Literatuur Internationaal Ondernemingsrecht
Week 1 – Inleiding tot het IPR
Rechtspersonen, P. Vlas
(nr. 1 t/m 31, 47 t/m 59, 63 t/m 82, 83 t/m 119, 127 t/m 139, 342 t/m 353)
De conflictrechtelijke regels omtrent het IPR-rechtspersonenrecht zijn te vinden in art. 10:117-10:124 BW.
Deze regels hebben betrekking op coöperaties. De definitie hiervan is te vinden in art. 10:117 BW,
waaronder wordt verstaan:
Rechtsvorm met rechtspersoonlijkheid
Rechtsvorm die als zelfstandige eenheid of organisatie naar buiten toetreedt
Publiekrechtelijke rechtspersonen
EESV en SE
Rechtspersonen sans loi
Toepasselijk recht op een rechtspersoon wordt bepaald oor: i) incorporatierecht of ii) leer van de
werkelijke zetel.
i. Incorporatierecht = gevallen opgesomd in art. 10:119 BW worden beheerst door het recht van
het land naar waar de rechtspersoon is opgericht. Dit is vaak het land waar de rechtspersoon
haar statutaire zetel heeft. Het gaat erom dat de rechtspersoon volgens welk recht het is
opgericht rechtsgeldig heeft plaatsgevonden. Indien een verplaatsing plaatsvindt van de
bestuurszetel, dan blijft deze onderworpen aan het recht van oprichting. Verplaatsing van de
statutaire zetel kan niet, dan rechtspersoon ontbinden en vereffenen en nieuwe rechtspersoon
oprichten. Kan alleen indien Nederland en het andere land hiervoor een wettelijke regeling
kennen. Zie art. 10:118 BW.
Art. 10:120 BW (buitenom) heeft betrekking op de erkenning van verplaatsing van
zetelverplaatsing (statutaire zetel): erkenning in NL indien zetelverplaatsing is
overeenstemming is met het recht van land van oorsprong en recht van land van
ontvangst. Indien beide het erkennen dan NL ook. Zie ook art. 10:9 BW. indien erkend
dan rechtspersoon beheerst door recht van land van nieuwe zetel, tenzij dat land
voorschrift recht van land van oorsprong.
ii. Leer van de werkelijke zetel = voor toepasselijk recht op de rechtspersoon wordt gekeken naar
waar de bestuursactiviteiten plaatsvinden, de bestuurszetel is. Dit betekent dat indien een land
deze leer hanteert de rechtspersoon vereffend en ontbonden moet worden indien de
bestuurszetel verplaatst naar een ander land. Ook kan het voorkomen dat indien rechtspersoon
is opgericht naar recht van land A en bestuur verplaatst naar land B wat een werkelijke zetel
1
, leer heeft dan kan het zijn dat deze niet bestaat want niet opgericht conform het recht van land
B, terwijl dit recht volgens land B wel van toepassing is.
iii. In Scandinavische landen wordt de rechtspersoon beheerst door het recht van het land waar de
eerste inschrijving heeft plaatsgevonden. Dit is meestal het land waar de rechtspersoon is
opgericht.
In NL wordt uitgegaan van het incorporatierecht, art. 10:118 BW: recht van het land van oprichting en waar
de statutaire zetel is (plaats van vestiging van de zetel). indien een zetel ontbreekt dan geldt het vereiste
centrum van optreden naar buiten toe ten tijde van de oprichting.
HR 20 maart 1990: HR bepaalt dat de vraag naar de onherroepelijkheid van de
aandeelhoudersvolmacht wordt beheerst door het recht volgens welk de vennootschap is opgericht.
HR D Group Europe: vraag of art. 2:11 BW van toepassing is op een Belgische vennootschap die
bestuurder is van een Nederlandse vennootschap. Op grond van art. 10:119 sub e BW wordt dit
beheerst door het incorporatierecht, dus NL recht.
Indien regeling in strijd met de NL openbare orde, dan blijft deze buiten toepassing, zie art.
10:6 BW.
Om misbruik van vennootschappen, vennootschap wordt opgericht naar recht van land maar
heeft daar totaal geen band mee en alle activiteiten ergens anders, de Wet formeel buitenlandse
vennootschap opgesteld. Deze is echter niet van toepassing indien het gaat om
kapitaalvennootschappen die zijn opgericht naar het land van een EU of EER lidstaat.
WFBV
Van toepassing op kapitaalvennootschappen die nagenoeg activiteiten in NL hebben en geen band
hebben met het land van oprichting (art. 1), uitzondering is kapitaalvennootschappen EER (lid 2) met
uitzondering van art. 6.
Inschrijvingsverplichting, art. 2, ook rust deze verplichting op lokale managers, art. 7 (degene die
met de dagelijkse leiden van de onderneming zijn belast)
Gegevens, art. 3
Minimum geplaatst kapitaal en eigen vermogen, art. 4
Opmaken en publiceren jaarverslag en bestuursverslag, art. 5
Aansprakelijkheid, art. 6
Met nagenoeg geheel wordt niet gedoeld op niet meer van toepassing indien enkele activiteiten
ook ergens dan in NL, dan moet het wel gaan om een groter geheel van activiteiten buiten NL.
2
, Vestigingsvrijheid vennootschappen EU
Art. 49 jo. 54 VWEU: i) oprichting naar land van lidstaat, ii) vestiging van vennootschap binnen EU
(statutaire zetel, hoofdbestuur of hoofdvestiging).
Leiden ertoe dat lidstaat een vreemde vennootschap dient te erkennen voor zover zij zijn opgericht
overeenkomstig het recht van een lidstaat.
De door een lidstaat hanteerde IPR regel (incorporatie of werkelijke zetel) mag de vrijheid van
vestiging niet belemmeren.
Indien vennootschap opgericht naar land incorporatierecht en verplaatst werkelijke zetel naar een
land met incorporatierecht, dan heeft de verplaatsing van de werkelijke zetel geen gevolgen voor
het op de vennootschap toepasselijke recht: nog steeds onderworpen lidstaat van emigratie, deze
mag wel beperkingen opleggen aan de verplaatsing van de werkelijke zetel.
Indien vennootschap opgericht naar land incorporatierecht en verplaatst werkelijke zetel naar land
met werkelijke zetel stelsel, dan mag lidstaat immigratie niet eigen toepasselijk recht op
vennootschap toepassen, want belemmering van vrijheid van vestiging. Indien vennootschap zich
aangepast naar eisen lidstaat immigratie – omgezet vennootschap dat recht – dan lidstaat emigratie
de omzetting erkennen.
Indien vennootschap opgericht naar land werkelijke zetel stelsel en verplaatst naar land met
incorporatierecht, dan volgens regels land immigratie de verplaatsing geen gevolgen omdat
onderworpen blijft land emigratie want daar opgericht. Vanuit land emigratie verplaatsing wel
gevolgen, want vennootschap houdt dan op te bestaan, kan ontbinden en vereffenen zonder in strijd
te zijn met de vrijheid van vestiging. Dit is anders indien na verplaatsing vennootschap omgezet in
vennootschap land immigratie, maar daarvoor is noodzakelijk dat het recht van deze lidstaat in een
dergelijke omzetting voorziet.
Indien vennootschap opgericht land werkelijke zetel stelsel en verplaatst naar land met werkelijke
zetel stelsel, dan beide lidstaten gevolgen aan de verplaatsing. Emigratie is ontbinding en
vereffenen en immigratie is onderworpen aan dat recht. Maar lidstaat immigratie mag niet het
eigen recht toepassen en indien na verplaatsing omgezet in vennootschap land immigratie dan
moet land emigratie dit aanvaarden.
Voor de regels met betrekking tot de EESV en de SE, zie aantekeningen van MCO week 12 en neem deze
over, hierin staat al alles.
Rechtspersonen kunnen op verschillende manieren samenwerken:
Losse samenwerking Overeenkomst = Rome I
Joint venture Overeenkomst = Rome I: lastig te bepalen wie de kenmerkende prestant want
beide zullen wat inbrengen, dus dan kijken naar land nauwst verbonden mee is, art. 4 lid 4, indien
geen rechtskeuze is gemaakt in de overeenkomst. Aanknoping zoeken bij land van oprichting.
Fusie
3