In dit document (grotendeels handgeschreven, maar duidelijk leesbaar) staan alle leerdoelen uitgewerkt van Hogeschool Viaa. Met deze samenvatting heb je dan ook alle informatie die benodigd is om je tentamen te halen!
(Eventueel ook in bundel te koop aangeboden met mijn aantekeningen van de hoorco...
Mens zijn – psychologie
Psychologie & behaviorisme
1a1: je kunt de wetenschap psychologie typeren aan de hand van het object, de methoden en de
theorieën.
Psychologie is een wetenschap waarbij zowel het gedrag van mensen wordt bestudeerd als de
gevoelens en gedachten die mensen hebben bij het ervaren van hun gedrag & de omstandigheden
waarin het plaatsvindt. Het verschil met andere wetenschappen is dat psychologie vooral plaatsvindt
op individueel niveau.
1a2: functies van theorieën
1. Systematiseren/ ordenen: een systematische weergave van wat er wordt waargenomen.
2. Verklaren en voorspellen: resultaten verklaren, voorspellen in wat voor situaties dit resultaat
meer of minder voorkomt.
3. Heuristische: op grond van het inzicht dat de theorie oplevert kunnen nieuwe voorspellingen
worden gedaan.
1a3: je weet hoe je theorieën kunt indelen op mechanistisch, personalistisch en organistisch niveau en
welke methoden daarbij horen.
• Mechanistisch: de mens bestaat net als een machine uit afzonderlijke delen. De onderdelen
bewaren hun persoonlijke eigenschappen, ook al zijn ze deel van een groter geheel. Ze
worden door externe krachten voortbewogen. Mensen kunnen dus los van de sociale of
materiële omgeving worden bestudeerd. → mechanistisch past bij het behaviorisme.
4 implicaties:
- Er is geen principieel onderscheidt tussen mens en dier.
- Het gebruikte verklaringsmodel is lineair causaal.
- Als alle onderdelen bekend zijn, kennen we het geheel.
- Mensen en onderdelen van mensen kunnen zelfstandig bestudeerd worden.
• Organistisch: de mens is één geheel. Er is sprake van een interne dynamiek: de onderdelen
beïnvloeden elkaar en zijn niet los van elkaar te zien. Ook is er sprake van externe dynamiek:
het organisme staat in wisselwerking met zijn omgeving. Er moet rekening worden gehouden
met de omgeving van de cliënt.
4 implicaties:
- Het verschil tussen mens en dier is dat de mens een sociale omgeving heeft.
- Het gebruikte verklaringsmodel is circulair causaal: geen eenduidige relatie tussen oorzaak
gevolg, maar een wisselwerking.
- Het geheel is meer dan de som der delen.
- De mens is niet los van zijn omgeving te bestuderen.
• Personalistisch: Er wordt veel nagedacht over de zin van het leven. Geloof en spiritualiteit
zijn belangrijk. Het verschil tussen mens en dier wordt benadrukt. Ook het doelgericht
handelen staat centraal. → Dit is ook terug te vinden in de psychoanalyse en het
humanistisch denken.
3 implicaties:
- De mens moet als mens bestudeerd worden. Geen vergelijking met dieren.
- De mens moet als één geheel bestudeerd worden. → zo’n benadering heet ook wel de
verstehende methode (begrijpende methode).
- Mensen handelen doelgericht.
1a4: je weet wat de algemene systeemtheorie (AST) inhoudt.
Het is een metatheorie, dat wil zeggen een theorie over theorieën. De uitgangspunten hiervan zijn:
- Hiërarchische niveaus van simpel naar complex → Van subatomaire deeltjes tot biosfeer.
, - Elk hiërarchisch niveau is een systeem dat zichzelf in stand houdt d.m.v. intern en extern
evenwicht te bewaren (open systeem).
- Een hiërarchisch hoger niveau is complexer van aard dan het niveau (of de niveaus) eronder.
Het omvat namelijk kenmerken van het lagere niveau.
- Geen enkel niveau is te herleiden tot de niveaus eronder of erboven. Elk niveau kent zijn
eigen wetenschappelijke benadering waarin de verschijnselen en wetten worden bestudeerd
die voor dat niveau specifiek zijn.
- Een persoon is het hoogste niveau van de biologische hiërarchie en het laagste niveau van de
sociale hiërarchie.
Een belangrijk kenmerk van de AST is dat het gaat om dynamisch denken. Een mens kan veranderen
en kan ook beïnvloed worden door de omgeving. Bij de systeemtheorie staan de relaties tussen een
systeem en zijn omgeving centraal.
1b1: je kent de belangrijkste basisuitgangspunten, de hoofdlijnen uit de geschiedenis en het
mensbeeld van het behaviorisme.
Basisuitgangspunten:
• Objectiviteit staat centraal. Alleen richten op waarneembaar gedrag.
• Leerprocessen staan centraal bij het verklaren van gedrag. Het gaat om aangeleerd gedrag.
• Continuïteit tussen gedrag van mens en dier. Leerprocessen zijn niet persé verschillend.
• Mensen komen blanco op de wereld, gedrag is aangeleerd.
• Er is sprake van reductie, gedrag kun je in kleinere delen knippen.
Geschiedenis:
Het behaviorisme is ontstaan in de VS, mede door John Watson. In 1913 verscheen een artikel:
Psychology as the Behaviorist views it. gedrag is een respons op een stimulus. Er is sprake van
klassieke conditionering. Het opknippen van gedrag in oorzaak-gevolg is een mechanistische
opvatting. Rond dezelfde tijd kwam er ook invloed van Darwins theorie in de VS.
Watson stond voor praktische oplossingen, en hij zag geen principieel verschil tussen het gedrag van
een mens of dier. Leerprocessen stonden centraal bij het leren van gedrag.
Vooral Amerikaanse psychologen houden zich met de theorieontwikkeling over leerprocessen bezig
en al snel ontstaat het begrip neobehaviorisme: gedrag is zowel afhankelijk van de stimulus uit de
omgeving alsook van de condities in het organisme. Het begrip interveniërende variabele (een
variabele tussen stimulus en respons) ontstaat.
Ook het operant conditioneren komt in beeld door Bertus Skinner. Hierbij wordt niet uitgegaan van
gedrag dat wordt uitgelokt door een stimulus, maar de nadruk ligt op of de consequentie van het
gedrag ervoor zorgt dat de frequentie van het gedrag daalt of stijgt.
Watson: lineair → stimulus leidt tot respons
Skinner: wisselwerking → prettig gedrag, -> frequentie stijgt, onprettig gedrag, -> frequentie daalt.
Begin jaren 60 neemt de invloed van het Behaviorisme af. De cognitieve psychologie komt op en
wordt populairder omdat het behaviorisme niet alle leerprocessen kan verklaren en de cognitieve
wel. Het neobehaviorisme ontwikkelt zich nog even door. Het behaviorisme verdwijnt hierna steeds
verder en is nu alleen nog deels terug te vinden in de gedragstherapie.
Het mensbeeld:
- Een mens geeft niet zelf richting aan zijn leven. Omgeving bepaalt gedrag.
- Interpretaties binnen het alledaagse mensbeeld zijn vaak cirkelredenaties.
- Mensen komen vaak blanco op de wereld.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper JoelleHessing. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
