Samenvatting Recht voor de Sociaal Professional
Hoofdstuk 1
Recht: Recht is een verzamelnaam voor alle overheidsregels die in onze samenleving gelden.
Doelen van recht
- Het recht ordent het menselijk gedrag door het stellen van regels (bijv. verkeersregels)
- Recht zorgt ervoor dat er bij conflicten een rechtvaardige oplossing komt
Rechtsbronnen
- De wet: belangrijkste vindplaats in recht. Regels zijn vastgesteld door de overheid.
- Jurisprudentie: uitspraken van de rechters. De rechter kan de wet gebruiken om tot een
uitspraak te komen. Als de wet geen duidelijkheid biedt dan legt de rechter de regel uit en
maakt mij een nieuwe regel. Eli-code= de code van een rechterlijke uitspraak.
- Gewoonte: gewoonten die nergens in de wet worden vastgesteld. Bijv. Handje klap op een
markt (deal is pas gesloten als er 3 maal is geslagen)
- Het internationaal verdrag: verdragen zijn afspraken tussen twee of meer staten die op
schrift zijn gesteld en gelden in de staten die partij zijn bij het verdrag.
Rechtsgebieden
1. Publiekrecht: geeft regels voor de juridische verhouding tussen burgers en overheid en
omvat de staatsrecht, strafrecht en bestuursrecht. (overheid is partij)
- Staatsrecht = hierin wordt de organisatie van de staat beschreven, regels over bevoegdheden
van verschillende overheidsorganen (bijv. gemeenteraad en positie van de koning).
Belangrijkste wet = GRONDWET = de hoogste wet, zijn fundamentele rechten van de mens
(bijv. discriminatieverbod, recht op eerlijk proces, recht op sociale voorzieningen, ect.) Je
hebt klassieke- en sociale grondrechten. Bij klassieke grondrechten mag de overheid geen
inbreuk maken, tenzij de wet daar bevoegdheid voor geeft. Sociale grondrechten legt de
overheid een bepaalde taak op (bijv. overheid zorgt voor volksgezondheid). Klassieke
grondrechten kunnen voor de rechter worden afgedwongen, sociale niet.
- Strafrecht: staan regels die de overheid voor de veiligheid van burgers belangrijk vindt en als
iemand die regels overtreedt, is dat niet een zaak die tussen dader en slachtoffer kan worden
afgehandeld, maar is het een zaak tussen de dader en de samenleving als geheel. ( het
slachtoffer en de verdachte staan niet tegenover de rechter, maar het openbaarministerie,
vertegenwoordigd door de officier van justitie, en de verdachte)
- Bestuursrecht: de overheid moet zorgen voor een goede gang van zaken in Nederland. Het
bestuursrecht geeft regels waaraan de overheid zich moet ouden als deze het land bestuurd.
2. Burgerlijke recht: Privaatrecht, dit recht geeft regels voor de rechtsrelatie tussen burgers
onderling (overheid geen inspraak)
- Burgerlijk recht: geeft regels voor de rechtsverhouding tussen burgers onderling. Het gaat
om zaken waar wij dagelijks mee te maken krijgen, zoals: kopen, trouwen, scheiden, werken,
gezag over minderjarigen, ect.
3. Internationaal recht: Is het recht dat is vastgesteld in internationale verdragen. Door de
toenemende internationale samenwerking wordt dit rechtsgebied belangrijker en heeft het
meer invloed op ons nationaal recht.
Materieel recht: het recht betreft de inhoud van rechten en plichten (koper koopt boek voor
verkoopprijs en verkoper levert het boek)
, Formeel recht / procesrecht: Regels die aangeven op welke wijze het proces gevoerd moet
worden.
Verdeling overheidsmacht
- Trias politica: Koning had erg veel macht. Volgens Montesquieu moest wetgeving door de
volksvertegenwoordiging worden uitgevoerd, bestuur door de regering en rechtspraak door
rechters.
- Wet in materiele zin: de wet geldt voor iedereen. De belangrijkste wetten worden gemaakt
door de regering in de Eerste en Tweede kamer. De regering is alleen bevoegd om wetten te
maken, De minister is ook bevoegd om wetten te maken. Lagere overheden zoals provincies,
gemeenten en waterschappen zijn ook bevoegd tot wetgeving, deze algemene verbindende
voorschriften heten verordeningen (het zijn algemeen verbindende voorschriften)
- Wet in formele zin: een wet door samenwerking van de regering en eerste + tweede kamer
noemen we een wet in formele zin. Het zegt niks over de inhoud van de wet, alleen iets over
de herkomst van de wet. Vaak is een wet in formele zin ook een wet in materiele zin.
o De wetten in formele zin geven meestal de hoofdlijnen van wetgeving aan.
- Hiërarchie van wetgeving:
1. Grondwet
2. Wetten in formele zin (regering + Eerste en Tweede kamer (staten generaal))
3. Alegemene maatregelen van bestuur (regering)
4. Ministeriële regelingen (minister)
5. Provinciale verordeningen (provinciale staten)
6. Gemeentelijke verordeningen (gemeenteraad)
Rechtspraak: is in handen van onafhankelijke rechters en in de meeste gevallen zijn de
rechtszittingen openbaar. Niet eens met de uitspraak = hoger beroep, daarna eventueel nog de Hoge
raad.
Hoofdstuk 2, 2.1 t/m 2.6 & 2.14 t/m 2.15
Burgerlijkrecht: Regelt de juridische verhoudingen tussen personen of rechtspersonen
Onderverdeling Burgerlijk wetboek
1. Personen- en familierecht
2. Rechtspersonen
3. Vermogensrecht in het algemeen
4. Erfrecht
5. Zakelijke rechten
6. Algemeen gedeelte van het verbintenissenrecht
7. Bijzondere overeenkomsten
7A. Bijzondere overeenkomsten; vervolg
8. Verkeersmiddelen en vervoer
9. Gereserveerd voor rechten op voortbrengselen van de menselijke geest
10. Internationaal privaatrecht
Vermogensrecht: grootste deel van het burgerlijk recht. Beschrijft rechten waaruit het vermogen van
een persoon kan zijn opgebouwd. (vermogen bestaat uit goederen, je kan het vastpakken)
, - Goederen -> Zaken & Vermogensrechten -> Relatieve rechten & rechten op
(vermogens)rechten
- Het vermogensrecht kunnen we omschrijven als het geheel van regels over het vermogen van
een persoon die op geld waardeerbaar zijn en in beginsel ook overdraagbaar zijn
Goederen- en verbintenisrecht
- Goederenrecht: geeft regels voor de relatie tussen een persoon en een goed. (bijv. auto),
beschrijft de wijze waarop iemand een kan verkrijgen of verliezen
- Verbintenissenrecht: gaat om de verhouding tussen personen onderling. Natuurlijke
personen dus mensen van vlees n bloed of rechtspersonen. Rechtspersonen zijn onder
andere een naamloze of een besloten vriendschap.
o Een verbintenis is een rechtsverhouding waarbij de ene partij aan de andere partij
een prestatie verschuldigd is.
Absoluut = Verhouding persoon – goed
Relatief = verhouding persoon – persoon
Overeenkomst = Als beide partijen een overeenkomst met elkaar sluiten, dan komen daaruit twee
verbintenissen voort
- Eenzijdige overeenkomsten = slechts één verbintenis, schenkingsovereenkomst
- Formele overeenkomsten = overeenkomsten die pas rechtsgeldig tot stand komen als aan
een bepaald vormvereiste voldaan is
- Consensuele overeenkomsten = een overeenkomst waarover beide partijen het eens zijn
Aanbod en aanvaarding
- De ene partij doet een aanbod en de andere partij zal het aanbod aanvaarden, een mondelijk
aanbod vervalt direct als het aanbod niet aanvaart wordt.
Totstandkoming van overeenkomst
- Mondeling
- Schriftelijk, er ontstaat pas een overeenkomst op het moment dat het aanbod is aanvaard
door de andere partij
- Per Email, Als de email binnen is bij de ander en het aanbod wordt aanvaard is er een
overeenkomst
o Bij een overeenkomst op afstand is er een bedenktijd van 14 dagen
Herroepen van aanbod
- Een aanbod kan worden herroepen zolang het nog niet door de andere partij is aanvaard
Onherroepelijk aanbod
- Als er een termijn in het aanbod wordt genoemd
Vrijblijvend aanbod
- Het aanbod kan na de aanvaarding nog worden herroepen
Vergissing in het aanbod (wil en verklaring stemmen niet overeen)
- Als iemand zich heeft vergist in het aanbod
, Intrekken van een verklaring
- Het aanbod kan worden ingetrokken, dit voorkomt dat er een aanbod tot stand komt.
Eisen aan de overeenkomst
- Duidelijk: een overeenkomst moet duidelijk zijn.
- Handelingsbekwaamheid: als partijen een geldige overeenkomst willen sluiten, geldt de eis
dat zij beide handelingsbekwaam zijn. ‘iedereen persoon is bekwaam tot het verrichten van
rechtshandelingen, voor zover de wet niet anders bepaalt’. (Niet minderjarige)
- Handelingsbevoegd: Je moet handelingsbevoegd zijn om een actie uit te mogen voeren
(bijvoorbeeld als je getrouwd bent en je partner een groot bedrag wil schenken aan anderen)
Onrechtmatige daad
- Schade betalen
o Onrechtmatigheid = Als er sprake is van een inbreuk op een recht (Iets kapot maken
van een ander); een doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht (wanneer
iemand de wet overtreedt); een doen of nalaten in strijd met hetgeen volgens
ongeschreven recht in het maatschappelijke verkeer betaamt (gevaarzetting, hinder,
beroepsfouten, ect)
o Toerekening aan de dader = Als de onrechtmatige daad zijn schuld is. Omstandigheid
is verricht onder invloed van geestelijke of lichamelijke tekortkoming geen beletsel is
om deze gedragingen als onrechtmatige daad aan de dader toe te rekenen.
o Schade
o Causaal verband tussen de daad en de schade = doordat iemand een onrechtmatige
daad heeft gepleegd is er schade
Aansprakelijkheid voor anderen
- Ouders zijn in bepaalde zaken aansprakelijk voor de daden van hun kinderen, werkgevers
voor die van hun werknemers en producenten voor de schade die sommige producten
oplopen.
o Kinderen tot 14 jaar = niet aansprakelijk voor onrechtmatige daden, ouders zijn
risicoaansprakelijk
o Kinderen van 14 en 15 jaar = wel aansprakelijk, zowel ouder als kind kan worden
aangesproken
o Kinderen van 16+ = Zelf aansprakelijk voor onrechtmatige daden
o Werknemers = Als de werknemer op grond van het artikel aansprakelijk is. de
werknemer de onrechtmatige daad in dienst van de werkgever heeft gepleegd (in
werknemers vrije tijd is werkgever niet aansprakelijk)
o Product aansprakelijkheid
o Lichamelijk letsel = de producent moet de gehele schade vergoeden die het product
heeft veroorzaakt
o Schade aan zaken = producent pas aansprakelijk als schade meer bedraagt dan
€500,-
