Samenvatting Pedagogiek semester 1 – Jaar 2
Historische Pedagogiek:
Vitale Idealen deel 1 – Hoofdstuk 4
Vijf eeuwen opvoeden in NL Hoofdstuk 3 en Hoofdstuk 13
Ontwikkelingspsychologie
Ontwikkelingspsychologie voor leerkrachten basisonderwijs
o Hoofdstuk 2.4..4..4.6
o Hoofdstuk 3.2, blz. 108-111 niet!
o Hoofdstuk 4.2, blz. 151-154 niet!
o Hoofdstuk 5.2, 5.2.3 + 5.2.5 niet!
Inleiding in de pedagogiek Hoofdstuk 2.3 en Hoofdstuk 2.4
Praktijkgerichte ontwikkelingspsychologie Hoofdstuk 7.21 t/m 7.2.4
Vitale Idealen (I)
Hoofdstuk 4
Johann Friedrich Herbart (1776-1841)
- Een van de eerste pedagogen die nadacht over hoe je gestructureerd kennis over kan dragen
- Zijn onderwijsstructuur heeft veel kritiek gekregen, bijv. in brochure van CPS:
o Herbart is niet veroorzaker maar wel aanjager van alle problemen binnen onderwijs
in 21e eeuw.
- Kreeg privélessen, hoogopgeleid.
- Rector Johann Siegmund Manso veel invloed op Herbart (Oldenburger Latijnse school)
- Structuur:
o Onderwijzer actief, leerlingen passief
o Docent en leerstof staan centraal.
o Vorm van leren die we nu aanduiden als het ‘oude leren’.
o Sporen van zijn tijd zeldzaam duidelijk: was overgangstijd (o.a. Franse Revolutie)
- Invloeden: 3 stromingen van groot belang voor zijn vorming:
o Neo-humanisme
Nadruk op bestudering van klassieke cultuur, niet voorzetten van die cultuur
Veel belang aan vormende waarde van studie van de klassieken
o Mathematische natuurwetenschappen
Oriëntatie op logische, mathematische denken. Wiskunde als wetenschap
voor de toekomst
o Idealistische filosofie van Kant en Fichte
Grondleggers van verlichting
Herbart: deugd = uiteindelijke opvoedingsdoel. Brede, veelzijdige vorming =
het middel om onmondigheid tegen te gaan. Persoonlijkheidsontwikkeling
- Herbarts pedagogiek
o Grote waarde aan verwerven van kennis, om deugdzaam leven te realiseren. Maar:
dommen kunnen niet deugdzaam zijn kennis leidt tot deugden als discipline,
zelfbeheersing en! Betere samenleving.
,Herbarts didactiek
o Systematische denken zie je terug in zijn opvatting over psychologie: beschreef het
gehele zielenleven van de mens als een mechanisch proces van voorstellingen die
elkaar verdringen of zich met elkaar verbinden tot voorstellingscomplexen.
o Als docent moet je werken aan zorgvuldig aanbieden van voorstellingen
o Strenge ordening in aanbrengen van leerstof
o Proces van kennisverwering: 4 stadia volgens Herbart
1. Klaarheid begrippen verhelderen
2. Associatie verbanden leggen (vrije gesprek belangrijk)
3. Systeem kennis vergroten, aanbieden in samenhang (ordenen)
4. Methode inzichten toepassen, verankeren in geheugen
- Leren
o Herbart heeft meer zicht gehad op het gymnasiaal onderwijs dan op het
volksonderwijs. Het ging hem om: Niet veel, maar veelsoortig.
o In zijn onderwijs: geen plaats voor gevoel en wil, vooral ‘luisterschool’.
o Aandacht voor emotionele ontwikkeling echter niet afwezig.
o Geleerde moet beklijven, ruimte en tijd nodig.
- Nu: opnieuw belangstelling voor hem, bijzondere ontwikkeling. Heeft te maken met feit dat
er een beweging in gang is gezet tegen de te ver doorslaande aandacht voor het nieuwe leren
- Verlichtingspedagoog
o Leerling moet zodanig goed en breed geïnformeerd worden, dat hij zelf tot een
verlicht en ethisch oordeel kan komen.
o Primaire pedagogische taak van onderwijs volgens Herbart: indirect voeden van het
ethische oordeel door inzicht in de wereld te vergroten.
o Zijn uitgangspunt van opvoedend onderwijs dient alle deuren te openen.
o Stilte en concentratie noodzakelijk
o Optimistisch mensbeeld
- Geen normatieve pedagogiek
o Normatieve pedagogiek = via opvoeding normen en waarden bijbrengen.
o Gedachtenkreis = gedachtenkring
o Doel van onderwijs = gedachtenkring te verbreden.
o Belangrijke consequenties voor religieuze opvoeding Christelijke scholen zouden
zich volgens Herbart moeten verbreden en nooit vanuit centraal dogma de jeugd
mogen indoctrineren.
- Actualiteit
o Vernieuwde aandacht geeft aan dat methodisch aanbrengen van kennis niet meer als
‘achterlijk’ wordt beschouwd. Ook: bouw kennis rustig op, herkauwen, bezinning en
verdieping.
, Vijf eeuwen opvoeden in NL
Hoofdstuk 3
Reformpedagogiek
- Uitgangspunt: kritiek op massale en methodisch starre volksonderwijs. Vooral
schoolpraktijk van neo-herbartianen moest het ontgelden (Let op: gebaseerd op
cliché!)
o Traditionele 19e -eeuwse school zou luisterschool zijn, leerstof stond centraal
(Niet aard en interesse van kinderen).
- Kind zou centraal moeten staan in onderwijs en opvoeding (niet leerstof)
- Vertrekken vanuit de specifieke ontwikkelingsfasen van kinderen -> kindgerichtheid, rekenen
houden met verschillen.
- Meer vertrouwen in natuurlijke ontwikkeling van kinderen.
- Veel kritiek op eenzijdige nadruk die neo-herbartianen legden op kennis en verstandelijke
ontwikkeling.
- Grote waarde aan lichamelijke ontwikkeling, kunstzinnige vorming.
- Lesstof moet aansluiten bij leefwereld van kinderen. Globalisatie (leren via totalen) en
concentratie (leren via samenhangende stof)
Schooltypen
- Vrije school
o Rudolf Steiner
o Antroposofisiche grondslag, sterk gericht op besef van geestelijke verbondenheid.
- Jenaplanschool
o Peter Petersen
o Echte gemeenschapsscholen, leerstof-jaarklassensysteem doorbroken kinderen
van verschillende leeftijden nu bij elkaar.
- Daltonscholen
o Samenhang tussen afzonderlijke leervakken, onderwijs verplaatsen van klaslokaal
naar vrije natuur.
o Grotere vrijheid in keuze van leerstof. Stimuleren van zelfwerkzaamheid
Twee groepen reformpedagogen:
1. Nadruk op individualiteit van ieder kind (bijv. Montessori)
2. Nadruk op sociale dimensie van opvoeding (bijv. Dewey)
- Montessori
o Eerste vrouwelijke arts in Italië.
o Onderzoek naar methode, later: eerste montessori-kleuterschool. Methode
uitgebreid voor basisschoolonderwijs.
o Uitgangspunt: bevrijding van het kind, zodat het zijn activiteiten vrij kan ontwikkelen
o Zintuiglijke oefeningen waarop het kind zich kan concentreren
o Kindergroepen heterogeen (wat leeftijd betreft) samengesteld. Nooit meer dan 30,
nooit minder dan 12. Klaslokalen groter dan normaal, schoolbank verdween.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper meesteruitzeeland. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,46. Je zit daarna nergens aan vast.
