Dit document is een samenvatting van schadevergoedingsrecht, elke les van professor Marc Kruithof werd aandachtig bijgewoond. Mijn samenvatting is dan ook een samenhangend geheel: alle behandelde ppt slides + bijhorende notities/opmerkingen tijdens de lessen.
Ik behaalde 15/20 in eerste zit na h...
SCHADEVERGOEDINGSRECHT
DEEL 1
INLEIDING: INHOUD & OPZET
- Overzicht leerstof en lessenplan [slides 01-03 & 01-33]
- Situering (civiele) aansprakelijkheid [slides 01-04 → 01-21]
- Situering alternatieve schadevergoedingsmechanismen [slides 01-22 → 01-29]
- Schadeverschuiving en schadespreiding [slides 01-30 → 01-32]
In deze inleidende colleges en bijbehorende slides (serie 01) wordt behandeld
- Overzicht onderdelen schadevergoedingsrecht (helikopterblik)
- Algemene beschouwingen over aansprakelijkheidsrecht en -doctrine
OVERZICHT LEERSTOF
Thema = niet-contractuele verbintenissen tot schadeloosstelling
Klassiek: buitencontractueel aansprakelijkheidsrecht (= grootste deel & core cursus). We gaan het
vooral hebben over buitencontractueel aansprakelijkheidsrecht
Andere schadevergoedingsmechanismen die nodig zijn om verbanden te zien met core.
- Indemnitaire verzekeringen
o Particuliere rechtstreekse eigenschadeverzekering
o Sociale rechtstreekse eigenschadeverzekering (ziekte & invaliditeit)
o Eigenschadeverzekering ten behoeve van derden (arbeidsongevallen)
- Wettelijk opgelegde vergoedingsplicht verkeersschade WAM-verzekeraars
o Letselschade
o Ongeval zonder vaststelbare aansprakelijkheid
- Schadefondsen
BEGRIP AANSPRAKELIJKHEID
Art. 5.3 lid 1 BW: verbintenissen ontstaan uit een rechtshandeling, uit een oneigenlijk contract, uit de
buitencontractuele aansprakelijkheid of uit de wet.
Is aansprakelijkheid een bron van verbintenissen? Aansprakelijkheid is geen bron van verbintenissen.
Aansprakelijk wil zeggen dat de ene gehouden is om schadeloos te stellen ten aanzien van een ander.
Aansprakelijkheid is het recht voor de benadeelde en de basis voor de aansprakelijke om verplicht te
zijn. Men is aansprakelijk en bijgevolg moet men betalen.
Aansprakelijkheid = basis voor recht/plicht schadeloosstelling
Aansprakelijkheid = verbintenis (art. 5.1 BW: rechtsband op grond waarvan een schuldeiser van een
schuldenaar, indien nodig in rechte, de uitvoering van een prestatie mag eisen)
Aansprakelijkheid is geen bron van de verbintenis maar aansprakelijkheid is een verbintenis.
Bron aansprakelijkheid = rechtsregel. De bron van de aansprakelijkheid is een combinatie van een
rechtsregel en een rechtsfeit. Verbintenissen kunnen ontstaan uit een rechtshandeling krachtens de
wet en uit rechtsfeiten krachtens de wet. Verbintenissen ontstaan uit rechtshandelingen omdat er
een rechtsregel is die dat bepaalt. Zonder rechtsregel bestaat de verbintenis niet.
1
,RECHTSFEITEN
Art. 1370 lid 4 oud BW
“De verbintenissen die hun oorsprong vinden in de eigen daad van degene die verbonden is, ontstaan
ofwel uit oneigenlijke contracten, ofwel uit misdrijven of oneigenlijke misdrijven. “
Structuur gangbare doctrinale analyse
Constitutieve elementen/bestanddelen van een rechtsfeit
1. Schade
2. Veroorzaakt door = causaliteit
3. Aansprakelijkheid genererend feit = AGF
= bestaansvoorwaarden voor aansprakelijkheid
CONTRACTUEEL VS. EXTRACONTRACTUEEL
Contractuele aansprakelijkheid
= Alternatief/complement voor dwanguitvoering contractuele verbintenis -> secundaire verbintenis
tot reparatie of compensatie van schade ten gevolge van wanprestatie (= niet nakoming van primaire
verbintenis).
Buitencontractuele aansprakelijkheid
= Primaire verbintenis tot reparatie of compensatie van schade die niet gevolg is van niet-nakoming
contractuele verbintenis.
- Subjectieve of foutaansprakelijkheid = schade door eigen fout
- Objectieve aansprakelijkheid = schade door ander rechtsfeit dan eigen fout (BV: ouders &
kinderen)
REGELGEVING
Oud Burgerlijk Wetboek (1804): schade veroorzaakt door AGF vóór 01-XX-2024
art. 1382-1383: schade door eigen fout
art. 1384: schade door personen waarvoor men moet instaan
art. 1385: schade door dieren
art. 1386: schade door gebouwen
art. 1386bis: schade door personen met geestesstoornis (aanvulling sinds 1935)
Deze 5 artikelen omvatten ideeën die de regels die daarin niet staan gaan legitimeren. Het gaat om 5
bepalingen die aan de rechter zeggen dat er moet gezocht worden welke regel moet worden
toegepast en die er voor zorgen dat er consistentie bestaat.
Bijvoorbeeld: discussie -> is de onrechtmatigheid op de inbreuk op een gedragsregels absoluut of
relatief? Er zijn allerlei argumenten mogelijk in de ene en de andere richting. In de Belgische
rechtspraak beweert men dat er een “lijn” in zit en dat hiervoor een oplossing is
Sommigen zeggen: het is eenvoudig, de oplossing is dat de onrechtmatigheid absoluut is en door
iedereen kan ingeroepen worden.
Als je zegt dat het enkel kan ingeroepen worden door de begunstigde, voeg je iets toe dat niet in de
regel van art. 1382 oud BW staat. Je mag echter niet iets gaan toevoegen bij de interpretatie van een
rechtsregel want dan zou het gaan om een drogreden (= het zijn geen regels maar algemene principes
en die moeten nog verbijzonderd worden).
De bepalingen zijn geen bepalingen waarin je iets in kunt gaan opzoeken, het zijn kapstokken.
“Deze aansprakelijkheid is gekoppeld aan een welbepaald artikel”
2
, Invoering van die vijf artikelen hebben geen enkele invloed gehad op wat de rechters deden.
De praktijk was behoorlijk genuanceerd, naargelang de feitensituatie kwamen er andere
oplossingen, die vijf principes waren niet bedoeld om al die nuances waar te geven maar
slechts een grof idee.
Na 1804
- Op een bepaald moment werd de aandacht van het parlement gevestigd op het probleem,
zoals de rechters en de denkende juristen, het begrip fout begrepen, en degene die het
algemene principe die je in art. 1382 en 1383 oud BW ziet.
- Een fout dat verwijtbaar is aan een persoon, wat iemand ten kwade kan worden geduid
(subjectief foutconcept).
- Dit betekent dat ze schreven dat iemand die niet rationeel kan denken, omdat die
bijvoorbeeld gestoord is, geen fout kan begaan. Dit heeft subjectief nog niet gefaald.
- Een persoon heeft louter iets gedaan dat hij/ zij niet kan -> die kan daarvoor niet
aansprakelijk zijn.
1930
- Iemand die een geestesstoornis heeft of iemand die een onweerstaanbare dwang voelt mag
niet strafrechtelijk aansprakelijk zijn.
- Straffen hebben geen nut, maar sommige van de geestesgestoorden zijn weldegelijk
gevaarlijk -> regeling ingevoerd voor internering (opsluiting is een bescherming voor de
persoon zelf of de samenleving en duurt zolang de persoon de stoornis nog heeft).
- Mensen konden niet burgerlijk aansprakelijk gesteld worden => oplossing: art. 1386bis: geval
waarbij je aansprakelijkheid krijgt voor bepaalde personen die geen fout kunnen begaan,
maar die wel iets verkeerd kunnen doen en daarvoor toch aansprakelijk voor kunnen zijn
(aansprakelijkheid o.b.v. niet verwijtbaar gedrag)
Vroeger?
- In de 18de eeuw => bijvoorbeeld geen bouwreglementering, geen ruimtelijke ordening etc.
iedereen bouwde wat ze wilden.
- Schade veroorzaakt door dieren => oververtegenwoordigd.
Samenleving vandaag?
- Ondervertegenwoordigd? Het verkeer
- Kunnen we het oplossen o.b.v. een redenering die we kunnen koppelen aan art. 1382 etc.
- Het kan niet verantwoord worden, dus we moeten een andere wettelijke regeling invoeren.
- 1994: specifieke regeling omtrent verkeer => redenering o.g.v. art. 1382 en 1383 niet
geslaagd
Vraag: hoe moet het woord dieren begrijpen in de zin van art. 1385 => als in 1804 al auto’s waren
geweest, zouden ze de term dieren niet gebruikt hebben maar dingen die van zichzelf bewegen.
Aansprakelijkheidsrecht = rechtersrecht (eigenlijk geen wetrecht & in de praktijk zijn er heel
specifieke regels). In de wet kan het lijken alsof alles hetzelfde is maar er is wel degelijk een
formulering, in de praktijk zijn er verschillende categorieën.
Vage norm in wet <-> concretere regels in rechtspraktijk
Differentiatie norm naargelang categorieën gevallen (Fallengruppen)
Aanpassing & uitbreiding betekenis wet
o De betekenis die men aan wetteksten hecht, is veranderd in de loop der tijd. De wet
en het recht zijn niet veranderd maar hoe men de wet koppelt aan het recht is
veranderd.
3
, Schade veroorzaakt door zaken: toegenomen want de producten op heden
zijn ingewikkelder en gevaarlijker. Schade door zaken blijft echter van alle
tijde zijn. Vroeger ging het om eigen fout en als men de zaakschade niet had
vermeden dan is die fout verwijtbaar. In de loop van de 19 e eeuw verscheen
het foutbegrip en kreeg het woord ‘fout’ een ander begrip => beoordeling of
uw doen of laten wel uw fout was.
Recht is een systematiek in het beslechten van gevallen en de motivatie
ervan => rechtsleer is veranderd.
Boek 6 Nieuw BW: Wetsvoorstel 55K3213 (08-03-2023) aangenomen op 01-02-2024. Voorbereid door
Commissie tot Hervorming van het Aansprakelijkheidsrecht (CHA). De 6 artikelen zijn vervangen door
40 artikelen.
= poging om bestaande rechtersrecht in wettekst te omvatten + beperkt aantal wijzigingen door te
voeren. Met als bedoeling dat bestaande regels in de wet worden gezet zodat iemand die de wet
leest de wet ook kan kennen en niet de rechtspraktijk moet gaan bestuderen zoals vroeger.
- Bijkomend: hier en daar waar het nuttig is iets veranderen aan de wet.
- Hoofddoel: bestaande wettelijk gaan maken.
- Poging => men is gefaald omwille van het feit dat de regels die ze in wet wouden schrijven in
boeken zijn gaan opzoeken. Men heeft niet gecontroleerd of dit ook echt is wat de rechters
doen met als gevolg dat er zaken niet in de wet zijn ingeschreven.
Boek 6 is goedgekeurd en treedt in werking 6 maanden na publicatie in het BS.
Naast codificatie bestaan er ook aparte wetten. De vroegere wet op productaansprakelijkheid bestaat
vandaag nog maar is in boek 6 terug te vinden.
Afzonderlijke wetten inzake aansprakelijkheid
- Bv. brand & ontploffing: Wet 30-07-1979
Aansprakelijkheidsbepalingen in diverse wetten
- Bv. bestuurdersaansprakelijkheid in WVV
- Bv. prospectusaansprakelijkheid in Prospectuswet
Harmonisatie EU
- Productaansprakelijkheid: PLD
- Aansprakelijkheidsverzekering motorrijtuigen: RL 2009/103/EG
Internationale verdragen
- Specifiek: luchtverkeer (Verdrag 1952-10-07), nucleair (Verdrag 1960-02-29), milieu, …
- EVRM: ‘aansprakelijkheid’ staat (‘billijke genoegdoening’ in art. 41 EVRM)
- EU: art. 340 VWEU & Francovich (ECLI:EU:C:1991:428): overheidsaansprakelijkheid
BELGISCH FEDERALISME
Civiel recht (incl. aansprakelijkheid) = residuaire bevoegdheid
Vooralsnog federaal (art. 35 Gw.), aansprakelijkheidsrecht is in principe federaal recht.
Vraag mbt nietigheid van een rechtshandeling of contract, wordt geregeld door federaal recht
(BW).
Arbitragehof nr. 61/2004: als gewesten bevoegd zijn voor een materie dan mogen ze de regeling van
de nietigheid gebruiken om de regel kracht bij te zetten.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper elenadeleersnyder. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €11,49. Je zit daarna nergens aan vast.
