REFLECTIE EN ETHIEK
de normatieve professional
uit Vethert (z.d.)
PL 4 Ethiek en Reflectie
Studie jaar 2018-2019
Student Minie de Vries
P.S. alle namen en data in dit verslag zijn fictief.
,Inhoud
Normatieve Professionalisering.......................................................................................................3
Moreel thema.....................................................................................................................................4
Dialoog.............................................................................................................................................4
Analyse...............................................................................................................................................8
Beroepscode.....................................................................................................................................10
Intervisie........................................................................................................................................12
Doelen voor de intervisie..............................................................................................................12
Visie op zorg.....................................................................................................................................13
Mensbeelden in de zorg...................................................................................................................13
Moreel dilemma op de werkvloer..................................................................................................15
Literatuurlijst..................................................................................................................................18
Bijlage 1 Vogelvlucht en verpleegkunde als professie......................................................................20
Bijlage 2 Intervisieplan......................................................................................................................21
Bijlage 3 Feedback............................................................................................................................26
Bijlage 4 Reflectie verslag.................................................................................................................31
,Normatieve Professionalisering
Inleiding
Normatieve professionalisering was voor mij een totaal onbekend begrip. Ik ben dan ook op zoek
gegaan naar wat dit nu eigenlijk betekent. In bijlage 1 beschrijf ik mijn zoektocht door in vogelvlucht de
geschiedenis van de verpleegkunde en verpleegkunde als professie uit te schrijven.
Normatieve professionalisering
Kanne (2006) beschrijft de normatieve professional als wars van beheersmatig denken, tegen
regulering van controle en tegen technische en instrumentele invulling van professionaliteit. Dit staat
lijnrecht tegenover de marktwerking in de zorg zoals wij die nu kennen. Bij de managers in de zorg zijn
het uitvoeren van protocollen en de keuze voor economische argumenten hoofdzaak, de morele
aspecten van de zorg lijken op een tweede plaats te komen. Efficiency is bij hen het toverwoord, de
zorg wordt uitgedaagd meer te doen met minder mensen en met behoud van kwaliteit en veiligheid.
De Vos (2007) spreekt over de versnelling in de zorg.
Normatieve professional en marktwerking. Kan dit wel samen. In begin van de 21 ste eeuw lijkt deze
kloof tussen zorgmanagers en de zorgprofessionals onoverbrugbaar (Stoopendaal, 2008). Media laat
zien dat cliënten en hun familie klagen over gebrek aan vriendelijkheid en aandacht; de zorg is
verzakelijkt, ontmenselijkt en verhard. Kunneman en Slob (2007, p. 27-30) gaan op zoek naar de
verbinding. Zij gebruiken hier de beeldspraak lantaarnpalen en kampvuren.
”De lantaarnpalen staan voor transparantie, controleerbaarheid en toezicht; de kampvuren voor de
momenten waarop de vonken overspringen, wanneer mensen in een organisatie elkaar opzoeken en
verhalen uitwisselen. Men spreekt dan over normatieve professionalisering””.
De Universiteit voor Humanistiek hanteert in haar onderzoeksprogramma 2005-2010 als definitie voor
normatieve professionalisering:
‘de bewustwording van het krachtenveld van verschillende normen (maatschappelijke,
organisatorische, professionele en persoonlijke) waarin de professional zich bevindt en het zoeken
naar de juiste rechtvaardigingsgrond voor het professionele handelen, die per situatie kan verschillen
en om een afweging (vooraf, tijdens en achteraf) vraagt’ (Universiteit voor Humanistiek, 2007, p.19).
Dit alles geschreven en veel gelezen te hebben besluit ik om de productiviteit in de zorg als thema te
nemen. Een thema dat veel discussie oproept tussen de zorgmanagers en de zorgprofessionals.
Aanleiding
Sinds 2002 werk ik bij De Schout de Kei. Een behandelcentrum voor daklozen met een verstandelijke
beperking in combinatie met complexe problematiek. Behandelvisie is bemoeizorg en normaliseren.
Sinds 2005 ben ik inhoudelijk teammanager op ACT De Schout, de ambulante setting van De Schout
de Kei. De doelgroep van deze setting zijn zorgwekkende zorgmijders met kwetsbaarheden op het
gebied van psychiatrie, verstandelijke beperking en verslaving. Kenmerkend is de puinhoop op alle
levensgebieden zoals: wonen, financiën / administratie, werk of dagbesteding, sociaal netwerk/
systeem, vrije tijd, contact derden (justitie, jeugdzorg, sociale dienst etc.), zingeving, welbevinden.
Een groep mensen die zich sociaal overbodig en uitgesloten voelt, waar de lijdensdruk hoog is, waar
geen financiële ruimte en geen steunend netwerk is en die opgesloten zitten in hun wereld die niet
groter is dan een postzegel.
Het werken in ACT De Schout gaat over lange behandeltrajecten. Het gaat over in contact komen,
aansluiting zoeken en dan, nadat er een vertrouwensrelatie is opgebouwd, het gaan hebben over de
kwetsbaarheden en op zoek naar intrinsieke motivatie om een ander leven te willen leven (Hoven,
2008).
Werken in een ACT team houdt in dat je intensieve outreachende zorg geeft. Deze zorg moet
zorgvuldig geregistreerd worden.
Alle medewerkers van een ACT team houden een agenda bij waarin al de productieve uren (cliënt
gebonden tijd) geschreven en gedeclareerd worden.
Productieve uren zijn de uren waarvoor de organisatie betaald krijgt. Behalve deze urenregistratie zijn
de medewerkers ook verplicht om te rapporteren (te beschrijven wat zij in deze tijd voor of met de
, cliënt gedaan hebben) en om het dossier van de cliënt op orde te houden (evaluatie,
behandelplannen, indicaties, screeningslijsten en onderzoeken updaten).
Probleem
De wachtlijst zou opgelost moeten kunnen worden gezien het aantal FTE’s van de ACT De Schout.
Toch ervaren mijn collega’s en ik een hoge werkdruk en lijken wij geen tijd te hebben voor het
opstarten en behandelen van nieuwe cliënten.
De organisatie heeft een productieve cliënt gerichte norm, deze is 85%. Dit betekent:
Aantal uren 85% cliënt gerichte 15% overig
productie
24 = 3 dagen 20,4 uur 3,6 uur
28 = 3 dagen 23,8 uur 4,2 uur
32 = 4 dagen 27,2 uur 4,8 uur
36 = 4 dagen 30,6 uur 5,4 uur
Deze norm is door middel van Benchmarking dus op basis van best practices, door vele
zorgorganisaties met elkaar te vergelijken, gesteld. Dit percentage heeft men verkregen door met
name de prestaties en activiteiten van de eigen organisatie met die van de concurrentie te vergelijken.
De marktwerking in de zorg is hier debet aan. De marktwerking zou de concurrentie tussen de
zorginstellingen verhogen met als doel verbetering van de kwaliteit en doelmatigheid van de zorg .
Er zijn voorstanders en tegenstanders. Effting (2016) interviewde Denys Damiaan een bekende
psychiater die zich woedend maakt. Hij meldt dat de ziekste en kwetsbaarste psychiatrische patiënten
uit de zorgsystemen vallen omdat ‘’met hen niet te scoren valt’’.
De verzekeraars willen inkopen daar waar kwaliteit en effectiviteit voorop staat. Zij willen cijfers
waardoor de administratie druk in de zorginstellingen verhoogd is. Marktwerking, waardoor de
organisatie structuur van zorginstellingen gekenmerkt wordt door aan regels gebonden procedures,
functie differentiatie, top down management en onpersoonlijke relaties (Hoorn, z.d.).
Voorstanders zijn moeilijk te vinden maar de VVD is de partij die hier uitgesproken over is. De zorg is
een bedrijf het gaat over producten leveren en resultaten behalen.
Ikzelf ben voor kwaliteit en doelmatigheid in de zorg en zie dat marktwerking hier kan bijdragen
maar….. ik maak dagelijks mee dat complexe cliënten om veel niet productieve tijd vragen, dat deze
cliënten, om het maar even cru te zeggen, weinig geld opleveren en veel tijd kosten. Voor mij zijn dit
wel juist de cliënten waarvoor ik het doe. Het zijn cliënten die niet verschijnen op de afspraak, waar je
soms letterlijk naar op zoek moet, waardoor je veel overleggen hebt met collega’s en derden, waar je
als hulpverlener op zoek moet naar best practice, evidence based practice en wat de cliënt wil. Het,
traject voordat de behandeling kan beginnen duurt lang, om maar niet te spreken over de lengte van
het traject zelf. En dan hebben we het nog niet eens over het resultaat. Denys Damiaan zei het al
‘’met hen valt niet te scoren’’.
Moreel thema
Moreel thema op mijn stage plek is de productiviteit van de medewerkers. Doordat een ieder zijn
agenda bijhoudt is er zicht op productiviteit van de medewerkers. Dit cijfer wordt in de organisatie
gebruikt om aan te geven of men de Benchmark eis, 85% productiviteit, haalt.
Opvallend is dan ook dat er eigenlijk veel medewerkers de norm van 85% niet halen of met regelmaat
niet halen, terwijl zij wel het gevoel hebben hard te werken, zelfs niet harder te kunnen werken en dat
zij de werkdruk als hoog ervaren.
In deze opdracht wil ik de productiviteit van collega’s en mijzelf onder de loep nemen. Ik wil
inventariseren waarom werknemers de productie norm niet halen mogelijk zijn er oorzaken die niets te
maken hebben met de marktwerking en kunnen wij daar mee aan de slag. Maar het zou ook zo
kunnen zijn dat de doelgroep van het ACT vraagt om anders te kijken naar deze norm.
Dialoog
Keuze van het thema Productiviteit in de dialoog.