Samenvatting
Samenvatting Zelfzorg | Zelfzorgkaarten
- Instelling
- Rijksuniversiteit Groningen (RuG)
Een samenvatting van de Standaarden van de Zelfzorg en de collegeaantekeningen van het vak 'zelfzorg'.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 46 pagina's
Voorbeeld 4 van de 46 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
College 1: Zelfzorg tractus digestivusAambeien
De oorzaak van aambeien is overrekking van de arterioveneuze zwellichamen in combinatie met
verscheuring of uitzakking van het steunweefsel. Het komt vaker voor bij mensen die last hebben van
obstipatie, langdurige toiletbezoeken of het toiletbezoek uitstellen, toenemende leeftijd en zwangeren.
Er zijn vier stadia van aambeien:
1. Graad I: er is sprake van aambeien, maar deze is niet zichtbaar aan de buitenkant (geen prolaps).
2. Graad II: de prolaps ontstaat alleen bij persen, maar het elastisch weefsel zorgt ervoor dat de prolaps zich spontaan weer
terugtrekt.
3. Graad III: de prolaps trekt zich niet meer spontaan terug, maar kan wel worden teruggeduwd.
4. Graad IV: de prolaps kan niet meer worden teruggeduwd, is pijnlijk (ook als er geen ontlasting is).
Bij een aambei uit graad III of IV zal de patiënt regelmatig klachten blijven houden, tenzij deze chirurgisch wordt verwijderd.
Differentiaal diagnose: wat kan het anders zijn?
Aambeien kunnen verward worden met:
- Fissuren, wat beschadigingen zijn van het slijmvlies. Dit komt vaak op jonge / middelbare leeftijd voor en zorgt voor scherpe
pijn tijdens de ontlasting.
- Anale fistels: wat een ontsteking is van de anale klier (een niet natuurlijk afvoergangetje wordt gevormd). Anale fistels moeten
bij een specialist worden weggehaald.
- Poliepen / diverticulose, wat uitstulpingen zijn die kunnen ontsteken. Bij diverticulose is er ook sprake van buikpijnklachten.
, Aambeien
W Voor wie is het? Vraag naar de leeftijd: komen vooral voor bij jongvolwassenen Doorsturen naar de huisarts:
en zwangere vrouwen (grote risicofactor) → Klachten die >2 weken aanhouden.
→ Als er bloed / slijm met de ontlasting
Wat zijn de klachten? (Doorvragen naar de klachten) mengt: darmkanker.
Bloed: risico op kanker? → doorsturen naar huisarts → Bij uitstulpende aambeien (graad IV)
(Soms) pijn bij de ontlasting. → Bij ernstige pijn door een gezwollen
(Soms) pijn tussendoor. aambei.
(Soms) irritatie / jeuk, wat vaak is door lekkage van slijm / ontlasting. → Bij plotselinge veranderingen in de
stoelgang.
H DOORVRAGEN:
Is dit de eerste keer? Niet-medicamenteuze adviezen
Bent u al bij de huisarts geweest? Als de patiënt al eerder heeft last gehad van
Leefstijlmaatregelen om de ontlasting zachter
aambeien, zal deze de klachten herkennen en kan (medicamenteus) advies
te maken, waardoor de aambeien kunnen
worden gegeven.
genezen.
Waar?
→ Vezelrijke voeding (groentes; fruit;
Kunt u de klachten beschrijven? buikpijn (→ Diverticulose?)
peulvruchten)
Is er sprake van jeuk (bij kinderen; kan duiden op wormen).
→ Drink voldoende water (8-10 glazen per
Heeft u last van voortdurende pijn of alleen tijdens ontlasting?
dag).
→ Sla ontbijt niet over (bevorderd
A Wat heeft u al geprobeerd? Dieet / leefgewoontes.
darmperistaltiek).
Al (lokale) middelen gebruikt? (Als dit al wel zo is, moet binnen twee weken
resultaat geboekt zijn, anders doorsturen naar de huisarts).
→ Zorg voor voldoende beweging (min.
0.5h/dag).
M Medicatie met verstopping als bijwerking: verapamil, opioïden, tricyclische
→ Geen langdurige toiletbezoeken.
antidepressiva (onder andere amitriptyline), antipsychotica (onder andere
→ Bij aandrang: toiletbezoek → ophouden
clozapine en olanzapine), fenytoïne, diuretica, ijzerpreparaten en
kan zorgen voor obstipatie.
aluminiumzouten.
→ Warm bad: ontspanning van de anus en
verminderd branderigheid.
Medicatie met antistollingswerking: acenocoumarol, fenprocoumon,
→ Geen kunststof ondergoed.
acetylsalicylzuur → bloedende aambeien kunnen langer blijven bloeden.
Medicamenteus advies
Alle crèmepjes werken direct na het aanbrengen, de zetpillen werken gelijk nadat het gesmolten is.
Eerste keuze bij alleen pijn / jeuk tijdens ontlasting: geen bewijs dat ze genezen, maar werken verzachtend en jeukstillend.
- Vaseline-cetomacrogol crème FNA
- Zinksulfaat-vaseline crème.
◼ Niet gebruiken: bij voortdurend bloedende aambeien.
◼ Dosering: 2x per dag en na elke stoelgang aanbrengen; eventueel met een canule.
◼ Aanvang: de werking begint binnen 5 minuten na het aanbrengen.
Eerste keuze middelen bij voortdurende pijn / jeuk: werken jeuk- en pijnstillend.
- Lidocaïnevaselinecrème FNA
- Lidocaïnevaselinezinksulfaatcrème
◼ Niet gebruiken: bij voortdurend bloedende aambeien, bij overgevoeligheid voor lidocaïne.
◼ Dosering: 2x per dag en na elke stoelgang dun aanbrengen (max. 20g per dag); eventueel met een canule.
◼ Aanvang: de werking begint binnen 5 minuten na aanbrengen.
Tweede keuzemiddelen bij voortdurende pijn en / of jeuk:
- Zinkoxide zetpil (2e keus): een zetpil komt in de endeldarm aan in plaats van het anale kanaal en gaat dus zijn doel voorbij, maar
het gevoel is prettig.
- Lidocaïne met zinkoxide en bismutsubnitraat in vette zalf: vormt een barrière voor het slijmvlies van het anale kanaal, maar
effectiviteit en veiligheid bij zwangerschap / borstvoeding niet bewezen, daarom niet in de zelfzorg aanraden.
Tweede keuze middelen bij voortdurende pijn en / of jeuk:
- Lidocaïne met zinkoxide en bismutsubnitraat in zetpil: lidocaïne werkt jeuk- en pijnstillend: de vette basis vormt een
beschermend laagje in het anale kanaal en op de huid rond de anus. Zinkoxide werkt indrogend.
- 2x per dag (bij voorkeur ná de stoelgang) 1 zetpil → wekt binnen 5 minuten na het inbrengen.
- Niet bij zwangerschap en borstvoeding adviseren.
Op recept: hydrocortisone vaseline crème en trianal.
Overige middelen (afgeraden middelen) : biergist en haaienlevertraan, theranal, hemoclin aambeiengel.
,Diarree
Diarree is waterdunne ontlasting, vaker dan gewoonlijk. Diarree kan zowel acuut of chronisch zijn.
- Acute diarree ontstaat door een infectie van een bacterie of virus, maar kan ook ontstaan als bijwerking van geneesmiddelen.
De meest frequente oorzaken zijn het rotavirus en het norovirus. Daarnaast zijn er nog verschillende bacteriën die diarree
veroorzaken en worden overgedragen via besmet eten en drinken, zoals de Campylobacter, Salmonella, E. coli, Shigella en
Versinia. Diarree kan ook worden veroorzaakt door geneesmiddelen, zoals (breedspectrum) antibiotica, antacida
(magnesium), misoprostol (PGE-analoog), metformine en chemotherapie.
o Acute diarree verbeterd meestal binnen 72 uur en gaat binnen een week vanzelf weer over.
- Chronische diarree heeft vaak een onderliggende oorzaak, zoals ziektebeelden. Hierbij denk je aan inflammatoire
darmziekten (IBS, ziekte van Crohn, colitis ulcerosa, diverticulose en diverticulitis), maar ook bij diabetes en hyperthyreoïdie.
Bij chronische diarree wordt geen zelfzorg toegepast.
Diarree kan ontstaan door verschillende mechanismen:
- Actieve secretie van water en elektrolyten door de darmmucosa (gastro-enteritis);
- Snelle darmpassage (overmatig gebruik contactlaxantia);
- Osmotisch werkzame stoffen (zoals suikers);
- Verminderd resorberend oppervlak (virale infecties).
Reizigersdiarree komt vaak voor bij reizigers (sub)tropische landen of landen met een gebrekkige hygiëne en wordt meestal
veroorzaakt door de E. coli. Het gaat meestal na 3-4 dagen over en kan meestal geen kwaad.
Een groot risico van diarree is uitdroging. Verschijnselen die wijzen op uitdroging zijn urine die donkergeel gekleurd is, droge
mond of dorst, verwardheid en sufheid en ingevallen ogen. Bij vermoeden van uitdroging moet de patiënt geadviseerd worden
contact op te nemen bij de huisarts.
, Diarree
W Voor wie?: grote kans op uitdroging (kinderen <2 jaar en ouderen (70+)). Doorsturen naar de huisarts:
Wat zijn de klachten? Acuut of chronische diarree → Klachten die >1 week aanhouden.
Is het een patiënt met verminderde nierfunctie of hartfalen? → Braken en koorts (>38oC)
Acuut: Chronisch: → Uitdroging: medicijnen en klachten bij kinderen
→ Waterdunne ontlasting. → >2 weken <2 jaar en ouderen >70 jaar.
→ Buikkrampen → Gebrek aan eetlust → Bloed of slijm in ontlasting.
→ Winderigheid → Chronisch gevoel van zwakte → Diarree bij obstipatie
→ Gevoel van malaise → Gewichtsverlies → Reizigers van de Middellandse Zee.
→ Misselijkheid / braken
→ Koorts
→ Risico: uitdroging.
H DOORVRAGEN: Niet-medicamenteuze adviezen
Hoe vaak heet u er per dag last van? → Hygiënische maatregelen: na elke toiletgang de
Hoelang heeft de patiënt er al last van? handen wassen.
Wat zijn de klachten? (Dunne waterige ontlasting, vaker dan normaal. → Veel drinken om uitdroging te voorkomen; bij
Gevoel van malaise. Uitdroging) kinderen geen koemelk. Zorg dat je veel kleine
Is er sprake van koorts / braken? beetjes drinkt (water, thee, vruchtensap, heldere
Is er sprake van sufheid? soep, bouillon).
Is de urine donkergeel? → Je kan kleine porties eten waar je trek in hebt
Verre reis? Middellandse Zee, (sub)tropische gebieden. (geen cafeïne-bevattende producten en / of
Wat zou de oorzaak kunnen zijn: melkproducten).
→ Mogelijk besmet voedsel gegeten?
→ Hebben familie en collega’s ook klachten ? Aandachtspunten bij diarree:
- Pilgebruik 3-4 uur na innemen van de pil
A Wat heeft u al geprobeerd? (Niet effectief → doorsturen naar de huisarts). waterdunne ontlasting.
- Adviseer reizigers om diarree te voorkomen.
M Wat van medicatie gebruikt u verder?
Medicatie met diarree als bijwerking: antibiotica, magnesiumzouten, Diarree bij kinderen: adviseren om cola
sorbitol en misoprostol, of overdosering van laxantia. (antibacteriële werking) en chips (aanvulling
Medicatie die minder goed wordt opgenomen bij diarree: epileptica, zouten) te geven.
digoxine, lithium en de pil.
Medicatie met als bijwerking hyponatriëmie, die verergerd kan worden door
de diarree.
Diuretica, RAAS-remmers, SGLT2-remmers en metformine bij klanten met
een hoog risico op uitdroging → dosering van diuretica moet gehalveerd
worden (overleg met de arts).
Tipranavir (Hiv-remmer) heeft een interactie met loperamide.
Lithium wordt via de nier geklaard, vasthouden van lithium kan zorgen voor
een intoxicatie.
Medicamenteus advies
Eerstekeuzemiddelen:
Het meest belangrijke middel is ORS, wat een mengsel van zouten en koolhydraten is. De ORS poeder moet worden aangemaakt met
vers kraanwater en is daarna 24 uur houdbaar in de koelkast. Een probleem met ORS is de vieze smaak.
- Belangrijk: JE MAG GEEN GLUCOSE TOEVOEGEN!
- Dosering: tot en met 6 jaar (10 mg/kg lichaamsgewicht: 50-200ml), daarna 200-300ml na elke ontlasting.
Ander belangrijk: Loperamide → aan te raden bij onpraktische diarree door het remmen van de maagperistaltiek.
- Niet gebruiken: bij bloed in de ontlasting of bij hoge koorts.
- Dosering: loperamide mag kortdurend gebruikt worden (niet langer dan twee dagen!).
◼ Starten met 4mg; daarna 2mg na elke waterdunne ontlasting.
◼ <8 jaar géén loperamide gebruiken, aangezien dit kan zorgen voor een ileus en centrale bijwerkingen.
- Interactie: met tipranavir.
- Zwangerschap / borstvoeding: niet adviseren als zelfzorg.
Uitgifte informatie: vertel bij loperamide hoeveel gebruikt moet worden en hoelang. Geef bij ORS voorlichting over de aanmaak thuis
of op vakantie, de hoeveelheid water per zakje of tablet die moet worden gebruikt en hoe vaak het kan worden gebruikt.
Op recept: antibiotica → profylaxe met een antibiotica wordt afgeraden door het optreden van resistentie.
Overige middelen: Norit ® (geactiveerde kool) en tannalbumine.
- De effectiviteit van Norit ® is nooit bewezen bij diarree (wel bij vergiftigingen: adsorbeert alles).
- Talbutamine is geregistreerd als medisch hulpmiddel beide middelen worden afgeraden bij diarree.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper wesleytopfer. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,39. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 78998 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen