Aantekeningen Commerciële Contracten
Week 1 – Inleiding & Koopovereenkomst
Commerciële contracten = zakelijke overeenkomsten tussen professionele partijen, waarbij commerciële
prestatie tussen partijen wordt overeengekomen.
I. Uitgangspunt: partijen in beginsel en gelijkwaardig.
II. Functie: checklist, risico-verdeling en zekerheid namelijk rechtens afdwingbaar.
III. Toepasselijk recht: verbintenissenrecht uit het BW.
IV. Biedt rechtszekerheid
Nut van het contractenrecht
Anthony Kronman, in het artikel een gedachte-experiment. Wat nu als de staat contracten niet
afdwingbaar zou maken, dan transsectionele zekerheid: bij niet simulante prestaties met name
tussen vreemden het ex ante (vooraf) risico dat, ex post (achteraf), de ene partij nakomt en de
ander alsnog niet.
Zekerheid willen partijen wel hebben want: als je alleen maar vertrouwen hebt
nagekomen dan is het contract eigenlijk ongeldig maar overeenkomst is geldig als het
feitelijk afdwingbaar is, aangezien op vertrouwen is te zwak (Hobbes). Staat nodig om
vertrouwen te hebben dat er wordt nagekomen, belangrijkste staat is dat het een
geloofwaardige belofte is, dus dreiging staatsmacht geloofwaardig (Smith).
Contractenrecht is van nut, het faciliteert namelijk:
- Bevorderen van autonomie en efficiënte: faciliteren handelsverkeer en
bevorderen vrijheid en welvaart, juridische afdwingbaarheid maakt
individuele zelfontplooiing mogelijk door rechtsbetrekkingen aan te gaan,
optimale allocatie schaarse goederen door optimaliseren efficiëntie, hoogste
opbrengst voor laagste kosten.
- Commercieel contractenrecht aanvullend en regelend recht: vrijwillige
uitwisseling van goederen en diensten, geen bevelen van de wetgever maar
hulpmiddel, vergemakkelijken transacties, regels die de inhoud van een
overeenkomst bepalen doch slechts als partijen niet zelf iets anders zijn
overeengekomen.
Leemtes in een overeenkomst kunnen worden opgevuld ex art. 6:2 jo. art. 6:248 BW
1. Voorziet de wet of een gewoonte in de leemte: bij strijdigheid prevaleert de wet.
2. Aanvullende werking van de redelijkheid en billijkheid:
- Omstandigheden voor en na het sluiten van de overeenkomst
- Aard van de overeenkomst
- Gerechtvaardigde belangen van partijen
- Economisch doel en evenwicht van het contract
- Toepasselijke wettelijke bepalingen
Wegcontracteren van de redelijkheid en billijkheid ontstaat discussie: i) literatuur
betoogt wel mogelijk want partijautonomie staat centraal en nergens staat dat het niet
kan worden uitgesloten, ii) literatuur betoogt niet want van dwingend recht, iii) literatuur
1
, betoogt deels want dwingend recht maar partijen kunnen wel de gevolgen/uitwerkingen
beperken.
Kwalificatie overeenkomsten:
Stap 1) Kijken naar de partijbedoelingen
Stap 2) Kijken naar de feitelijke uitvoering van het contract en kijken hoe partijen inhoud geven aan de
overeenkomst.
Indien de feitelijke uitvoering van de overeenkomst afwijkt van de partijbedoelingen bij de
totstandkoming van de overeenkomst, dan gaat de feitelijke uitvoering boven.
Stap 3) Kijken eventueel welke bepalingen uit het BW moeten worden toegepast.
Stap 4) Indien meerdere overeenkomsten, dan kan sprake zijn van een gemengde overeenkomst, art.
6:215 BW.
Koopovereenkomst, art. 7:1 BW
Wederkerige overeenkomst en consensueel van aard.
HR Beeldbrigade, r.o. 3.5 (koop van computerprogrammatuur/licentieovereenkomst):
is er sprake van de koopovereenkomst, art. 7:23 BW (klachtplicht) van toepassing. Indien
wel koopovereenkomst dan bepalingen van koop wel van toepassing, indien niet dan niet
van toepassing.
HR stelt dat sprake van een koopovereenkomst, want i) kooptitel niet beperkt
tot koop van zaken, wetgever ruime betekenis aan toegekend, zie art. 7:47 BW,
ii) gaat om een overeenkomst van standaard computerprogrammatuur voor een
niet in tijdsduur beperkt gebruik tegen betaling bepaald bedrag en strekt ertoe
verkrijger iets te verschaffen dat geïndividualiseerd is en waarover feitelijke
macht kan verschaffen, iii) wenselijk want uitgewerkte regeling omtrent
conformiteit, iv) sluit aan bij het stelsel van de wet.
Art. 7:47 BW, analoog toepassen op de koop van vermogensrechten voor zover dat in
overeenstemming is met het aard van het recht, bv koop van aandelen of de koop van vorderingsrechten.
HR Gratis toestel, r.o. 3.2.3-3.2.5 (koop van vorderingsrechten): vennootschap met een andere
vennootschap cessie-overeenkomsten gesloten, vordering op klanten overgedragen aan de
Zweedse vennootschap. Zweedse partij stelde kan vorderingen niet innen, want op basis van
nieuwe rechtspraak providers die gratis toestel aanbieden in strijd met consumentenrecht, dus
consument vernietiging tot overeenkomst. Dus Zweedse partij stelde dat de vorderingen niet
voldeden aan de overeenkomst, want kon vorderingen niet innen.
HR stelde dat dient te worden gekeken naar wat partijen zijn overeengekomen, dus
het komt aan op de uitleg van de overeenkomst om te bepalen of sprake is van non-
conformiteit. In deze zaak geen non-conformiteit want in de cessie-overeenkomst
bedongen wanneer daarvan sprake is en geen der bepalingen deed zich hier voor.
Ander soorten overeenkomsten:
Ruil, art. 7:49 BW
Schenking, art. 7:175 BW
Overeenkomst van opdracht, art. 7:400 BW
Aanneming van werk, art. 7:750 BW: werkzaamheden die bestaan in het vervaardigen en/of
bewerken van stoffelijke voorwerpen, kwalificatie te bekijken i) mate van gedetailleerdheid
2
, waarmee de opdrachtgever de eisen formuleert waaraan het werk moet voldoen, ii)
keuzevrijheid van de aannemer bij het realiseren van het werk.
Huur, art. 7:201 BW en leasing
Bewaarneming, art. 7:600 BW
Distributie
Partijen hebben contractsvrijheid, dit houdt in dat partijen de uitleg van het contract
contractueel kunnen vormgeven door bv opnemen van definities, interpretatie kan ook worden
afgeleid uit de structuur van het contract en greep door kwalificatiebepaling. Daarnaast staat het
partijen vrij hoe ze het contract vormgeven, dit kan schriftelijk maar ook mondeling (art. 3:37
BW). Verder kunnen partijen van aanvullend recht afwijken en zelf bepalingen opnemen in het
contract.
Non-conformiteit, art. 7:17 BW (materiële gebreken)
Een zaak beantwoord niet aan de overeenkomst indien zij, mede gelet op de aard van de zaak en de
mededelingen die de verkoper over de zaak heeft gedaan, niet de eigenschappen bezit die de koper op
grond van de overeenkomst mocht verwachten (lid 2).
o Parlementaire geschiedenis blijkt ook dat de hoogte van de prijs van belang is, welke
hoedanigheid partijen, zijn partijen deskundige op het gebied, onder welke
omstandigheden de koop plaatsvond.
o Mededelingen van de verkoper (mededelingsplicht lid 2):
Blote mededelingen: losse mededeling/opmerking, doet niet echt ter zake in de
context.
Serieuze inlichtingen en toezeggingen: koper weet dat er iets is geweest in het
verleden.
Garanties: verkoper stelt dat iets echt niet zo is. Indien garantie dan kan een
beroep op overmacht niet slagen.
Koper heeft een onderzoeksplicht ex art. 7:23 BW, hierin is
opgenomen dat de koper tijdig dient te klagen anders verlies van beroep
op non-conformiteit. In NL mededelingsplicht boven onderzoeksplicht,
tenzij schending van de mededelingsplicht bestaat uit het niet
overleggen van een stuk terwijl de koper ook zonder dat stuk reeds over
gerede aanwijzingen beschikt dat het aangebodene de ongunstige
eigenschap zal hebben.
Moment risico-overgang bepalend om te kijken of sprake is van non-
conformiteit. Moment van aflevering dienen de zaken conform te zijn, art. 7:10
BW. Koper moet stellen en bewijzen dat moment van aflevering sprake is van
non-conformiteit.
HR IJsseloevers/X, r.o. 3.4.2 (goodwill): notarispraktijk verkocht, betaald voor overnamesom en betaald
voor goodwill. Goodwill in deze zaak is dat het gaat om een goed lopende praktijk en koper bereid om
hier geld voor te betalen. Later blijkt het allemaal anders te zijn. Terugvordering van de goodwill.
HR stelt dat verkoop onderneming een tekortkoming in de nakoming ook kan bestaan indien
de overgedragen wat betreft de goodwill niet beantwoord aan hetgeen de koper op grond van de
3
, overeenkomst mocht verwachten. Art. 7:17 BW geldt dus ook voor goodwill waarvoor koper
betaald heeft.
Lasten en beperkingen, art. 7:15 BW (rechtsgebreken)
Verkoper verplicht om de zaak in eigendom over te dragen vrij van alle lasten en beperkingen,
uitzondering van die de koper heeft aanvaard.
Niet alleen ziet op privaatrechtelijke lasten en beperkingen, maar ook publiekrechtelijke lasten
en beperkingen.
o HR Portsight/De Vries, r.o. 3.6.3-3.6.5: HR stelt dat bijzondere lasten en
beperkingen alleen die lasten en beperkingen betreffen die op dat specifieke
terrein op die specifieke zaak rusten. Ging in deze zaak om beleidsregels en dat is
geen last of beperking. Kan wel een rol spelen bij dwaling.
o HR Gratis toestel, r.o. 3.2.7: Het niet of moeilijk incasseerbaar zijn van een
overgedragen vordering, als gevolg van (gehele of gedeeltelijke) nietigheid of
vernietigbaarheid van de overeenkomst waaruit de vordering voortvloeit, vormt
geen bijzondere last of beperkingen.
Gemengde overeenkomst, art. 6:215 BW
Twee of meer door wet geregelde overeenkomsten, dus twee benoemde overeenkomsten,
dan beide sets bepalingen van toepassing, tenzij bepalingen strijdig zijn met elkaar.
HR Kasteel/Staat der Nederlanden, r.o. 3.3.2, 3.3.5: cateringovereenkomst
overeengekomen, maar ook delen van huur in de overeenkomst opgenomen. HR stelt dat
sprake is van een gemengde overeenkomst, want huurovereenkomst en overeenkomst
van opdracht.
Stap 1) Kan de overeenkomst worden gesplitst.
Stap 2) Zo niet, dan kijken of de bepalingen van beide strijdig zijn met elkaar. Zo
niet dan kunnen deze bepalingen naast elkaar bestaan, tenzij de wet cumulatie
van beide bepalingen verbiedt, dan kijken op basis van de wet welke voorgaat.
Stap 3) Indien bepalingen strijdig, dan kijken welk karakter de gemengde
overeenkomst vooral heeft, dus welke overeenkomst staat centraal. Deze
bepalingen worden dan toegepast op hetgeen waarover geschil is.
Indien sprake is van een gemengde overeenkomst met een
onbenoemde overeenkomst erin, dan is art. 6:215 BW van analoge
toepassing. Indien sprake is van een benoemde en onbenoemde
overeenkomst dan kunnen niet zomaar de dwingende bepalingen van de
benoemde overeenkomst opzij gezet worden door bepalingen van de
onbenoemde overeenkomst.
Gemengde overeenkomst stappenplan
Stap 1) Kwalificatie van de overeenkomsten
Stap 2) Zijn de overeenkomsten in twee of meerdere overeenkomsten op te splitsen, zo ja
splitsen en bepalingen van overeenkomsten op dat geschil toepassen, zo nee door naar stap 3.
Stap 3) Zijn de overeenkomsten /bepalingen van de overeenkomst verenigbaar, zo ja dan
toepassen bepalingen, zo nee dan door naar stap 4.
4
