Samenvatting

Samenvatting Van Vroegmoderne Geschiedenis naar Moderne Geschiedenis

0 keer verkocht

Instelling
Hogeschool Rotterdam (HR)

Volledige samenvatting van de stof van het vak van vroegmoderne geschiedenis naar moderne geschiedenis. Van de Verlichting en de wetenschappelijke revolutie tot en met het modern imperialisme en de opkomst van emancipatiebewegingen. Ik heb een 8 gehaald met mijn samenvatting.

[Meer zien]

Voorbeeld 3 van de 23 pagina's

Bekijk voorbeeld

Geupload op 8 juli 2024
Aantal pagina's 23
Geschreven in 2023/2024
Type Samenvatting

€11,46

In winkelwagen

Op verlanglijstje

100% tevredenheidsgarantie
Direct beschikbaar na je betaling
Lees online óf als PDF
Geen vaste maandelijkse kosten

Week 1 – verlichting en verlicht absolutisme

Vroegmodern Modern
Monarchie Democratie
Dynastieke staten Natiestaat
Adel Burgerij
Agrarische samenleving Industriële samenleving
Standensamenleving Klassensamenleving
Religiedwang Religievrijheid

Nieuw wereldbeeld (vanaf ca. 1750)
 Wereldreizen: de wereld is groter geworden, ontdekking nieuwe wereld
 Beeld van religie veranderd: door een verschuiving naar rationeel denken en
kritisch onderzoek, waardoor geloof steeds meer onderworpen werd aan
wetenschappelijke en filosofische vragen.
 Aristoteles-christelijk wereldbeeld (de wereld als geordend geheel met een doel
volgens de kerk) naar mechanisch wereldbeeld (de wereld als machine die werkt
volgens vaste natuurwetten zonder hoger doel)
 Geocentrisch wereldbeeld (aarde middelpunt van universum) -> heliocentrisch
wereldbeeld (zon is middelpunt en planeten en aarde draaien daar omheen)

Nieuwe onderzoeksmethoden
 Empirisme: experimenteren, kennis komt van waarnemen -> inductieve methode
 Rationalisme: wiskunde, menselijk denkvermogen voornaamste kennisbron ->
deductieve methode

Verschil wetenschappelijke revolutie en verlichting?
 17e -eeuwse wetenschappelijke revolutie: kennis van de fysieke wereld, niet meer
op grond van de bijbel en autoriteit maar op grond van waarnemingen en
wiskundige berekeningen
 18e -eeuwse verlichting: de ratio wordt ook toegepast om de menselijke
samenleving te begrijpen

Kernideeën verlichting
 Wetten en methoden uit natuurwetenschappen staan centraal, aspecten van het
menselijke bestaan staan onder kritiek van rationalisme: verlichte denkers
benadrukte het gebruik van wetenschappelijke methoden en rationeel denken om
alle aspecten van het leven te onderzoeken en te begrijpen, waarbij traditionele
overtuigingen kritisch werden beoordeeld.
 Deze methodes toepassen om de wetten van de menselijke samenleving te
doorgronden: verlichte denkers wilden wetenschappelijke methoden gebruiken om
ook de principes en regels te ontdekken die menselijke samenleving laten
functioneren, net zoals ze de natuur begrijpen.
 Geloof in de vooruitgang, kennis gebruiken om betere mensen en samenlevingen
te creëren (optimisme): er was een sterke overtuiging dat door meer kennis en
wetenschap mensen en samenlevingen verbeterd kunnen worden, wat leidde tot
optimisme over de toekomst en de mogelijkheden voor voortdurende vooruitgang.
 Betere opvoeding kinderen en onderwijzen van het volk
 Kritiek op monopolie van staatskerken, meer tolerantie

Verlichte denkers
 John Locke (1632-1704): alle mensen zijn vrije en gelijk geboren en mogen zichzelf
en hun bezit verdedigen. Sociaal contract: mensen doen een beetje afstand van
hun vrijheid om beter onrecht te bestrijden. De soeverein moet volgens de wetten
van het land regeren, als de vorst dit niet doet mag het contract worden
opgezegd.
 Jean Jacques Rousseau (1712-1778): kritisch nadenken over de samenleving en
politiek. Hij pleitte voor gelijkheid, vrijheid en directe democratie. Hij geloofde dat

, menselijke natuur van nature goed was en dat de samenleving mensen moest
helpen om hun natuurlijke goedheid te behouden en te ontwikkelen.
- Volonté générale: het idee dat de algemene wil van het volk het hoogste gezag
in de samenleving moet zijn
 Voltaire (1694-1778): legde de nadruk op rede, individuele vrijheid en kritische
analyse van traditionele autoriteit. Kritiek op het christendom en de katholieke
kerk en vond monarchie de beste regeringsvorm. Hij stond voor tolerantie, vrijheid
van meningsuiting, en de scheiding van kerk en staat, en hij bestreed fanatisme
en onrechtvaardigheid met zijn scherpe geschriften.
 Montesquieu (1689-1755): introduceerde de triaspolitica (scheiding der machten),
wat een belangrijke basis werd voor moderne democratieën. Hij stond voor de
verdeling van politieke macht in drie takken: wetgevende macht (parlement),
uitvoerende macht (regering) en rechterlijke macht (rechters), om tirannie te
voorkomen en vrijheid te waarborgen.
 Spinoza (1632-1677): pleitte voor rationalisme en de vrijheid van denken, waarbij
hij religieuze dogma’s en bijgeloof kritisch analyseerde. Hij stond voor het idee dat
god en natuur één zijn en dat menselijke vrijheid voortkomt uit begrip van de
natuurwetten. Mens moet gaan op eigen verstand.

Verspreiding verlichtingsideeën
 Boeken
 Pamfletten (kleine drukwerkjes van ca 4 tot 60 pagina’s)
 Tijdschriften (nieuw)
 Bibliotheken (nieuw)
 Koffiehuizen (nieuw)
 Salons (nieuw)
 Verspreiding ook vooral mogelijk gemaakt door de ‘Reading Revolution’ .
 Debatten in publieke sfeer: iedereen mag deelnemen aan discussies op basis van
argumenten (iedereen is gelijk)

Verlicht absolutisme

De vorst heeft alle macht met als doel hervormingen door te voeren, de staat te
versterken en de samenleving te verbeteren. Deze koningen zien zich als dienaren van
het volk en het algemeen belang (alles voor het volk, niets door het volk).

Verlichte maatregelen
 Geen censuur, er mag kritiek zijn
 Tolerantie voor godsdienst
 Stimuleren onderwijs, economie en cultuur
 Eerlijke rechten en straffen (strafrecht humaniseren)
 Beperken of (poging tot) afschaffing van lijfeigenschap
 Maar wel vasthouden aan de absolute macht van de vorst en verdere uitbreiding
van het centrale gezag ten koste van adel en kerk

Oost-Europa
 Dun bevolkt
 Macht voor adel, lijfeigenschap
 Grote rol van de kerk geestelijkheid
 Minder macht stedelijke burgerij
 Belangrijkste bezigheid: het bestrijden van domheid en veroordelen in dit land. ‘Ik
moet mijn onderdanen verlichten, hun moraal en manieren cultiveren, en ze zo
gelukkig mogelijk maken’.
 Catharina de Grote tsarina van Rusland, Fredrik de Grote van Pruisen, Jozef II van
Oostenrijk-Hongarije

Verlichte absolute heersers in Oost-Europa
 Catharina de Grote (tsarina van Rusland 1762-1796): Catharina pleegde een
staatsgreep tegen haar man en kwam op deze manier aan de macht. Haar

, regeerperiode wordt gezien als de gouden eeuw van Rusland. Ze vond literatuur
en filosofie belangrijk en voerde in Rusland veel verlichte hervormingen door.
 Frederik de Grote (koning Pruisen 1740-1786): groot legerleider die zich buiten
oorlog ook veel bezighield met literatuur en onderwijs. Voltaire was een goede
kennis van Frederik en deze invloed was sterk terug te zien. Pruisen had een
zwakke burgerij en een sterke adel. Deze adel werd ingezet als hoofdleiders van
een leger. Pruisen was een militairische staat, 70% van het staatsinkomen ging
naar het leger en als man had je levenslange dienstplicht. Er was een leger van
80.000 man met een bevolking van 2,5 miljoen. Geen staat met een leger, maar
een leger met een staat. Tijdens het verlicht absolutisme werd ook hier de censuur
afgeschaft en werd er meer aandacht aan cultuur en wetenschap geschonken.
 Jozef II (koning Oostenrijk 1765-1790): gebruikte zijn absolute macht om
hervormingen door te voeren die waren geïnspireerd door de verlichting. Hij
schafte de lijfeigenschap af, bevorderde religieuze tolerantie, moderniseerde het
juridische systeem en streefde naar een efficiënte en gecentraliseerde
bureaucratie om het welzijn van zijn onderdanen te verbeteren.

Absolutisme Verlicht absolutisme
Legitimering Droit Divin (koningen Algemeen belang dienen
macht ontvangen hun recht om te
regeren direct van god
waardoor hun autoriteit als
heilig en onaantastbaar wordt
beschouwd)
Wetgeving Poging tot uniformering Wetten verbeteren, strafrecht
humaniseren
Standensamen In stand houden (goddelijke Poging tot hervorming
leving orde) standensamenleving
(bijvoorbeeld lijfeigenschap*)
Politiek en Eén religie (cuius regio) Tolerantie
religie
Bestuur Centralisatie (meer gebruik van Rationalisering en
ambtenaren) verwetenschappelijking bestuur
(bureaucratie)
Economie Mercantilisme (meer export dan Economische hervormingen op
import hebben) wetenschappelijke basis
*Lijfeigenschap is een systeem waarbij boeren gebonden zijn aan het land van een heer
en verplicht zijn om arbeid te verrichten of een deel van hun opbrengst af te staan,
zonder persoonlijke vrijheid om hun woonplaats of werk te kiezen

Nederlandse verlichting

De verlichting in Nederland viel vooral in een christelijk kader, hoe ben je een goed en
deugdzaam burgers? Het idee was dat god de wereld had geschapen met een rede of
doel. Tolerantie was ook een belangrijk onderdeel en dan vooral voor het protestantse
geloof. Er werd steeds meer kennis verspreid om de kennis en samenleving te verbeteren
en deugdzamere burgers op te leiden.

Door de uitbreiding van kennis ontstonden er geleerdengenootschappen over
onderwerpen als natuurwetenschap, dichter kunde, historiekunde en godsdienst.

Tijdens de Nederlandse verlichting werden mensen ook van mening dat je een kind echt
als kind moest zien en niet als mini volwassen mensen. Er kwamen veel meningen over
hoe je een kind moest opvoeden en het huis/gezin en de moeder hadden hier echt de
centrale rol.

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, creditcard of je Stuvia-tegoed en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Direct to-the-point

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper esmeeterlouw05. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €11,46. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 67479 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Begin nu gratis