Hoorcollege 1: Geschiedenis van de bewegingswetenschappen
Pre Klassieke Oudheid
● Egypte: Edwin Smyth Papyrus uit 1800 vC, beschrijft kennis uit het Oude Koninkrijk, waaronder het
inzicht dat de ruggenwervel een botkolom is.
● India: Hindu-sage geschreven tussen 3500 vC en 1800 vC, waarin Lord Krishna de bochel van een van
zijn vele aanbidsters corrigeert door axiale krachten uit te oefenen op haar kin en tenen.
Klassieke Oudheid (School van Athene)
Plato: Aristoteles:
● idealisme ● realisme
● wiskunde ● common sense
● dualisme ● monisme
● ideeën ● elementen
● ideaalvormen ● 4 oorzaken: materieel, formeel, bewegend, finaal
● De Motu Animalium
De rede (nous) als menner
Menner maakt uit hoe de bewegingen tot stand komen en
houdt het paard (ons lichaam) in toom.
Het nobele paard is het deel van lichaam dat doet wat we
willen. En het andere paard zorgt voor dingen zoals emoties
die we soms eigenlijk niet willen.
Je kunt je LZP (lichaamszwaartepunt) bij de afzet verder naar voren brengen (extra impuls). En voor het landen
weer naar achteren waardoor je met je voeten verder naar voren landt (kogelbaan). Afzetten tegen een
gewicht is effectiever dan tegen een nullast (meer kracht bij lage contractiesnelheden).
Leonardo da Vinci (1452-1519)
Omvangrijke studies van de anatomie van mens en dier en hoe deze ten grondslag ligt aan het bewegend
functioneren (i.h.b. locomotie) en model kan staan voor bewegende apparaten.
Descartes: lichaam-geest-dualisme
Borelli: vader van de biomechanica
17e eeuw: wetenschappelijke revolutie
● De Motu Animalium (I & II)
● Mechanica komt op: Mechanische interpretatie van spierfuncties (beweging resultaat van
spiercontractie)
● Lopen en rennen impliceren een voorwaartse verplaatsing van lichaamszwaartepunt, zwaaien van de
ledematen zorgt voor balanshandhaving.
● Inzichten in kniekinematica
● Aderen zijn elastisch
,Isaac Newton
Philsophiae Naturalis Principia Mathematica legt de basis voor klassieke mechanica.
Drie hoofdwetten, incl. F =ma, kracht is de oorzaak van beweging.
Mechanisering van het wereldbeeld.
Braune en Fischer (hoogleraar anatomie)
Schattingen LZP van lichaam(sdelen) a.d.h. kadaverstudies
Beschrijving van weerstanden die spieren moeten overwinnen.
Beenbeweging tijdens lopen niet louter een passieve pendulum.
Bakermat moderne LO
Friedrich Ludwig Jahn: der Turnvater Christian Gotthilf & Johann Christoph Friedrich Guts:
- Duitse romantiek, nationalisme philantropijnen
- Deutsches Volkstum - Duitse Verlichting: philantropium in Dessau en
- Adolf Spieß: discipline Schnepfentahl
- Körperkultur - “Leibeserziehung”
- Jan van Geuns
Academisering LO in VS en Canada
- 1855-1929: professionalisering van lichamelijke opvoeding; opkomst van LO als discipline: Robert Tait
McKenzie
- 1930-1959: opkomst van onderzoek naar lichamelijke activiteiten en lichamelijke opvoeding: Journal of
Health and Phsyical Education etc.
- 2904-1993: Franklin M. Henry: stofwisseling, hart- en bloedsomloop, specificiteit van training en de planning
en sturing van snelle bewegingen.
Emancipatie van de LO
● Commissie Jongbloed (1960): de LO heeft een eigen wetenschappelijke problematiek; daarom is een
universitaire opleiding op dit terrein nodig.
● Oprichting van de Interfaculteit Lichamelijke Opvoeding aan de Vrije Universiteit (1971) tussen
○ Faculteit der sociale wetenschappen en faculteit geneeskunde
Fenomenologie
● Merleau-Ponty: Phénoménologie de la Perception (1945): nadruk op het lichaam nadruk als primair
middel om de wereld te kennen
● F.J.J. Buytendijk: Algemene theorie der menselijke houding en beweging (1958): “een functie definiëren
wij als een ondeelbaar geheel van veranderingen, dat zinvol betrokken is op iets, dat buiten deze
veranderingen ligt” (lijkt op Aristoteles)
● C.C.F Gordijn: Inleiding tot de problematiek van het menselijk zich bewegen (1964): wereld van
motorische betekenissen, bewegen is een dialoog met de omgeving.
,Centrale rol voor biomechanica
● Winter definieert de biomechanica van de menselijke beweging als “the discipline which describes,
analyzes, and assesses human movement”
● “HMS: is an emerging discipline blending aspects of psychology, motor learning and exercise
physiology as well as biomechanics”.
● Pijlers van de BW: biomechanica, fysiologie, psychologie.
Biomechanica en lichamelijke opvoeding ontwikkelen tegelijk en beide van belang voor de
bewegingswetenschappen. LO is al vrij vroeg geprofessionaliseerd toen wetenschappers zich ermee bezig
gingen houden.
Institutionalisering BW
Acquiring Ball Skill
Human movement - a field of study
Journal of Human Movement
Human Movement Science
Human Motor Actions: Bernstein Reassessed
N.A. Bernstein (1896-1966)
- Pionier van ‘motor control’; coördinatie
The co-ordination and regulation of movements.
Bewegungsphysiologie, 1982
Motor-action controverse
S-R-theorie van Pavlov “Fysiologie der activiteit”: vitalisme
Monisme/Dualisme Bewegen als deel van (beweging)shandeling
beweging opgevat als tijdruimtelijke Action theory
verplaatsing Neuromechanica, dynamica, ecologische psychologie
Biomechanica, conditionering
Disciplinariteit
● Discipline: academisch vakgebied met een gezamenlijk kenobject en/of methode
● Multidisciplinariteit: diverse disciplines worden gecombineerd zonder interactie
● Crossdisplinariteit: aspecten van de ene discipline worden verklaard vanuit een andere discipline
● Interdisciplinariteit: nieuwe kennis die de afzonderlijke disciplines overstijgt
● Transdisciplinariteit: combinatie van wetenschappelijke kennis en praktijkkennis (dus combinatie van
meerdere disciplines hierboven genoemd)
Kennisintegratie
Wetenschappelijke status BW?
- Aanname: BW vormt meer dan een losse verzameling van toepassingen van kennis uit andere
gebieden en disciplines.
- BW-problemen vergen een multidisciplinaire aanpak, die niet geleverd kan worden door enige van de
basisdisciplines
- De BW moeten ontwikkelingen in de basisdisciplines inpassen in de studie van het bewegen.
, Fundamenteel onderzoek Translationeel onderzoek
Bewegingswetenschappen koppelen aan de praktijk
Voor al onze toepassingsgebieden moeten deze
interactiecycli worden onderhouden.
Eisen aan wetenschap
- 60-70: bijdragen aan (neo)marxistische heilstaat
- 70-80: vrijheid, blijheid in academische tuin
- 80-90: er moet wel gepubliceerd worden!
- 90-00: het moet ook goed zijn! (citaties, IF, HI)
- 0-10: het moet ook maatschappelijk nut hebben!
Maatschappelijke relevantie neemt toe
- Belang van bewegen voor gezondheid
- Vrijwel alle sporten halen de banden met de (bewegings)wetenschappen aan
- Hetzelfde geldt voor fysiotherapie
- De ivoren toren is in verval
- Privaat-publieke samenwerking en consortatia staan centraal.
Laatste decennia
- Kaders zorgverzekering steeds stringenter
- Noodzaak van evidence-based handelen, maar wie betaalt het onderzoek?
- Zorgkosten worden onbeheersbaar
- Behandeling staat minder op zichzelf, zorgt richt zich meer op preventie, E = M
- Fysiotherapeut wordt bewegingsdeskundige
Filosofische wetenschap: de verschillende visies op de mens.
Specificiteit: als je goed bent in de ene taak wil dat niet zeggen dat je ook goed bent in de andere taak.
Basisdisciplines: anatomie en fysiologie (= toeleveringsbedrijven)
Conclusies
➔ Bewegingswetenschappen is (op te vatten als) een wetenschappelijke discipline.
➔ Bewegingswetenschappelijke vragen zijn sterk multidimensioneel en integratief van aard
➔ Vernieuwing vindt plaats in cross-, inter- en transdisciplinaire studie en in wisselwerking met
praktijkvelden van LO, sport, revalidatie, fysiotherapie etc.
➔ Maatschappelijke meerwaarde en valorisatie zijn inherent aan de bewegingswetenschappen.