Masterclass Ondernemingsrecht Aantekeningen HC + Literatuur + WG + Stappenplan
Week 7 – Week 12
Week 7 – Jaarrekeningenrecht
Algemeen stappenplan jaarrekeningenrecht:
Stap 1) Toepassingsbereik van jaarrekeningenrecht, art. 2:360 BW: is het jaarrekeningen recht van
toepassing?
- Vrijstellingen van deponering en opmaken van de jaarrekening
o Micro, art. 2:395a BW
o Kleine, art. 2:396 BW
o Middelgrote, art 2:397 BW (wel accountantsverklaring vereist).
- Groepsmaatschappij tussenholding, art. 2:408 BW, enkelvoudige jaarrekening is voldoende en
kan worden verwezen naar de geconsolideerde jaarrekening.
- Groepsvrijstelling moeder-dochter, art. 2:403 BW, dochter vrijgesteld van verplichting omdat
de moeder geconsolideerde jaarrekening waarin jaarrekening van dochter meegenomen. Dit
betekent wel moeder aansprakelijk voor de schulden van de dochter.
o Zie HR ING/Akzonobel: schuldeiser kan geen recht ontlenen aan art. 2:403 BW zelf,
maar slechts aan de afgegeven verklaring van de moeder.
Stap 2) Indien jaarrekeningenrecht van toepassing, dan art. 2:361 BW: is aan alle onderdelen voldaan en
zijn deze opgenomen: de jaarrekening, bestuursverslag (art. 2:391 BW), overige gegevens (art. 2:392 BW)?
- Het bestuur is bevoegd tot het opmaken van de jaarrekening en dient te doen:
o Binnen vijf maanden na het einde van het boekjaar (kan met vijf maanden worden
verlengd door de AVA indien sprake bijzondere omstandigheden), art. 2:101/210 BW.
o Voldoende inzicht geven, art. 2:362 BW: zie hiervoor HR KPN, moet worden gekeken
naar de normen die maatschappelijk verkeer betamelijk zijn, indien niet voldaan aan
de RJ-Richtlijnen dan is het een sterke indicatie dat niet aan voldoende inzicht is
voldaan.
o Accountantsverklaring benodigd, art. 2:393 (bevoegdheid van AVA verlenen opdracht
in beginsel).
Stap 3) Vaststellen van de jaarrekening door de AVA, art. 2:101/210 BW, is dit gedaan?: vaststelling van de
jaarrekening betekent geen kwijting voor het bestuur, hiertoe moet apart decharge worden verleend.
Decharge kan voor frauduleuze onttrekkingen of door handelen die opzettelijk zijn gedaan en
nadeel hebben toegebracht aan de vennootschap indien en zodra de AVA maar door middel van de
stukken of anderszins kennis heeft kunnen nemen hiervan (HR Ellem & HR De Rouw). Let op!
Indien de decharge kan worden vernietigd op grond van de redelijkheid en billijkheid indien
belangen van andere onevenredig worden geschaad.
1
,Stap 4) Publicatieplicht, art. 2:394 BW: is aan de publicatieplicht voldaan?
De jaarrekening, bestuursverslag en overige gegevens moeten binnen 8 dagen na vaststelling
van de jaarrekening worden gedeponeerd bij het handelsregister (KvK).
Stap 5) Indien fouten staan na publicatie van de jaarrekening die van zo ernstige fout zijn, dan ex art. 2:363
lid 6 BW o.a. melding maken KvK. Indien geen ernstige materiële fout, maar KvK of AFM (ingeval sprake
is van beursgenoteerde rechtspersoon) kan jaarrekeningenprocedure aanhangig maken ex art. 2:477 BW
e.v.
De OK beoordeelt dan of de jaarrekening moet worden herzien. De AVA, bestuur en RvC
kunnen niet zelf overgaan tot herziening.
Functies van de jaarrekening
a. inzicht: economische functie
b. rekening en verantwoording: juridische functie
Bestuursverslag en jaarrekening om verantwoording af te leggen bij de AVA over wat er is
gedaan. Vervolgens kan de AVA decharge verlenen. Slechts decharge verlenen voor hetgeen dat uit
de stukken blijkt of anderszins aan de AVA bekend is gemaakt.
HR Ellem: indien decharge verleend kan dit ook voor handelen die opzettelijk
zijn gedaan en nadeel hebben toegebracht aan de vennootschap, zolang de
decharge maar is verleend door de toen bestaande AVA.
HR De Rouw: met de aard van het ontslag van aansprakelijkheid dat
voortvloeit uit de bedoelde decharge is immers in overeenstemming dat
zodanige decharge zich niet uitstrekt tot frauduleuze onttrekkingen die door
manipulatie van de boeken niet uit de jaarrekeningen en verslaggeving
kenbaar zijn. Dat sprake is van een indirect enig aandeelhouder en enig
bestuurder maakt dit niet anders.
Decharge kan vernietigbaar zijn indien in strijd met de redelijkheid en
billijkheid, indien de belangen van minderheidsaandeelhouder of andere bij de
organisatie betrokken personen onevenredig worden geschaad door de
decharge.
c. kapitaalbescherming; juridische en economische functie
Hierbij denken aan herwaarderingsreserves: voornamelijk van belang voor dividenduitkering en
voorkomen dat het vermogen van de onderneming wordt uitgehold. Bij BV een balanstest, art.
2:216 BW: bestuur moet goedkeuren voor dividend uitkeren (winst uitkeren).
Richtlijnen voor de jaarverslaggeving:
1. Raad voor de Jaarverslaggeving (RJ-richtlijnen)
2. Maatschappelijke normen/ontwikkelingen (NL GAAP)
2
,3. Internationale verslaggevingsstandaarden (IFRS)
Hoofdregels:
1. Administratieplicht, art. 2:10 BW
2. Balansplicht, art. 2:10 lid 2 BW
3. Boekjaar, art. 2:10a BW
4. Dochter, groep, deelneming, art. 2:24a-d BW
5. Jaarrekeningenplicht, art. 2:210/2:361 BW
6. Grensbedragen: hoe groter hoe meer publiceren in de jaarrekening. 2 jaar achtereenvolgend aan de
grootcriteria voldoen dan balanstotaal, netto-omzet boekjaar en gemiddeld aantal werknemers. Nieuwe
richtlijn waarbij bedragen omhoog, zodat de kleinere ondernemingen niet vallen onder de richtlijn met
betrekking tot duurzaamheid. (zie art. 2:395a-2:397 BW)
Jaarrekeningenrecht, titel 9 boek 2 BW:
- Toepassingsbereik, art. 2:360 BW.
Indien beursgenoteerd dan vaak ook voldoen aan de internationale standaarden (IFRS).
Deze regels gelden dan naast het NL recht. Voor NL recht is nader uitgewerkt in de RJ-
richtlijnen.
BV + NV
Coöperatie + onderling waarborgmaatschappij
Commerciële stichting + vereniging (staat niet in de CSRD-richtlijn dat deze ook aan
duurzaamheid in bestuursverslag moeten voldoen)
Buitenlandse kapitaalvennootschappen (SE + WFBV)
Personenvennootschappen (In beginsel niet want als crediteur verhaal op het
vermogen van de vennoot en van de vennootschap, maar als VOF/CV met uitsluitend
buitenlandse kapitaalvennootschappen met beherend vennoot en die aansprakelijk).
- Onderdelen: bestuursverslag, jaarrekening (art. 2:361 BW) en overige gegevens.
o Jaarrekening = de enkelvoudige jaarrekening die bestaat uit de balans en de winst- en
verliesrekening met de toelichting en de geconsolideerde jaarrekening indien de
rechtspersoon deze opmaakt, art. 2:361 BW.
De toelichting van de jaarrekening moet bevatten een toelichting over de
bestemming van de winst of de verwerking van het verlies of het voorstel daartoe
indien winst nog niet vaststaat, art. 2:380c BW.
De onverdeelde winst valt onder het eigen vermogen, art. 2:373 BW.
Wettelijke reserves moeten steeds afzonderlijk op de balans onder het eigen
vermogen worden vermeld, art. 2:373 lid 1 BW.
3
, Voorzieningen worden op de balans onder passiva benoemd, art. 2:374 lid 1 BW.
Voorziening behoort niet tot het eigen vermogen en er staat een bepaald
aanwijsbaar risico tegenover.
o Bestuursverslag = een door het bestuur op te stellen document waarin nadere
mededelingen worden gedaan over de toestand op de balansdatum en de gang van zaken
gedurende het jaar, art. 2:391 BW. Ook verantwoording nu afleggen over
duurzaamheidsaspecten en sociale aspecten (ESG-eisen & CRSD-Richtlijn).
o Overige gegevens = art. 2:392 BW, zoals een accountantsverklaring, de weergave van de
statutaire regeling omtrent winst etc.
Bestuursverslag moet een schriftelijk verslag zijn. Nieuw hierin is duurzaamheid van de
onderneming weergeven (art. 2:391a BW: verplicht voor BV/NV, OOB/beursfonds). De inhoud
van het bestuursverslag is o.a. uitleg verwachtingen bestuur, uitleg risico’s en onzekerheden en
diversiteitsbeleid (art. 2:391 BW).
Ook een controleverklaring toevoegen van de accountant: externe onafhankelijke accountant
dat de jaarrekening is gecontroleerd en goed is, art. 2:393 BW. AVA is bevoegd tot het verlenen van
een opdracht, indien deze niet doet dan RvC, indien deze ook niet doet dan het bestuur.
o Enkelvoudige jaarrekening: balans, winst- en verliesrekening en een toelichting.
o Geconsolideerde jaarrekening = groepsjaarrekening (art. 2:405 BW).
Consolidatieplicht = plicht tot opmaken van geconsolideerde jaarrekening
Consolidatiekring = welke in consolidatie te betrekken maatschappijen (art. 2:406
BW).
1) Tussenhoudstervrijstelling, art. 2:408 BW: verwijzen naar de consolidatie
indien onderneming deel van een groep, dan voldaan aan de verplichting. Dan
vaak een enkelvoudige jaarrekening maken en publiceren en dan hierin verwijzen.
Indien een beursgenoteerde vennootschap dan kan het niet bij tussenholding en
dan altijd een geconsolideerde en enkelvoudige opmaken (lid 4). Kan wel slechts
onder bepaalde voorwaarde, zoals controle door accountant en openbaar maken
(lid 1).
Wel altijd zelf een enkelvoudige opstellen, alleen niet een
geconsolideerde jaarrekening ook opstellen en openbaar maken.
2) Groepsvrijstelling, art. 2:403 BW: indien moeder de jaarrekening opneemt van
dochter en indien moeder aansprakelijkheid ervaart, dan dochter vrijgesteld van
de publicatieplicht. Voorwaarden neergelegd in lid 1. Dit kan niet indien sprake is
van een beursgenoteerde vennootschap of bij een groepsmaatschappij die een
4
