Werke
n aan
sociale
(van Gogh, 2010. Copyright z.d., onbekend.)
Werken aan sociale netwerken
Naam:
Studentnummer:
Datum: 16 juni 2019
Opleiding: HAN HBO-V DT
Module: Zorginnovatie in de praktijk 7
Opdrachtgever:
Afdeling: Forensisch psychiatrische afdeling
Werkbegeleiders:
Consultdocent:
Examinator:
Aantal woorden samenvatting: 314
Aantal woorden artikel: 3982
,Werken aan sociale netwerken
SAMENVATTING
INLEIDING
In de forensische psychiatrie is het belangrijkste doel van de behandeling het risico op delictrecidive
verminderen. Het sociale netwerk van een cliënt is van invloed op het recidiverisico.
Een ondersteunend sociaal netwerk draagt op positieve wijze bij aan het behandelproces en het
voorkomen van nieuwe delicten. Op de forensische psychiatrische afdeling van het Vincent van Gogh
wordt geconstateerd dat cliënten een beperkt of geen ondersteunend sociaal netwerk hebben wat
als probleem wordt gezien omdat dit gevolgen heeft voor het recidiverisico.
DOEL
Het doel van het onderzoek is om de kwaliteit van de zorg te verbeteren gericht op het sociale
netwerk van cliënten, teneinde het delictrecidive te verminderen. De onderzoeksvraag luidt:
Wat ervaren sociotherapeuten van de forensisch psychiatrische afdeling van het Vincent van Gogh
instituut als bevorderend en belemmerend bij de zorg die zij bieden gericht op het uitbreiden en in
stand houden van het sociaal netwerk van forensisch psychiatrische cliënten?
METHODE
Er is kwalitatief onderzoek gedaan door middel van semi-gestructureerde interviews bij
sociotherapeuten.
RESULTAAT
De onderzoeksresultaten geven weer wat sociotherapeuten als belemmerend en bevorderend
ervaren in de huidige zorg gericht op het sociale netwerk. Sociotherapeuten passen verschillende
interventies toe maar ervaren dat er niet methodisch gewerkt wordt aan het terugdringen van het
delictrecidive.
CONCLUSIE
Sociotherapeuten geven aan dat ze meer kennis willen hebben van interventies gericht op
uitbreiding van het sociale netwerk. Ze hebben behoefte aan beleid waarin methodisch werken
gericht op delictrecidive centraal staat.
AANBEVELINGEN
Vervolgonderzoek is nodig waarin de ervaringen van cliënten en andere disciplines onderzocht
worden en om te onderzoeken of de HKT-R een aanvullende rol kan hebben in de behandeling . Om
de kennis van sociotherapeuten te vergroten is scholing geïndiceerd op het gebied van het sociale
netwerk. Het is aanbevolen dat er door het management en behandelteam beleid wordt gemaakt op
methodisch werken aan delictrecidive.
Forensische psychiatrie - sociaal netwerk - interventies – delictrecidive
1
, Werken aan sociale netwerken
Inleiding
Op een forensische psychiatrische afdeling (FPA) is sprake van klinische 24-uurs zorg in een
verblijfsetting waarbij ook behandeling wordt geboden. In 2017 was het gemiddelde aantal bezette
bedden in deze klinische zorg 1042 (Forensischezorg.nl, z.d.). De behandeling is erop gericht het
risico op delictrecidive te verminderen en op deze manier de samenleving te beschermen. Daartoe
beoogt de behandeling dynamische risicofactoren tot een aanvaardbaar niveau terug te brengen en
beschermende factoren te versterken (Expertisecentrum forensische psychiatrie.nl, z.d.).
Dynamische risicofactoren zijn factoren die te beïnvloeden zijn door behandeling.
Risicotaxatie is een verplicht onderdeel binnen de Forensische zorg. Er worden risicotaxatie-
instrumenten gebruikt om het recidiverisico in kaart te brengen. Één hiervan is de Historische,
Klinische en Toekomstige revisie, de HKT-R. Dit is een wetenschappelijk onderbouwd gestructureerd
risicotaxatie-instrument ter ondersteuning van het klinisch gewogen eindoordeel over het risico op
recidive van forensische psychiatrische patiënten (Forensischezorg.nl, z.d.).
Uit onderzoek blijkt dat het sociaal netwerk van een patiënt van invloed is op het delictrecidive.
Omgevingsfactoren zoals een ondersteunend sociaal netwerk kunnen positief bijdragen aan het
behandelproces en het voorkomen van nieuwe delicten (Basiszorgprogramma FPP, 2015). Een
ondersteunend sociaal netwerk kan gezien worden als een beschermende factor. Uit diverse studies
blijkt dat criminaliteit vooral gerelateerd is aan vier kernfactoren; antisociale cognities/attitude
(rationaliseren van delicten, negatieve houding t.o.v. justitie), antisociaal netwerk, een geschiedenis
van antisociaal gedrag en trekken van een antisociale persoonlijkheidsstoornis, zoals impulsiviteit,
slechte copingvaardigheden en vijandigheid (van Horn, J., Eisenberg, M., & Uzieblo, K., 2016).
Verpleegkundigen richten zich op de kwaliteit van leven en het welzijn van de zorgvragers
(Beroepscode V&V, 2015). De visie van het Vincent van Gogh instituut (VVGI) is “Herstel is haalbaar”
gerelateerd aan de Herstel ondersteunende visie, waarbij niet de aandoening maar de cliënt centraal
staat en er persoonsgerichte zorg op maat geboden wordt (VVGI.nl, z.d.). In het kader van
forensische zorg heeft de verpleegkundige de taak en de verantwoordelijkheid om de zorg te richten
op het verminderen van het delictrecidive in combinatie met een persoonsgerichte, cliënt centrale
aanpak. Een onderdeel van verpleegkundige zorg bij het verminderen van het delictrecidive is
gericht op het sociale domein en daarmee samenhangende omstandigheden. Deze bestaan uit het
bevorderen van beschermende factoren en het terugdringen van dynamische risicofactoren.
Bij beschermende factoren zijn de zorg en de interventies gericht op hulp bij netwerkversterking,
motivatie, coping, werk, invulling van de vrijetijd, sociale vaardigheden en om tevredenheid over de
gezondheid bewerkstelligen (Nagtegaal & Schönberger, 2013). Bij het terugdringen van dynamische
risicofactoren zijn middelengebruik, antisociaal gedrag, omgang en identificatie met criminele
vrienden en agressie speerpunten waarop de interventies gericht zijn (Expertisecentrum
Forensische psychiatrie, 2018).
Door gebruikmaking van de methode informatieverzameling is er een analyse van de praktijk
gemaakt (Van der Donk & Van Lanen, 2017). Tevens is er oriënterend literatuuronderzoek gedaan
naar relevante onderwerpen met betrekking tot het thema sociale netwerk en delictrecidive. Op de
FPA van het VVGI, wordt door het gehele behandelteam geconstateerd dat er bij alle cliënten
sprake is van geen of een beperkt al dan niet ondersteunend sociaal netwerk. Dit blijkt uit een
screening van het cliëntendossier, gesprekken met leden van het behandelteam en observaties uit
de dagelijkse praktijk.
2
