Deze samenvatting bevat de powerpoint, uitgebreide lesnotities en nog wat leerstof uit het boek. Al het rood is hetgeen de prof heeft gezegd. De hoofdstukken staan chronologisch geordend voor beide vakken.
1. Waarover gaat rechtssociologie?
Inhoudsopgave Dialogen tussen recht en samenleving (2018)
● Rechtssociologie lijkt een ‘gewoon’ vak
● De onderwerpen zijn (meestal) vertrouwde juridische onderwerpen
1.1. Methode
Juridische (doctrinaire) methode:
Casusvraag vb. → feiten onder een
bepaalde regel brengen → feiten
verzamelen → relevant voor casus of
juridische positie
Juridische (doctrinaire) methode: technieken
● Feiten verzamelen (voor zover juridisch relevant) → (beperkt) empirisch.
● De regel moet worden ‘gevonden’ → heuristiek. (rechtsmethodiek)
● De regel kan open of vage normen bevatten → interpreteren volgens de juridische technieken.
● De geldigheid van een norm controleren → beoordelen volgens de interne systematiek, formeel-juridische
criteria.
● Meerdere regels zijn mogelijk → afwegen.
● Regel Creatie of bestaande regel kent gebreken → voorschrijven hoe het ‘zou moeten’ (sollen/ ought to
be) / verbeteren van de regel (normatief).
● Deze beslissingen / een standpunt moeten worden gelegitimeerd / verdedigd → argumentatie.
- Alles binnen de grenzen van de doctrine, met het oog op het bewaken van de coherentie van de
doctrine
bredere theorie is niet relevant → beperkt in praktijk ⇒ empirisch
1
, - vb. belang van het kind
→ sociaal wetenschappelijke criteria “meestal” niet belangrijk om juridische kijk te toetsen in het norm
→ activistische rechter → gaan recht toepassen op behaalde casus en niet recht gaan maken
→ respecteert interne rolverdeling niet
Empirische methode
● Wetenschappelijke, systematische gegevensverzameling in de praktijk, in het ‘veld’. → we gaan
documenten verzamelen om te zien hoe dit gebeurt in de praktijk
● Wetenschappelijke analyse van de verzamelde data.
● Recht in de samenleving.
● Verschillende technieken, zoals surveys, interviews, veldwerk en statistische analyses.
gaan op wetenschappelijke systematische manier documenten verzamelen in maatschappij → wetenschappelijke
gegeven verzameling is hier het belangrijkste
- empirische kijk weten? → dan kan je gegevens verzamelen
→ vb. zone 30 respecteren rond een schoolomgeving? → anekdote, gebeurt niet op systematische
wetenschappelijke manier
→ verschillende manieren van hoe men gegevens kan verzamelen → op basis van anekdotes, buikgevoel, … →
kan niet, moet op wetenschappelijke manier → wetenschappelijke manier verzamelen is niet genoeg, ook
wetenschappelijke manier van analyseren nodig!
→ hoe deze gegevens verkrijgen? → kan interview afleggen, enquête, …
WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK IS ZEER BELANGRIJK → WETEN DAT ER BEPAALDE THEORIEËN ZIJN IN DE
(RECHTS)SOCIOLOGIE
- vb. bij examen, ga je soms ook op buikgevoel moeten antwoorden
Voorbeeld van doctrinaire methode: genitale verminking/besnijdenis (genitale mutilation/cutting) in Senegal
● Vaststelling van een (onderzoeks) probleem
● Onderzoeksvraag in juridisch ‘doctrinair’ onderzoek: "Welke juridische instrumenten zijn relevant?”
● Zoeken en analyseren van juridische bronnen
○ Verdragen, constitutioneel recht en wetgeving van Senegal.
○ Rechtspraak.
○ Rechtsleer (artikels en boeken).
Meer over willen weten? → onderzoeksprobleem (je wilt meer weten over dat onderwerp)
→ Wat daar juridisch relevant aan is/hoe het op juridisch vlak wordt geregeld? → Op zoek gaan naar de bron,
kijken naar de wetgeving, internationale normen, naar de rechtspraak gaan kijken (vb. Senegal), …. → vind
antwoord dat hieromtrent sterk aan toe gaat
→ vb. stadionverbod op vlak van vuurwerk → Wordt het doel bereikt? het antwoord vind je niet in
rechtswetenschap, maar moet je bekijken in praktijk
● Analyse van juridische bronnen wijst op bestaan van een sterk mensenrechtelijk kader: ‘probleem’
opgelost!
● Maar, zijn deze instrumenten ook effectief?
2
, ○ Waarom wel, waarom niet? Falende implementatie/handhaving? Weinig maatschappelijke
steun/naleving?
○ Deze vragen kan je niet beantwoorden d.m.v. een uitsluitend juridische analyse, een empirisch
onderzoek is nodig.
Vindt praktijk nog plaats in (vb. Senegal) → sterk menselijk kader → effectief? → wordt beoogde resultaat
bereikt? → vindt men niet in rechtswetenschap → waaraan ligt dit?
Meer nodig dan juridische analyse, ook empirisch onderzoek → gebeurt dit of niet? En waarom gebeurt dit?
Doctrinaire trefwoorden, formuleringen en vragen
● Privaatrecht, strafrecht, gerechtelijk recht, personen- en familierecht, …
● De rechtmatigheid van …, de bevoegdheid om …, de strijd van … met …, de aansprakelijkheid van …, de
strafbaarheid van …, de gebondenheid aan …, de rechtsgevolgen van …, de geldigheid van ….,
(uitzonderings) gronden, rechten, plichten, ...botsing, afweging, …
● Inhoud van een verdrag, wet, decreet, voorstel, procedure, …
● Inhoud van een vonnis of een arrest.
● Doctrine, rechts systematiek, dogmatiek.
Law in the books
● Vragen: “Hoe luidt het recht?”, “Wat omvat het recht?”, “Wat is het toepasselijke recht?” en “Hoe zou het
recht moeten luiden?”.
In juridisch onderzoek → gaat dit over bevoegdheid (is X bevoegd om een bepaalde beslissing te nemen?, …) →
doctrine, rechtsdogmatiek, …
Empirische/rechtssociologische trefwoorden, formuleringen en vragen
● De effectiviteit van …, de doelmatigheid van …, de werking van …, de effecten of risico’s van …, het
functioneren van …
● De oorzaken van…, de totstandkoming van…, de invloed van…
● Ervaringen met …, de perceptie van…, de aanvaarding van…, de waardering van…
● Verklaring, gevolgen, oorzaken.
Law in action
Vragen: “Hoe is het recht ontstaan?” en “Hoe werkt het recht?”.
Hoe werkt een bepaalde norm in de praktijk? → Wat is de maatschappelijke achtergrond van dit norm?
Vb. regels van covid-19 → wat de regels waren van begrafenissen? → kijken naar ministeriële besluiten, … →
werden deze regels nageleefd en hoe werden ze toegepast?
→ bepaalde regels werden niet toegepast → huwelijk/ begrafenis → 4 personen mochten aanwezig zijn + de
persoon die het huwelijk bekrachtigde mocht aanwezig zijn → wat was de achtergrond van deze regel?
- Er kwam dan een arrest van RVS waarom het aantal 4 is? Dit werd dan onderzocht
3
, 1.2. Perspectief: schematisch
Schematisch (⅓)
Hoe staat men aanzien van het recht?
→ Als rechtswetenschapper is men actief in het
recht
→ in externe perspectief neemt men de blik van
de toeschouwer
→ rechtssocioloog → bekijkt van achtergrond (vb.
toeschouwer bij een voetbal wedstrijd, zit in
tribune en kijkt toe)
Rechtszekerheid → men moet uit het recht een
zeker en duidelijk antwoord krijgen → dit is niet
goed voor de rechter perspectief
Rechtseenheid → manier waarop recht antwoord geeft
Niet alleen kijken naar het interne perspectief → hoe zit dit recht in de samenleving → van waar komt dit? Wat is
de maatschappelijke achtergrond hiervan?
Maar bij rechtssocioloog wil je ook bijdragen aan het begrijpen van deze rechtstheorie
→ andere doel als rechtssocioloog dan als rechtswetenschapper (wilt bijdragen aan coherentie van het recht en
dat de normen op de juiste manier in het recht worden toegepast)
Subversief → vaak tegendraads en komt/stelt met vervelende vragen
Schematisch (⅔)
opname van een wet → gaat een verschil maken in praktijk
→ monodisciplinair: mono (één) discipline → blijft in
rechtswetenschap rechtssociologie heeft geen monopolie
binnen rechts perspectief
niet empirisch, maar wel normatief → gaan voorschrijven
hoe het moet zijn → geen wetenschappelijke onderzoek
gaat doen
externe kijk → niet empirisch, maar vanuit een normatieve
ingesteldheid→ verschillende benaderingen
→ rechtswetenschap → vaak gewerkt met idee van een
casus → maar in rechtssociologie wordt er niet vaak met een casus gewerkt, vb. een survey
Schematisch (3/3)
In interne benadering → wat het recht is, stemt overeen met hoe het zou moeten zijn → “how it ought to be” →
bepaling en zo moet het zijn → terwijl bij normatieve stelling is aanwezig bij rechtsdogmatiek → beide
perspectieven kunnen ook samen bestaan
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper katrieng. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.
