Wat is een rechtsstaat?
Een staat waarin burgers worden beschermd tegen machtsmisbruik en willekeur van de overheid.
Democratische rechtsstaat
Een rechtsstaat waarin burgers mogen meebeslissen over de gang van zaken.
Sociale rechtsstaat
Wetten en diensten om mensen gelukkig en gezond te houden, en een inkomen voor mensen zonder
werk.
Wat zie je in een rechtsstaat?
Vertrouwen in het systeem en in elkaar. Ook wederkerigheid.
Wederkerigheid
Burgers helpen elkaar, ‘voor wat hoort wat’. Gezonde mensen betalen premies voor de zieken in het
vertrouwen dat wanneer ze zelf ziek worden, er ook aan hen zal worden uitgekeerd.
Constitutionele monarchie:
Een koninkrijk met een grondwet.
Rechtszekerheid
Burgers en overheid (staat) leven wetten na, houden zich aan afspraken. Met gevolg van relatief veel
vrede en cohesie. Cohesie houdt in dat mensen in een groep of gemeenschap goed met elkaar om
kunnen gaan en samenwerken. Het zorgt ervoor dat mensen zich veilig en prettig in hun omgeving
voelen.
Hoe is de rechtsstaat ontstaan?
In de 18e eeuw was er behoefte aan een rechtvaardige samenleving, met nadruk op vrijheid en rede.
Rede is het vermogen om logisch na te denken en beslissingen te nemen op basis van verstand en
feiten, in plaats van emoties en gevoelens. Reactie op de absolute vorsten in Europa, zoals Lodewijk
XVI in Frankrijk.
Sociaal contract
Een afspraak tussen burgers en overheid. Afspraken om in natuurlijke vrijheid en gelijkheid te leven.
Vier grondbeginselen rechtsstaat:
- Grondrechten
Mensen leven in gelijkheid en vrijheid.
- Souvereiniteit- en democratiebeginsel
De mensen sluiten gezamenlijk een vredesakkoord, sociaal contract.
- Legaliteitsbeginsel
De staat (gebonden aan regels) zorgt voor naleving.
- Trias politica
De staatsmacht is intern gescheiden.
, De Raad van State heeft twee belangrijke functies
- Adviesfunctie: De Raad van State bekijkt nieuwe wetten en plannen van de regering,
vervolgens geven ze advies over deze wetten en plannen voordat het goedgekeurd wordt.
Om de uitvoerbaarheid van wetgeving te waarborgen.
- Bestuursrechtspraak: Ze lossen problemen op wanneer iemand het niet eens is met de
beslissing van de overheid, zoals bij problemen met vergunningen of uitkeringen.
Censuskiesrecht
Mannen die een bepaald bedrag betaalde aan de belasting mochten alleen stemmen.
Nachtwakerstaat
Een staat die zich voornamelijk inzet voor de bewaking van de burgers en de noodzakelijke
voorwaarden realiseert voor economische groei.
Veiligheid is de bescherming van het leven.
Grondrechten bestaan uit twee soorten:
- Klassieke grondrechten: Vrijheid en gelijkheid van individuele burgers vormen de basis van
de klassieke grondrechten. Klassieke grondrechten kan je onderling scheiden:
Het recht op gelijke behandeling, persoonlijke vrijheid en politieke vrijheid.
Gelijke behandeling: Niemand mag gediscrimineerd worden.
Persoonlijke vrijheid: Ieder mens heeft de vrijheid om te gaan en staan waar hij wil. Ook het recht van
privacy.
Politieke vrijheid: Algemene kiesrecht, vrijheid van meningsuiting, het recht om verenigingen te
vormen etc.
- Sociale grondrechten (verzorgingsstaat): Werkgelegenheid, bescherming van de positie van
werknemers, sociale zekerheid, volksgezondheid, sociale woningbouw en onderwijs.
Wederkerige erkenning
Wanneer je voor jezelf bijvoorbeeld vrijheid van godsdienst opeist, dan moet je accepteren dat ook
andere burgers die vrijheid genieten. Als katholieken een kerk mogen bouwen, dan mogen moslims
een moskee bouwen. Vrijheid van een ander mag niet de vrijheid van een ander beperken.
Verticale werking (publiekrecht)
Grondrechten worden door de burgers uitgeoefend tegenover de staat. Voorbeelden hiervan zijn:
Belastingplicht, verkeersregels en de volksgezondheid.
Horizontale werking (privaatrecht)
Wanneer burgers tegenover elkaar op hun grondrechten beroepen. Voorbeelden hiervan zijn:
Huwelijksverbintenis, arbeidsovereenkomst en een koopcontract.
Legaliteitsbeginsel
Iemands vrijheid kan alleen ingeperkt worden als de rechtmatigheid van die beperking kan worden
vastgesteld in wetten en regels door het parlement zijn aangenomen.
Eisen om de kwaliteit van de wetten te waarborgen
- Wetten moeten algemeen zijn, voor iedereen gelden.
- Wetten moeten openbaar en begrijpelijk zijn.
- Wetten mogen geen onmogelijke eisen stellen.
- Wetten mogen niet met terugwerkende kracht worden toegepast.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper azrakaraer. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
