Hoofdstuk 8 – Geschiedenis en wijsbegeerte van de biologie
De overgang van de natuurhistorie naar de biologie begon in de laatste kwart van de 18 e eeuw en
werd midden 19e eeuw voltooid. Huxley, een volger van Darwin, zorgde ervoor dat mensen vanaf
1860 konden afstuderen in ‘the science of biology’. Rond deze tijd kwam in tal van universiteiten de
studierichting biologie tot stand en werden ook steeds meer biologische onderzoekslaboratoria
opgericht, te beginnen met het zoölogische station in Napels. Het lijkt alsof de Origin hierin een
katalyserende rol heeft gespeeld. Zijn werk beantwoord namelijk veel vragen die men toen nog had
bij deze beginnende wetenschap; waar komt de biologische diversiteit vandaan? Hoe komt de
organisatie tot stand? Zijn levende organismen doelgericht?
Vlak na de publicatie werd er nauwelijks onderzoek gedaan naar natuurlijke selectie als
evolutiemechanisme, omdat er enkele problemen bij kwamen kijken:
1. De selectiehypothese stond en viel met de aanwezigheid van erfelijkheid van variaties. Zowel
zijn bewijzen als de pangenesishypothese leek men hiervan niet te overtuigen.
2. Men geloofde niet dat natuurlijke selectie de geweldige vormenrijkdom in de natuur had
kunnen bewerkstelligen. Evolutie en de gezamenlijke voorouder daarentegen werd in de
wetenschappelijke wereld makkelijk geaccepteerd.
Onder de evolutionistische vlag groeide morfologie (anatomie, embryologie en paleontologie) uit tot
een toonaanduidende biologische discipline, niet gek omdat deze studies de effecten en niet zozeer
de mechanismen van natuurlijke selectie bestudeerden.
Haeckel was een van de grootste darwinisten en de grondlegger van de Duitse fylogenetische
morfologie. Onder invloed van zijn leraar Müller raakte hij geïnteresseerd in de marine zoölogie. Zo
betoogde hij dat alle straaldiertjes één oorspronkelijke vorm hadden, de Ur-Radiolar. In zijn
‘Darwincolleges’ betrok bij ook het evolutieproces van de mens, door de aap als onze voorouder aan
te wijzen. Volgens Haeckel rekende de evolutietheorie af met de teleologische en vitalistische ideeën
binnen de morfologie. Er moest volgens hem een mechanisch-causale beschouwingswijze komen. De
morfologie moest niet alleen beschrijven, maar moest ook het ontstaan en de ontwikkeling der
organismen verklaren. Haeckel verdeelde de morfologie in de ontogenie (= worden van individuen)
en fylogenie (= de evolutionaire ontwikkeling van de soort).
Ook vond Haeckel de voorzichtiheid van het ontstaan van het leven onnodig. Het leven ontwikkelde
zich langs natuurlijke weg (zonder ingreep van God), dus ook aan de natuurlijke oorsprong van het
leven hoeft niet te worden getwijfeld. De eerste organismen waren spontaan (door Selbstzeugung)
ontstaan. De oerorganismen waren plasma bolletjes die metabolisme vertoonden en zich door uit
elkaar te vallen voortplanten. Uit deze monomeren hadden de eencelligen (met een differentiatie
van kern en plasma) ontwikkeld. Uit de eencellige ontwikkelde de meercellige, en uiteindelijk alle fyla
van de levende natuur.
Deze verwantschappen te reconstrueren was het doel van de morfologie. Het individuele
embryonale ontwikkelingsproces (= ontologie) was een korte versnelde herhaling van de fylogenie.
Dit aanschouwde Haeckel als de biologische grondwet. Omdat een embryo eerst alle stadia van zijn
vorige vormen doorliep stond de historische verklaring gelijk aan de causale verklaring. Ook Haeckel
was het niet eens met Darwins natuurlijke selectie. Volgens hem was erfelijkheid een conservatie;
door de celkeren werden eigenschappen van ouders onveranderd doorgegeven aan de kinderen.
Tijdens het volwassen leven kwamen er aanpassingen aan de omgeving tot stand (Lamarckistisch).
Deze werden geleidelijk aan bestaande informatie in de celkern toegevoegd. Zo wordt de
ontwikkeling van de volgende generatie dus steeds iets verlengd. De fylogenie is dus ook een causale
factor. Door paleontologen, embryologen en vergelijkend anatomen kon zo de
afstammingsgeschiedenis in beeld worden gebracht.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper FFV. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.