Samenvatting moderne geschiedenis
,Hoofdstuk 19: een tijdperk van
revolutie, 1789-1815
Origine van de revolutie, 1775-1789
De verlichting zorgde ervoor dat ideeën over rationaliteit en vrijheid
(vooral in politiek) zich verspreidden over de hele wereld, zo werden John
Paul Jones, een Amerikaanse kapitein en een schotse heer verbonden met
elkaar doordat zij zich beschreven als ‘burgers van de wereld’. Er ontstond
daarin een soort internationale gemeenschap van gelijk denkenden.
De Atlantische wereld stond verbonden door handel, verlichtingsidealen en
de strategische interesse van de Europese grootmachten. In 1776
verklaarden de Amerikaanse kolonies zich onafhankelijk van Groot-
Brittannië. Gevolgen hiervan waren dat Britse handel aangetast werd,
Frankrijk profiteerde van Brits verlies en dat vrijheidsidealen werkelijkheid
konden worden. Volledige overwinning van de Amerikaanse
onafhankelijkheid was in 1783, die gevolgd werd met de oprichting van de
VS constitutie in 1787. De Amerikaanse onafhankelijkheid leidde tot
pogingen tot liberale hervormingen in Ierland, Nederland, Polen en meest
belangrijk Frankrijk.
Naast problemen in Amerika had GB ook binnenlandse problemen. Er
waren verdeelde loyaliteiten over het dealen met de oorlog in Amerika en
sommigen eisten, mede daarom, hervormingen in hun eigen ministerie.
Hervormingsbewegingen in Europa
In Ierland was er een hervormingsbeweging in 1779 die voor autonomie
was en tegen de Britse overheersing. Ierland stond altijd onder GB en
mocht zo geen grote havens hebben voor overzeese handel, ook kregen
de vele katholieken in Ierland minder rechten. Er kwamen debatten maar
ook militaire opstanden door organisatie van lokale militaire groepen.
Autonomie werd gegeven in 1782, maar interne problemen in Ierland
bleven bestaan door de katholieke bevolking die steeds meer
zeggenschap kreeg.
Ook was er politieke crisis in de Republiek. De Republiek was geregeerd
door regenten en het militaire hoofd, de stadhouder. Regenten stonden
open tot handel met de Amerikaanse kolonisten terwijl de stadhouder
trouw bleef aan de Engelsen. Conflict groeide toen en veranderde toen de
patriotten opkwamen, die een Amerikaanse stijl van vrijheid nastreefden.
Maar door een invasie uit 1787 kwam de macht weer volledig in handen
van de stadhouder, de prins van Oranje.
Politieke hervorming was nodig in Polen, na de eerste partitie van Polen in
1772 waarbij welvarende gebieden in handen kwamen van de Poolse
leiders. In 1788 stelde de sejm (volksvergadering) door een commissie de
,eerste constitutie van Europa op. Dit is de 3 mei-constitutie. Er kwam een
constitutionele monarchie waarbij lokale vertegenwoordigers ook
zeggenschap hadden. Zij hadden het vetorecht op de beslissingen van de
monarch. Maar Catherina de Grote, keizerin van Rusland, tolereerde niet
dat een constitutionele macht dicht bij haar rijk was en besloot Polen in te
nemen in 1792, dit was succesvol voor Rusland. Een tweede Poolse partitie
volgde hierop en in 1794 probeerde de Poolse Tadeusz Kosciuszko nog een
soort opstand tegen de Russen, wat mislukte (Kosciuszko had eerder ook
al gevochten voor Polen, ook onsuccesvol)
Amerikaanse onafhankelijkheidsoorlog en Frankrijk
In de zevenjarige oorlog (1756-1763) verloor Frankrijk veel van haar
koloniale gebieden aan GB. Franse elite wilden streng koloniaal beleid om
GB geen monopolies te geven. Daarom begonnen zij met steun geven aan
de Amerikaanse kolonisten vanaf 1775. Het eerste grote verlies van GB
was bij de slag van Saratoga in 1777 en daarna bleef Frankrijk de
Amerikaanse kolonisten militair en economisch steunen. Amerikaanse
overwinning bij Yorktown en onafhankelijkheid getekend met het verdrag
van Parijs in 1783. Frankrijk liep veel schulden op door de gegeven steun
en veel Franse soldaten waren verloren gegaan. De soldaten vochten
simpel als werk, maar sommigen ook als zoektocht naar vrijheid die tot
leven kon werden gebracht in Amerika. Dé persoon die deze Amerikaanse
vrijheid naar buiten bracht was Benjamin Franklin. De VS-constitutie werd
een veel besproken onderwerp en Amerika werd gezien als een staat die
de verlichting belichaamde. Naar dit voorbeeld werd hervorming voor het
Franse systeem, het ancien régime, bijna onvermijdelijk.
De crisis van het ancien régime
Er waren meerdere factoren die tot deze crisis leidden: 1. Grote schulden
door een oud systeem van winsten (belasting) innen, 2. De belangen van
de elite en monarchie werden beschermd, 3. Publieke mening die
hervorming voor ogen had, (4.) de onbekwaamheid van de koning,
Lodewijk XVI/Louis XVI. Lodewijk XVI regeerde vanaf 1774, een jaar
voordat de Amerikaanse revolutie begon. Eigenlijk was hij niet geschikt als
koning. De koningin, Marie Antoinette, was Oostenrijks. Beiden
spendeerden veel en genoten van het luxe royale leven. Door hun
trouwerij ontstond er een alliantie tussen Frankrijk en Oostenrijk, maar
veel keken hier sceptisch naar.
De financiële problemen bestonden altijd door het ongebalanceerde
systeem van belasting. De mensen in een hogere stand (officiers en
koninklijke mensen) hoefden minder belasting te betalen. Dit systeem
stamde uit de middeleeuwen en werd nog toegepast in de meeste
gebieden van Europa. In Frankrijk waren er wel veel instituties die dit
systeem in stand hielden, zoals de koninklijke rechtbank en het parlement
(alleen het parlement kon tegen de koning ingaan).
, De koning probeerde de macht van het parlement vaak in te houden en
implementeerde ook financiële ministers die loyaal waren aan hem en een
nieuw systeem van lokale belasting invoerden. Veel aristocraten en
burgers waren hiertegen. In 1787 kreeg de koning weinig support tijdens
het bijeenroepen van het noodparlement om verandering op zijn wijze
door te kunnen voeren. Er kwam wel veel vraag vanuit alle lagen in de
samenleving tot het bijeenroepen van de Staten-Generaal, waarin de drie
standen vertegenwoordigd werden met elk 1 stem. De eerste stand waren
de geestelijken, de tweede stand de edelen en de derde stand waren de
burgers en boeren.
Door de druk riep Louis XVI in 1788 de staten generaal bij elkaar. De derde
stand bestond uit veel meer mensen dan de eerste en tweede stand, maar
elke stand had 1 stem. Louis hoopte dat de eerste en tweede stand niet de
voorstellen van de derde stand zouden accepteren. In 1789 kwam de
Staten-Generaal echt bij elkaar en daarvoor waren veel pamfletten
verspreid die voor de macht van de derde stand waren. Belangrijk pamflet
What Is the Third Estate? was gedchreven door Joseph Emmanuel Sieyès
(niet nobel). Hoewel er veel sympathie kwam voor Sieyès en de derde
stand door bijvoorbeeld markies de Lafayette, was dit niet genoeg om de
radicale ideeën van de derde stand aan te horen of door te voeren.
1789: het begin van de revolutie
Voor, tijdens en na de overleggen van de Staten-Generaal kwamen er veel
conflicten vanuit de derde stand die eisten om geaccepteerd te worden.
Op 17 juni werd de Nationale vergadering uitgeroepen vanuit de derde
stand, om zo de vertegenwoordigers van het land te zijn. Ze kwamen
samen in een openbare tennisbaan en hier kwam de eed op de kaatsbaan
uit, wat stelde dat de nationale vergadering zou blijven samenkomen tot
een geschreven constitutie. Veel mensen uit de eerste en tweede stand
kwamen ook samen in de nationale vergadering (op bevel van Louis XVI
voor de loyalen) en Louis XVI vroeg dat troepen naar Parijs zouden komen,
waar dit alles plaatsvond.
Het nieuws dat een hervormde financieel minister ontslagen werd leidde
tot demonstraties en plunderingen, zo ook bij de koninklijke wapenkamer.
De gewapende groepen vielen koninklijke plekken aan, waarbij ook de
bestorming van de Bastille op 14 juli 1789. De belangrijkste mensen van
de Bastille werden vermoord door de menigte. De bestorming van de
Bastille was een teken van koninklijke macht wat nu gevallen was. Louis
kwam naar Parijs en moest de beweging wel accepteren. Er kwamen veel
opstanden in heel Frankrijk tegen lokale regeringen en op het platteland
waren deze opstanden gevuurd door voedseltekorten.
De nationale vergadering moest snel te werk gaan en zo werd het
hofstelsel gestopt, meer boeren konden nu vrij zijn. Eind van augustus
werd de verklaring van de rechten van de mens (man) en de burger
aangenomen, erg geïnspireerd door de VS-constitutie. Dit stelde dat de
