerale vorm.
Diagnostiek
• Serologie
o Relatie met klinische klachten controversieel
o Meestal ELISA, rapid immunochromatography (DAT)
o Commerciële kits (geven geen titer, lage sensitiviteit)
• PCR
o Geen relatie met klinische klachten, toont latente infectie aan
o Sensitiviteit afhankelijk van weefselmonster en methode (nested, qPCR)
• Cytologie/histologie
o Toont aanwezigheid parasiet aan
Therapie
• Allopurinol: interfereert met de eiwit synthese van Leishmania spp.
• Miltefosine: activeert proteases in Leishmania spp. wat leidt tot apoptotische dood van de
parasiet
• Meglumine-antimoniate: inhibeert protozoale enzymen en beschadigt protozoaal DNA
Maar:
• Geen van de bekende medicijnen geeft genezing
• Controle van aantal parasieten en daarmee de afweerreactie van het lichaam op de parasiet
→ vermindering van de klachten
• Bij normale nierfunctie en behandeling met allopurinol:
o Vermindering van de klachten na 4-6 weken
o 4-jaars overleving van 75%
Preventie
• Verminderen van breeding grounds van de vlieg
• Binnenhouden van de hond rond de schemering
• Gebruik van horregaas
• Halsband met insecticide
Kortom: voorkom contact met de zandvlieg!
3
,Samenvatting HC Heelkunde en Orgaanoverschrijdende aandoeningen Iris Schoonderwaldt
Hoorcollege 2: Intoxicaties I – Algemene benadering)
Stabilisatie
Je behandelt eerst de patiënt, niet het gif!
• Airway
• Breathing and Bleeding
• Cardiovascular, Circulation and Consciousness
Wanneer de patiënt stabiel is, ga je verder met DOS:
• Decontamination: het dier zo snel mogelijk wegnemen van de blootstelling. Dit hangt af van:
o Blootstellingsomstandigheden (route van blootstelling)
o Diersoort
• Opposition (antigif)
o Dit is niet bij alle gifsoorten mogelijk!
• Support
o Ondersteunende en symptomatische therapie
Decontaminatie
Blootstelling kan plaats vinden via drie routes. Elke route heeft een eigen behandeling.
Oculair
• Uitspoelen met kraanwater en/of fysiologisch zout (spoelen moet gebeuren gedurende
20-30 minuten!)
• Volg met fluorescine: controleren op ulcussen van de cornea
Dermaal
• Spoelen met zeep + water
o Zeep is belangrijk! Hierin lossen veel (vooral lipofiele) stoffen op! Als je zonder zeep
spoelt duw je de lipofiele stoffen juist verder de huid in waardoor je alleen maar
meer schade kunt aanrichten.
• De patiënt niet laten afkoelen
o Warme omgeving
o Warm water
Oraal
• Verdunning
o Water laten drinken
o Infuus helpt niet voor het verdunnen maar helpt juist voor uitscheiding!
• Braken
o Kan tot max. 2-3 uur post-ingestie. Hierna heeft het weinig/geen zin meer, aangezien
het gif dan de maag al heeft gepasseerd
o Niet wanneer de patiënt bewusteloos is!
o Kan alleen veilig bij hond, kat, fret en varken. Soorten die NIET veilig kunnen braken
zijn knaagdieren, konijnen, vogels, paarden en herkauwers
o Contra-indicaties:
▪ Intoxicatie met logen, zuren en andere bijtende stoffen: geeft veel schade
aan de slokdarm!
▪ Intoxicatie met petroleum distillaten: inspiratie van een kleine hoeveelheid
leidt tot een bepaalde longontsteking, wat heel moeilijk te behandelen is
▪ Dieren bekend met toevallen en hartziekten
4
,Samenvatting HC Heelkunde en Orgaanoverschrijdende aandoeningen Iris Schoonderwaldt
o Stoffen om braken te indiceren:
▪ Waterstof peroxide
• H2O2 3% concentratie
• 1-2 ml/kg
o 10 ml max. voor katten en fretten
o 50 ml max. voor honden
• Bij de hand in veel huishoudens (behandeling van snij- en
schaafwonden)
• Induceert braken door maagirritatie na 10-15 minuten
• Mag 1x herhaald worden
▪ Apomorphine
• Voor gebruik door dierenarts
• Veilig te gebruiken bij honden
• NIET gebruiken bij katten
o Veilige dosis onbekend
o Minder effectief
• Synthetisch opiaat: stimuleert dopamine receptoren in de chemo-
emetische trigger zone
• Dosis
o 0.04 mg/kg IV of IM
o 0.25 mg/kg conjunctiva. Voordeel: je kunt het na braken
uitspoelen en het effect een beetje omkeren
o Braken binnen 5 min
o Bijwerkingen:
▪ CZS depressie
▪ Langdurig braken
▪ CZS stimulatie
▪ Cardiovasculaire en respiratoire depressie
o Omkering met naloxone (opiaat antagonist)
▪ Xylazine
• Katten: 55% effectief
• α2 antagonist: werkt ook sederend
• 0.44 mg/kg
o Lager dan dosis als sedativa
o Braken binnen 5 min
• Bijwerkingen
o Respiratoire depressie
o Hypotensie
o Bradycardie
• Omkering met α2 antagonisten
o Yohimbine
o Atipamezole
o Lavage
▪ Met een sonde de maag uitspoelen
o Fysieke verwijdering
▪ Gastroscopie
▪ Gastrotomie
5
, Samenvatting HC Heelkunde en Orgaanoverschrijdende aandoeningen Iris Schoonderwaldt
▪ Adsorbentia/actieve kool
• Koolstof kan verschillende moleculen aantrekken en vasthouden.
Hierdoor wordt de toxische stof niet geabsorbeerd en kan het
worden uitgescheiden.
• Effect kan omkeerbaar zijn!
• Van der Waal’s krachten
• Kan worden gebruikt bij organische moleculen
o Plant toxine
o Medicijn overdosis
• NIET effectief bij: methanol, ethanol, zware metalen, nitraten,
natriumchloride, jodiden, chloraat, petroleum distillaten
• Herhaalde dosering elke 2-4 uur gedurende 2-3 dagen. Kan
samen met cathartics
▪ Cathartics: een middel dat de stoelgang bevordert en leidt tot een
waterige diarree
▪ Klysma
Oppositie
Er zijn drie manieren om giftige stoffen tegen te werken:
• Chemisch
o Directe interactie/binding met de giftige stof
o Inactivatie en betere uitscheiding
▪ Bijv. pralidoxime (organofosfaten)
▪ Bijv. chelaatvormers (zware metalen)
• Farmacologisch
o Antagoneert het gif bij de doellocatie
▪ Bijv. benzodiazepine, opioïd en α2-antagonisten
• Functioneel
o Vermindert de symptomen van het gif
▪ Bijv. behandeling van seizures met diazepam
Support
• Dier warm houden
• Zorgen voor een goede hydratie
6
