Hoofdstuk 7.1
Ruwe scores zijn vergeleken met normgegevens en omgezet in standaardscores. Een brede range aan feiten,
cijfers, notities van gedragsobservaties en interviewgegevens liggen voor je neus. Voor de psycholoog is het
een berg aan informatie, terwijl de cliënt geen idee heeft wat het allemaal betekent. Het is dan ook aan de
psycholoog om die patronen en samenhangen te ontdekken en die te vertalen naar analyses en adviezen
waarmee de cliënt of opdrachtgever ook werkelijk wat mee kan. Vaktaal moet naar lekentaal worden vertaald.
De professionaliteit van de psycholoog komt naar voren in het combineren van verschillende testscores. Hij
moet de scores bovendien relateren aan de gegevens uit de intake en combineren met de contextkennis.
De Big Five
* OCEAN
* Openheid – hiermee wordt intellectuele openheid bedoeld, dus het positief staan tegenover nieuwe en
ongewone ideeën
* Consciëntieusheid – opgeruimdheid, netheid, orde, discipline, systematisch werken en dergelijke
* Extraversie – behoefte hebben aan prikkeling en afwisseling, graag met veel dingen en veel mensen tegelijk
bezig zijn, graag in gezelschap verkeren en daar de gangmaker zijn
* Agreeableness – vriendelijkheid, altruïsme, zich verdiepen in andere mensen, interesse in de gevoelens en
gedachten van anderen tonen, graag persoonlijke vriendschappelijke verbindingen met anderen aangaan
* Neuroticisme – gevoelig, faalangstig zijn, snel onder de indruk van prikkels, gevoelig reageren op tegenslagen
of mislukkingen, zich snel onzeker en zenuwachtig voelen
Het Big-5 model is in stand gekomen door een combinatie van lexicografische analyses en factoranalyse.
Lexicografische analyse: het idee dat de taal van een volk een realistische afspiegeling vormt van de natuurlijke
en sociale omgeving waarmee de mensen van die taalgemeenschap moeten omgaan.
Een flink deel van ons karakter wordt bepaald door erfelijke aanleg en een wat kleiner deel is te beïnvloeden
door opvoeding en omgevingsfactoren. Verder blijken de vijf persoonlijkheidsdimensies een redelijke stabiliteit
te vertonen gedurende iemands leven.
Hoofdstuk 7.2
Als het mogelijk is vijf basiselementen uit 18000 persoonsbeschrijvingen te destilleren, dan is het omgekeerde
ook mogelijk, namelijk 18000 termen op te bouwen uit diezelfde vijf basis ingrediënten. Dat nu is de essentie
van het werk van de toegepast psycholoog als diagnost in de fase van interpretatie van testgegevens!
* Openheid Hoog? kunnen zich vaker dromen herinneren, aantoonbaar vaker nieuwe uitdagingen in het
leven zoeken, bij sociale/ persoonlijke/ politieke problemen laten ze minder tunnelvisie zien, ze zijn beter in
staat creatief/ vernieuwend/ out of the box te denken, ze hebben minder vooroordelen naar andere rassen
/culturen of minderheidsgroepen.
* Consciëntieusheid Hoog? ze presteren beter in hun werk en kunnen hun baan langer behouden, ze
worden minder snel ontslagen, behalen hoge schoolcijfers en hebben een stabieler huwelijk.
- Consciëntieusheid Laag? hebben een minder stabiel huwelijk, rommelig en minder ordelijk, vertonen
van risico seksueel gedrag en hebben vaker onveilige seks.
* Extraversie Hoog? het bekleden van leidinggevende posities zowel informeel als formeel, harder rijden
in auto en zijn vaker betrokken bij auto-ongelukken dan mensen die hoog scoren op introversie.
* Altruïsme Hoog? minder vaak betrokken bij conflicten, kinderen pesten minder vaak en worden zelf ook
minder vaak gepest.
* Neuroticisme Hoog? hebben meer schommelingen in hun stemming en gemoed, voelen zich vaker
vermoeid, plegen vaker zelfmoord of doen zelfmoordpogingen, slechtere gezondheid (dan mensen met een
lage ‘N’) vaker alcoholist, raken vaker bij ongelukken betrokken, het hebben van slechtere sociale relaties en
hebben na traumatische ervaringen aanzienlijk vaker last van PTS dan lage N-scoorders. Ze zijn minder
succesvol in hun werk, gebruiken vaker self handicapping om hun ego op te houden.
*Hoge schoolcijfers hoge C, hoge intelligentietest en lage N
*Risicovol seksueel gedrag hoge E, hoge N en lage A
*Alcoholconsumptie hoge A en lage C
*Mount-Everest beklimmers hoge E en lage N
1