Uitwerkingen van alle college's van het vak Ethiek van de digitale media. Destijds werden deze college's niet opgenomen dus het zijn uitgebreide aantekeningen die ik heb gemaakt. Er staan ook oefenvragen voor het tentamen tussen.
Ethiek v/d digitale media #1 – inleiding; wat is ethiek en waar is ze goed voor?
• M. Becker
• Faculteit FTR
• 024-3616226
• M.Becker@ftr.ru.nl
Cursusopzet
• 21 december tentamen over colleges en literatuur
• Januari: werkstuk
• Werkgroepen tenminste voldoende behaald
• Literatuur & colleges tellen gelijk mee
Centrale vraag college: wat is ethiek (van digitalisering), en waar is ze goed voor?
• In deze cursus oefenen we ons in ethisch kijken, en oplossingen voor ethische problemen te
zoeken
Een eerste oefening: beschrijf een ethisch probleem aangaande digitalisering. Geef aan welke
ethische waarden een rol spelen en tegenover elkaar staan
Alles is online te vinden, ook informatie over personen (fake news)
Wat kan wel of niet vertoond worden? Is een persoonlijke mening, gaat om privacy
Internet is openbaar & publiek medium
Soms hele shockerende afbeeldingen/video’s te vinden op internet. Wat zijn de grenzen aan
fatsoen?
Informatie kan gemakkelijk verspreid worden. Iedereen kan idereen op een onfatsoenlijke
manier op een foto zetten
Nieuwsverspreiding = gedemocratiseerd; iedereen kan meedoen
Artificial intelligence = macht over kennis (algoritmes)
Digitalisering leidt tot democratisering en eliticering
Ethiek is onderdeel van de filosofie
• Socrates 5e eeuw voor Christus; Athene
• Wetenschap is 2500 jaar oud
• Socrates; oude man, geen maatschappelijke verplichtingen
Belangrijkste activiteit is het stellen van vragen (socrates vervolg)
Vragen stellen. Maar geen empirische vragen!
• Wel vragen over:
• - betekenis van begrippen bijv. wat is dapperheid? Begrippen die mensen alledaags
gebruiken.
• - achterliggende vooronderstellingen van gedachten
• - achterliggende principes van goed handelen waarom is privacy belangrijk? Dit soort type
vragen
Ook goed en kwaad kwam naar voren. Wat is goed? Wat is belangrijker efficiëntie van
algoritme of inzicht? de waarde die we aan zaken hechten.
• Hoe is het met Socrates afgelopen? veroordeeld tot het drinken van gif omdat hij de jeugd
bedorven zou hebben; geloof van Goden ondermijnt.
Normen en waarden: verschillend maar verbonden
Ethiek bekijkt het handelen van mensen in de invalshoek van ethiek.
• Bij ethiek gaat het om een bepaalde dimensie van ons handelen … die naast andere
dimensies staat
, • Normen: standaarden, regels (duidelijk, vast) vaste regels, standaarden, bijv. wetten (= op
papier vastgelegd)
• Waarden: kwaliteiten waarop we gericht zijn (lekker vaag) bijv. privacy. Kwaliteit die wij
goed vinden. Bijv. ga respect omschrijven vaag
• Waarden en normen hebben elkaar nodig:
• + Normen zijn nodig om waarden te concretiseren
• + Waarden zijn nodig om normen te begrijpen en om ze toe te lichten
• Waarden zonder normen zijn vage begrippen
• Normen zonder waarden weet je niet waarom er regels zijn
Ethiek en moraal: verschillend maar verbonden
• Moraal: een set opvattingen binnen een groep; ze worden als vanzelfsprekend beleefd.
wat een groep mensen feitelijk gemeenschappelijk hebben. Het bankwezen heeft een
bepaald moraal. “Moraal van de maffia deugt niet”. Maffia heeft eigen opvattingen/moraal.
Moraal wordt als vanzelfsprekend beleefd.
• Ethiek: (wetenschappelijke) reflective systematisch nadenken (discussie). Ethische
theorieën in tentamen!!!
• Als ethicus ga je buiten de moraal staan. Bijv. deugt deze moraal?
• Ieder mens heeft een moraal en is tot ethiek in staat
Waarom is ethiek belangrijk en belangrijker? (in-class vraag)
+ Mening is gemakkelijker te verspreiden. Intensivering van communicatie
+ Globalisering; alle bevolkingsgroepen hebben andere moralen. Botsing met andere
opvattingen/identiteiten werken door in je eigen opvattingen.
17e eeuw ontdekkingsreizen verhalen gaan mensen over nadenken daardoor ga je anders
naar eigen samenleving kijken
+ We leven in een geïndividualiseerde samenleving. Mensen trekken zich minder aan van grote
samenlevingskaders (bijv. zuilen). Mensen hadden vroeger geen discussie over waarden & normen.
Na de ontzuiling kwam er discussie over waarden & normen.
TV fragment VVD fractievoorzitter Dijkhof
https://www.youtube.com/watch?v=y-0zfGCBf7U
Ethisch probleem:
- kind wordt gebruikt om politicus voor het blok te zetten
- omgang met het kind in onhandig
- oog in oog met de realiteit is het wel onderdeel van de wet
Algemene wet – concrete geval.
- Media geeft vertekend beeld
Dijkhof heeft reactie gegeven:
https://www.youtube.com/watch?v=SAm891y_9kA&t=54s
Moeilijk dilemma omtrent ‘kinderpardon’
Hoe met dit soort problemen om te gaan?
• Het volstaat niet om te zeggen ‘ik voel het zo’
• Waar halen we dan criteria voor goed handelen vandaan?
• In ieder geval, als het echt moeilijk wordt, zijn er ethische theorieën. Drie ervan krijgen een
grote rol in de cursus
,Individualisering: ieder mens mag eigen mening hebben.
Bij lastige ethische kwesties: ‘dat is mijn gevoel’
Lastig om over te discussiëren
Je kan niet tegen iemand zeggen ‘dan moet je ander voelen’
Wordt vaak gebruikt om discussie uit de weg te gaan.
Doorgaans ontlenen we voor ons professionele leven de criteria aan
- Algemene waarden: je hebt je aan waarden te houden in een samenleving
- Beroepsgroep: elk circuit heeft eigen moraal
1. Moralen verschillen
2. De verschillende moralen hangen samen met de kwaliteit van zijn werk
Doorgaans ontlenen we voor ons professionele leven de standaarden aan
• - algemeen geldende waarden in de samenleving (respect, niet liegen)
• - … die vaak worden vertaald naar de beroepsgroep (respect en niet liegen:
• + op de universiteit
• + voor de journalist
• + in marketing
Ethiek v/d digitale media #2 – kenmerken van digitalisering; bepaalt de techniek de mens of de
mens de techniek?
Vragen bij techniek
o Predictive policing is dat politie met behulp van algoritmes zien waar plaats delict is.
In VS veel ingezet, ook Nederlandse politie steeds meer aan het uitrollen
Techniek grote voordelen; efficiënter wanneer politie weet waar bepaalde misdaden zich
voordoen. Maar ook nadelen.
Probleem hiervan?
- De techniek (proxies en algoritme) kan het verkeerd hebben; mensen ten onrechte als potentieel
crimineel benaderd
- Hoe een beslissing te verantwoorden? (‘de computer zei het … ‘
De techniek (proxies en algoritmes) kan het vaak goed hebben maar niet 100% betrouwbaar.
Techniek kan bepaalde fouten maken. Niet 100% leunen op de techniek.
Als je beslissing op basis van algoritme hebt genomen, hoe ga je dit verklaren? Blackbox; onzichtbaar
fenomeen waar je gegevens instopt, hier komt wat uit maar je weet niet wat de achterliggende
gedachten is (is er niet want algoritmes hebben geen eigen gedachte).
Rare paradox, heeft in Amerika en Engeland tot problemen geleid;
Wanneer politie meer gaat surveilleren in een bepaalde wijk zal er meer criminaliteit gevonden
worden deel wordt bevestigd algoritme krijgt een zelf versterkend effect.
1. van de effecten; mensen krijgen een nog grotere hekel aan de politie.
De algoritme gaan een eigen leven lijden/effect krijgen.
2. Algoritme is iets anders dan een wijkagent.
Patronen uitrekenen/tekenen op computer ipv gevoel situatie wijkagent.
Door toepassing techniek gaan bepaalde vaardigheden van politieman eventueel verloren.
Bij toepassing van techniek zie je dat bepaalde menselijke eigenschappen/kwaliteiten verloren.
, Voorbeeld: tentamens digitaal, piloot meeste gaat automatisch, hierdoor worden piloten minder
alert.
Toepassing v/d techniek is goed maar heeft ook neveneffecten, slagen wij er als mensen in om de
neveneffecten goed in de hand te houden?
Discussie is al heel oud.
Gaat met het schrift niet iets verloren? Plato
Voordeel dat je het kunt teruglezen, dat het behouden blijft. Maar aan de andere kant ga je een
discussie uit de weg.
Techniek van het schrift begon met Plato
• - De techniek gaat eigen leven leiden (je gaat meer surveilleren in wijken … waar mensen nog
meer hekel krijgen aan de politie)
• - Met toepassing van techniek gaan menselijke vaardigheden verloren
• Achterliggend probleem: krijgt techniek niet de overhand?
Grote onderstroom van kritiek op digitalisering en algoritmen.
‘Critical datastudies’
We bespreken er enkele
De stem van pessimisten – Franklin Foer
o Franklin Foer (publicists) – Ontzielde wereld
o Centrale idee: de grote digitale platforms (Big four), doen niets anders dan ons denken kapot
maken. Ontziel de wereld; doordat wij leven in een wereld waarin digitalisering zo belangrijk
is/organisaties dominant zijn.
o The big four zijn erop uit om ons creatieve persoonlijke denken kapot te maken
o Onder het mom van ‘sharing’ en samenwerken maken ze woekerwinst en zuigen ze het
kostbaarste van ons weg: aandacht
o Ze maken ons verslaafd
o Passiviteit geduwd, hierdoor wordt persoonlijk denken kapot gemaakt.
Hij suggereert dat het een bepaald complot is.
o Hippie cultuur; wij proberen de techniek kleinschaliger te maken en steeds meer
onafhankelijk te worden van grote technische producten. Zelf redzaamheid. Dit idee is
grondlegger geweest voor Silicon Valley
o Techniek in het menselijk leven integreren.
o Idealisme, wereld kan beter worden Google, Apple etc.
o Hij beschrijf in zijn boek hoe dit ontstaan is.
o Wat is er uiteindelijk van gekomen? Trekken informatie van ons weg én aandacht;
‘’bliepjes en bliggentjes’’. Hierdoor geen rust meer. Hierdoor zijn wij in zekere zin niet meer
onszelf.
De stem van pessimisten – Cathy O’neil
o Weapons of math destruction boek
o Een vrouw die in de bankensector heeft gewerkt, ze is wiskundige.
o Door de wiskunde konden helderen, financiële transacties maken
o Mijn vak wordt gebruikt om de instructies alleen maar ingewikkeld worden gemaakt zodat
geen mens het meer begrijpt maar wel winsten gemaakt. Tot dat in 2008 de zaak klapte;
economische kritisch; schoolvoorbeeld hoe wiskunde leiden tot ingewikkeldheid.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper anoukpeters1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
