Samenvatting
Samenvatting artikelen inleiding Taal- en Spraakpathologie (LET-TWB134)
Hierbij de literatuursamenvatting van de artikelen gebruikt in het vak Inleiding Taal- en Spraakpathologie.
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 62 pagina's
Voorbeeld 2 van de 62 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Afasie en adaptie: een nieuwe kijk op afasiesymptomen. Kolk & Hofstede (1988) (W2)Symptomen
Een taalpatholoog bestudeert afwijkend taalgedrag en probeert zich op basis van de geobserveerde
afwijkingen (symptomen) een beeld te vormen van de onderlinge stoornis. Een voorbeeld van
afwijkend taalgedrag zien we in de onderstaande afbeelding.
Wat zou hierbij de onderliggende stoornis kunnen zijn? Na die vraag blijven er nog heel veel andere
vragen over: wat is de ernst van de onderliggende stoornis? Maar dan nog zijn er heel veel vragen
over. Zo is bijvoorbeeld duidelijk dat de bovenstaande persoon zijn hand verbrand heeft. We zouden
dan kunnen denken dat bovenstaande persoon dit bericht schrijft met zijn verbrande hand. Maar voor
hetzelfde geldt schrijft hij dit bericht met zijn linker hand, omdat zijn rechter verbrand is. Het als
vanzelfsprekend veronderstellen dat afwijkend gedrag bij mensen bij wie iets beschadigd is voortkomt
uit het beschadigde systeem, treft men overal aan in de taalpathologie. Vrijwel nooit wordt de andere
mogelijkheid overwogen: dat de persoon het gebruik van het beschadigde systeem vermijdt door een
ander systeem te benutten dat normaal niet zo frequent gebruikt wordt omdat het niet zo goed is
toegerust voor de taak (zie onderstaande figuur)
In principe kan elk symptoom op 2 manieren ontstaan zijn. Enerzijds kan het ontstaan wanneer het
organisme zijn beschadigde systeem gebruikt. We observeren dan de symptomen die rechtstreeks
door de onderliggende stoornis veroorzaakt worden (stoornissymptomen). Anderzijds kan het
organisme omschakelen naar een onbeschadigd systeem om zo gebruik van het beschadigde systeem
te vermijden. Dan treden ook gedragsafwijkingen op, wanneer het alternatieve systeem minder goed is
in het vervullen van de taak waar het om gaat (aanpassingssymptomen). Het is een moeilijke taak
om deze symptomen uit elkaar te houden.
1
, Agrammatisme en paragrammatisme
Agrammatisme is een stoornis in het produceren van zinnen. Het wordt vooral aangetroffen bij
patiënten met een motorische afasie (afasie van Broca). De zinnen die deze patiënten produceren zijn
meestal onvolledig. Met name de typische grammaticale elementen ontbreken (lidwoorden,
voorzetsels, vervoegingen van werkwoorden, etc.)
Naast agrammatisme bestaat er nog een andere manier waarop er iets mis kan zijn met de
grammaticale vorm van de zin. Bij deze afwijking, paragrammatisme, is er geen sprake van het
weglaten van elementen, maar van het fout kiezen of fout ordenen van elementen (“wij hebben
gekomen” ipv “wij zijn gekomen”). Dit type spraak vindt men vooral bij patiënten met een
sensorische afasie (afasie van Wernicke). De hypothese die onderzocht is, is: “Argrammatische spraak
(telegramspraak) is een aanpassingssymptoom dat voorkomt uit het onbeschadigde systeem.
Paragrammatische spraak is een stoornissymptoom, veroorzaakt door het beschadigde systeem.”
Hoe kan de telegramspraak als een aanpassingssymptoom opgevat kunnen worden? Zijn er
omstandigheden waaronder normale sprekers ook tot telegramspraak overgaan? Ja als men een
vraag beantwoordt, gebruikt men vaak geen hele zin, maar een verkorte (elliptische vorm).
Telegramspraak wordt ook gebruikt wanneer men de taal niet goed beheerst, bijvoorbeeld door kleine
kinderen.
Agrammatisme in spraak tegen buitenlanders
Om de veronderstelling aannemelijk te maken dat afatische telegramspraak een aanpassingssymptoom
is, moeten we aantonen dat ze overeenkomt met de telegramspraak van ‘normale’ sprekers. Hiervoor
is een vergelijking uitgevoerd op 3 specifieke punten:
- Ten eerst is gekeken naar weglatingen. Hierbij is gekeken naar weglatingen als lidwoorden,
voorzetsels en het vervoegde werkwoord. De vraag luidde of deze elementen net zo vaak
worden weggelaten in spraak tegen vreemdelingen als in afatische spraak. Dit bleek het geval
te zijn.
- Ten tweede is nagegaan of een bepaalde eigenschap van telegramspraak van afatici, die uit
eerder onderzoek naar voren was gekomen, ook aanwezig was in telegramspraak tegen
buitenlanders (de manier van het werkwoord niet vervoegen of het lidwoord weglaten).
Bijvoorbeeld “ik schrijf gauw de brief af” wordt “gauw de brief afschrijven” werkwoord
verschuift naar achter (dit is in beide typen telegramspraak zo)
- Ten slotte kunnen in telegramspraak fragmentarische zinnetjes categoriseren. Als men alle
categorieën die men bij afatische telegramspraak aantreft onder elkaar zet, heeft men het
syntactische repertoire van deze telegramspraak. De vraag is nu of de normale spreker die
zich richt tegen buitenlanders, gebruik maakt van een ander repertoire. Het antwoord is nee,
dezelfde basispatronen zijn kenmerkend voor beide typen telegramspraak.
Naast spraak tegen buitenlanders, hebben we nog een tweede type normale telegramstijl vergeleken.
Hiervoor zijn een aantal personen gevraagd enige tijd te spreken in twee-woord-zinnen. Ook deze
uitingen zijn vergeleken met de afatische telegramspraak. Ook hier waren er geen belangrijke
afwijkingen tussen de normale en de afatische spreekstijl.
Paragrammatisme; de omschakeling naar het beschadigde systeem
Als we spreken in telegramstijl minder aantrekkelijk maken, moeten aanpassingssymptomen minder
en stoornissymptomen meer op de voorgrond treden. We voorspellen dan minder omissies
(kenmerkend voor agrammatisme) en meer substituties (horend bij paragrammatisme). Om dit te
testen is er gekozen voor een opdracht om plaatjes te beschrijven, ervan uitgaande dat de vrij
specifieke inhoud van de plaatjes de proefpersonen tot een meer gespecificeerde zinsvorm zal
brengen. Toch was deze situatie niet dwingend voor niet-telegramstijl spraak. Daarom is een nieuwe
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hannahendriks03. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 83662 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen