Het bijstander effect
- Hoe meer mensen er bij elkaar, hoe minder ze geneigd zijn om een
persoon in problemen te helpen
- Mensen die alleen in een noodsituatie aanwezig zijn zullen meer geneigd
zijn om te helpen dan een situatie waar heel veel mensen aanwezig zijn.
- Verklaringen:
o Perceptie en waarneming (risicodetectie)
o Fight, Flight, Freeze
o “diffusion of responsibility” (groepsdynamica)
o Self-efficacy
Perceptie = waarneming van signalen uit onze omgeving
- Je brein filtert alle zintuiglijke informatie volgens je ervaringen en
overtuigingen. Je ziet wat je wilt zien en je hoort wat je wilt horen. Dat heet
een perceptiefout (bias).
o Primacy-effect = eerste informatie goed onthouden
o Recency-effect = laatste informatie goed onthouden
Beschikbaarheids-bias (availability-bias)
- Mensen besteden meer aandacht aan dingen die meteen duidelijk zijn en
andere dingen die minder voor de hand liggen te negeren
- Voorbeelden: Jaws, Twin Towers
Bevestigings-bias (conformation-bias)
- We zijn geneigd te geloven wat we willen geloven
- De bevestigingsbias bestaat uit twee factoren:
o Je wilt niet ontdekken dat je het mis hebt.
o Je wilt erachter komen dat je gelijk hebt.
- Dit kan leiden tot een tunnelvisie
Zelfoverschattings-bias
- Mensen neigen ertoe zichzelf te overschatten bij beoordelen van eigen
kennis (Fischhoff. 1975)
- “ze hadden allemaal kunnen voorspellen wat er gebeuren zou”
Fight, flight, freeze
- Stress is een levensreddende reactie op een bedreigende situatie
- Van korte duur
SRK-model - rasmussen, 1982 – 3 niveaus van sturing van gedrag
(gedragniveaus)
1
,Effecten van stress
- Vermindering van de informatieverwerkings-capactiteit
- Oppervlakkige en ongestructureerde evaluatie en analyse van gegevens
- Meer fouten
- Minder alternatieven worden gegenereerd
- Generen van alternatieven gebeurt aan de hand van vuistregels
Groepsdynamische aspecten – effectief functioneren onder druk
Communicatiestructuren
- Cirkelstructuur
- Wielstructuur
Beslissen in groepen
- Groupthink
- Social loafing = mensen doen minder
moeite omdat zij denken dat een ander
het wel doet
- Group polarization = standpunten worden
versterkt na gesprek, leidt tot extremere posities
Hoe zorgen voor effectief handelen? Onder druk…
2 belangrijke mogelijkheden
- Gedragspatronen sterker maken
- Spanning reduceren
Gedrag onder druk – stress
- Stress kan strain worden:
o Chronisch en daardoor niet effectieve stressreactie
o Niet alleen de bedreiging is belangrijk, maar ook ontbreken van
effectieve reacties
Mentale weerbaarheid, effectief functioneren onder druk
Hoe zorgen voor effectief handelen? – Stressreductie
Stressreductie in de praktijk:
- Spreek niet te snel
- Val mensen niet snel in de rede
- Elimineer stoorzenders
- Delegeer en houd afstand
- Stel prioriteiten en stel uit
- Voer een strakke regie
2
, Mentale weerbaarheid vergroten?
Uit de theorie (Clough, et al., 2002) komen vier variabelen naar voren die van
invloed zijn op de mentale weerbaarheid:
o Controle, Betrokkenheid, Uitdaging, (zelf)vertrouwen
- In navolging van eerder onderzoek (Bandura, 1997) is gebleken dat
mentale weerbaarheid trainbaar is. Door trainen komt er meer controle
over de eigen percepties, gevoelens, gedachten en reacties. Door oefenen
en herhalen in combinatie met training wordt dat versterkt.
- Mentale veerkracht: elke uitdaging of bedreiging met verhoogd
zelfvertrouwen effectief aanpakken.
Wanneer komen mensen in actie? – samenvattend
1. Opmerken dat er een crisissituatie is
2. Dit interpreteren als onveilig
3. Verantwoordelijk voelen om te handelen
4. Zichzelf bekwaam voelen (self-efficacy)
5. Het vermogen hebben om te handelen
Psychologische factoren: motivatie, self-efficacy, emoties, doenvermogen
Situationele factoren: duidelijkheid situatie, behoefte betrokkenen, social capital,
trauma, culture aspecten.
Zelfredzaamheid
Alle handelingen die door burgers verricht worden ter voorbereiding op, tijdens
en na rampen en zware ongevallen om zichzelf en anderen te helpen de
gevolgen van de ramp of het zware ongeval te beperken (Ruitenberg & Helsloot,
2004).
- Burgers kunnen op drie manieren zelfredzaam zijn:
o door crisissituaties te voorkomen;
o door tijdens crisissituaties zichzelf te helpen;
o door de consequenties van een crisissituatie voor zichzelf te
beperken
Praktijk: weinig paniek, rationeel handelen, groepen gaan samenwerken,
uitdaging aan
Ineffectief/ongewenst gedrag
- Te veel aan (ongetrainde) mensen
- Gebrek aan materalmen en professionaliteit
- Te veel aan goederen
- Inefficiënte hulp door bedrijven en organisaties
- Samenkomst aangeboden hulp
Zelfredzaamheid vergroten – overheid
- Aansluiten bij bestaande initiatieven en deze faciliteren
- Algemene instructies en informatiecampagnes
- Versterken va onderlinge contacten en sociale netwerken
- Trainen van vrijwilligers
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Dominique00. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.