Samenvatting Beleid III: Beleidsevaluatie
Hoorcolleges + zelf studie vragen
Inhoudsopgave
Week 1: Wat is beleidsevaluatie onderzoek .................................................................................................... 2
Week 2: Wat is beleid? ................................................................................................................................... 4
Week 3: Methoden beleidsevaluatie ............................................................................................................... 8
Week 4: Falend beleid................................................................................................................................... 11
Week 5: Lerende overheid ............................................................................................................................ 15
Week 6: Beleidsverandering ......................................................................................................................... 19
Week 7: Gastcollege Mark Bovens ................................................................................................................ 26
Zelf studie vragen ......................................................................................................................................... 31
Zelf studie vragen week 2 ................................................................................................................................. 31
Zelf studie vragen week 3 ................................................................................................................................. 32
Zelf studie vragen week 4 ................................................................................................................................. 34
Zelf studie vragen week 5 ................................................................................................................................. 36
Zelf studie vragen week 6 ................................................................................................................................. 38
Zelf studie vragen week 7 ................................................................................................................................. 39
,Week 1: Wat is beleidsevaluatie onderzoek
Over beleid, beleid evaluatie en beleidsverandering
Wat is beleidsevaluatieonderzoek?
Wat is beleid --> week 2. beleid waarom? Om problemen op te lossen. Probleem zoals bv:
klimaatverandering, inkomstenongelijkheid, lerarentekort, obesitas, ect.
Probleem > agenda > beleid
Voorbeeld obesitas, in 2018 nationaal preventieakkoord: (doel) in 2040 9% van kinderen en een
derde van volwassenen. Hoe: suikertax, voorlichting, ect.
Probleem: roken, doelstelling: in 2040 5% van de volwassenen rookt, hoe: belasting, beperkte
beschikbaarheid door geen supermarkt verkoop.
Werkt dat? Werken de maatregelen? Worden de doelen gehaald?
Tussentijdse/formatieve evaluatie: RIVM-onderzoek of we die doelstellingen in 2040 gaan halen?
Antwoord: nee. Advies: meer strenge maatregelen, bijstellen.
Hoe kunnen we antwoord geven op de vraag of het beleid werkt?
Beleid III: wat is evalueren?
Beleidsevaluatie?
• Wat is evalueren?
o Evaluatie is het verzamelen, interpreteren en presenteren van informatie teneinde
de waarde van een resultaat of proces te bepalen - Wikipedia
o Refers to the process of determining the merit, worth or value of something (Scriven,
1991).
o Beleidsevaluatie 'Is the systematic application of social research procedures in
assessing the conceptualization and design, implementation, and utility of social
intervention programs' (Rossi & Freeman, 1985).
• Ingrijpen van de overheid, werkt dat?
o Is a systematic collection of information about the activities characteristics and
outcomes of programs to make judgement (waardering) about the program, improve
program effectiveness or inform decisions about future programming (Patton, 1997)
• Werkt het, beoordeling geven, verandering doorvoeren?
• Deze definitie hanteren we in het vak.
Beleidsevaluatie in drie dimensies:
o Informeren: [kennisdimensie] evaluatie, inzicht in inhoud, proces & effecten. Gaat over
kennis en info.
o Beoordelen: [waardedimensie] verantwoording. Beoordelingskader, criteria, positief of
negatief?
o Leren: [gebruikersdimensie] beleidsleren. Wat moeten we dan veranderen, hoe kunnen we
hier een les uit trekken? Gaat over benutting, verandering en lessen.
• Wat wordt geëvalueerd? Beoordeel inhoud, processen of effecten van beleid.
o Overheidsorganisaties: belastingdienst, uwv, cbr, sociale verzekeringsbank
o Overheidsbeleid: toeslagenbeleid, corona aanpak (vaccinatiebeleid),
duurzaamheidsbeleid, obesitas beleid
• Effecten van beleid, effectiviteit van het beleid. Welke andere waardes wil je
ook beoordelen, bv efficiëntie of rechtmatigheid. Beoordeel inhoud en
processen en effecten.
• Waarom evalueren?
o Om antwoord te geven op vragen als:
§ Wat werkt wel wat werkt niet?
, § Doet het beleid wat was beoogd?
§ In welke mate, met welk effect en tegen welke (Aanvaardbaar of niet) prijs?
§ Waarom werkt het wel of niet? Waarom werkt het ene beleid wel en het
andere niet?
o Doel: om te kunnen leren van meer en minder geslaagd beleid. EN onmisbaar voor
democratische controle en verantwoording (vanuit parlement en vanwege
verkiezingen).
• Voor wie evalueren? Voor verschillende publieken:
o Voor bestuurders die beslissen of beleid moet gecontinueerd
o Overheidsmanagers
o Uitvoerders
o Voor het parlement/kabinet
o Voor burgers en belangengroep = belangenhebbers.
• Door wie? Wie evalueert?
o Diverse evaluatie voorzieningen: Beleidsvoerders, het parlement, rekenkamer,
adviesorganen, belangengroepen, de media, internationale organen, wetenschap
(richt zich niet vaak op evaluatie onderzoek, maar op meer fundamentelere
kwesties).
Interne of externe evaluatie?
Voor onafhankelijk onderzoek met het eigenlijk extern, die zijn minder betrokken, en kunnen
objectiever oordeel geven, staan wel iets verder van de organisatie af.
Hoe krijgen we kennis en informatie over beleid?
Twee methoden:
• Trial & error: Proberen. Ervaringen.
o Nadeel dat het niet heel systematisch is
• Evidence based beleid: op basis van het beste bewijsmateriaal.
o Hier wordt nu vaak om gevraagd. Want beleid kost veel geld, dus je wil graag
zekerheid dat het werkt.
o Dat onderzoek:
§ Systematische en transparante wijze, toeval vermijden
§ Volgens een aantal methoden en technieken
§ Dat voldoet aan een aantal kwaliteitscriteria van onderzoek
(onafhankelijkheid, toetsbaarheid, betrouwbaarheid, intermativiteit,
generaliseerbaarheid en validiteit --> ISWO
, Bewijzen versus verbeteren
Verbeteren: probleem > diagnose > plan > interventie > evaluatie > probleem, enzovoort.
In dit vak proberen we niet te bewijzen (to prove), maar verbeteren door middel van evaluatie (to
improve).
Het doel van dit soort onderzoek is om te verbeteren, iets beter te maken, om de waarde van beleid
te verhogen.
Wat is beleidsevaluatieonderzoek:
- Evaluatie: iets op waarde schatten; een beoordeling van verschijnsel aan de hand van
bepaalde criteria.
- Beleidsevaluatie: het beoordelen van de inhoud, processen of effecten van een beleid.
- Evaluatieonderzoek: het zoeken van informatie via de wetenschappelijke methoden,
onderzoek met het oog op evaluatie.
Beleidsevaluatie is een praktijkonderzoek dat focust op een beleidsprobleem verbeteren. Het
resultaat van dit onderzoek zijn aanbevelingen en advies.
Week 2: Wat is beleid?
Wat is beleid?
- Problemen en beleidsdoelstellingen
- Beleidsinstrumenten
- Gedragssturing
- Beleidstheorie
“Public policy is anything that a government chooses to do or not to do” (Howlett et al., p.2).
“Public policy is a set of interrelated decisions taken by a political actor or group of actors concerning
the selection of goals and the means of achieving them within a specified situation where those
decisions should, in principle, be within the power of those actors to achieve” (Howlett et al., p.3).
“Beleid is het streven naar het bereiken van bepaalde doeleinden met bepaalde middelen en
bepaalde tijdskeuzen” (Hoogerwerf, 1998a, p.23).
à wel vage definitie, kun je niet echt mee aan de slag.
Beleid is een antwoord op een probleem
- Beleid is een plan van aanpak voor het oplossen, verminderen of voorkomen van
maatschappelijke problemen in de meest ruime zin.
- Een beleidsprobleem is een sociaal probleem, een maatschappelijk ongewenste toestand.
