Geschiedenis hoofdstuk 7: Tijd van pruiken en revoluties
(1700-1800)
Paragraaf 7.1: De verlichting
Kenmerkend aspect: Rationeel optimisme en "verlicht denken;' dat werd toegepast op alle
terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.
Rationalisme is het vertrouwen op het verstand.
Vanaf de 6e eeuw v. Chr. probeerde Griekse filosofen de wereld te verklaren door rationele
verklaringen. Vanaf de 15e eeuw probeerde humanisten uit de Renaissance te zorgen voor
een nieuwe wetenschappelijke belangstelling. In de 16e en 17e eeuw werd er door het
gebruik van het gezond verstand en een systematische manier van onderzoek een
wetenschappelijke revolutie ontstaan.
De verlichting is een stroming van geleerden die meende dat alles met behulp van verstand
kon worden verklaard. Dat zou bijdragen aan de vooruitgang van de samenleving. De drie
kenmerken zijn:
1. Grote vertrouwen in rationeel denken
2. De wetenschappelijke manier van onderzoek kon gebruikt worden voor alle terreinen
van de samenleving
3. Door de verlichting was grote maatschappelijke vooruitgang mogelijk.
Voorbeelden van verlichte denkers:
Religie: sommige verlichte denkers waren atheïst; ze geloofden niet in een god. Maar Voltaire
(verlichte denker) was een deist; hij nam aan dat God de wereld had gemaakt, maar zich er
niet mee bemoeide.
Politiek: John Locke stelde dat koningen en regeringen hun macht niet krijgen van God, maar
van de burgers. Bestuurders moesten mensenrechten beschermen. Hij was voor een
rechtsstaat waarin rechten en plichten van burgers en overheid zijn vastgelegd in wetten.
Rousseau vond dat er volkssoevereiniteit moest zijn; alle macht ligt bij het volk. Sociaal
contract: afspraken gelden voor de hele bevolking.
Montesquieu: Trias politica: scheiding van de machten voorkomt macht misbruik.
Voltaire: (verlichte) absoluut vorst is nodig om het 'domme' volk te regeren.
Sociale verhoudingen: Rousseau was tegen de standensamenleving van het ancien regime:
mensen zijn van natuurlijk gelijkwaardig aan elkaar.
Economie: Smith vond vooral dat er zoveel mogelijke economische vrijheid moest zijn en dat
de overheid er zich zo min mogelijk er mee moest bemoeien.
Verlichting werd verspreid via:
• Brieven
• Boeken
, • Encyclopedie
• Salon-bijeenkomsten
Paragraaf 7.2 Het ancien regime
Kenmerkend aspect: Voortbestaan van het ancien regime met pogingen om het vorstelijk
bestuur op eigentijdse verlichte wijze vorm te geven (verlichte absolutisme)
Ancien regime is een periode voor de democratische revolutie. Na Lodewijk XIV (Lodewijk de
14de) werd Frankrijk geregeerd door Lodewijk XV (Lodewijk de 15de) van 1715-1774 en
Lodewijk XVI (Lodewijk de 16de)
Verlichte absolutisme:
Regeringsvorm waarbij de vorst probeert om met verlichte ideeën zijn bestuur probeert te
verbeteren, maar wel alle macht blijft behouden.
Frederick de grote: was een absolute (verlichte) vorst van het gebied Pruisen. (Gebied
noorden van Duitsland).
Maatregelen Frederick de Grote:
1. Godsdienstige verdraagzaamheid
2. Introductie aardappel als volksvoedsel
3. Zorgt voor voldoende landbouwgrond
Andere absolute (verlichte) vorsten zijn:
• Catharina de Grote (Rusland)
• Jozef II (Oostenrijk)
Standenmaatschappij bleef bestaan:
EERSTE STAND: STAND VAN
EERSTE EN TWEEDE STAND DE GEESTELIJKHEID
HOEFDE NAUWELIJKS
BELASTING TE BETALEN TWEEDE STAND: STAND VAN
DE ADEL
OVERIGE STAND MOEST DERDE STAND: STAND VAN DE
HEEL VEEL BELASTING OVERIGE BEVOLING
BETALEN
Sociale mobiliteit is in de standenmaatschappij niet mogelijk. De bourgeoisie (sociale klassen
waarvan het inkomen bestaat uit de winst uit commerciële en industriële onderneming), de
rijke burgerij die zijn welvaart dankte aan handel en nijverheid, had niets te vertellen. De
meeste boeren waren straatarm.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nmlr. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.
